Արմյագեդոն, կամ խեղճ հայեր Էմին Գալալիի մտորումները

Հայ հարեւանների նկատմամբ որոշակի անբարյացակամությունը դարձել է ադրբեջանցիների ազգային բնավորության հատկանիշ։ Նրանցից շատերին մենք չենք սիրում, սրտանց եմ ասում։

Մենք չենք կարող մոռանալ հայկական չարաճճիությունները։ Հիշաչար ենք դարձել։ Հայերը չէ որ մեր հողը վերածել են ծաղկած այգու։ Ականների այգի, մահացու բերքի, բայց ի՞նչ վատ բան կա դրա մեջ։ Ինչպե՞ս, ինչպե՞ս: Դուք ասում եք, նրանք մեր խաղաղ մարդկանց են սապանե՞լ։ Դե, հարևանության մեջ շատ բաներ են պատահում: Այդ ամենը անհեթեթություն է, ի՜նչ մի չտեսնված բան է: Պետք է մտածել ապագայի մասին։

Ձեզ տհաճություն է պատճառում հարցի դրվածքը: Բնականաբար, այն ոչ հարգալից է։ Բայց չէ որ որոշ խաղաղության «աղավնիները» հենց այսպես էին ուզում ստիպել մեզ վերաբերվել Ղարաբաղին։ Ծուղրուղու անելու մեջ նրանք վարպետ են, բայց «խաղաղությունը» նրանց չի անհանգստացնում, քանի որ նրանք չէին կարող չիմանալ, որ խաղաղությունը անհնար է առանց հարցի արդարացի լուծման։ Նրանց նպատակն էր ստիպել Ադրբեջանին հաշտվել։ Չստացվեց:

Այն մասին լիառատ տեղեկություններով հանդերձ, թե ինչ է կատարվում ամենահնագույն, ամենաիմաստուն և ամենաքաջերի երկրում, ինձ թվում է, որ մենք լիովին չենք հասկանում նրանց դրության ողբերգությունը: Առավել ևս, նրանց մեծ մասն էլ անտեղյակության մեջ են։ Մասամբ ակնհայտ ճշմարտությունների ժխտման պատճառով։ Հայաստանը ու «արցախի» տեսքով նրա գարշահոտ զղկռտոցը ջախջախվեցին մարտի դաշտում։ Ռազմական պարտությունը նշանավորեց գաղափարական և հոգևոր ֆիասկո։ Պարզվեց որ հզորության և սրբության մասին սրբազան հմայությունները վարագույր էին հիմարացնելու համար: Սև կատուն վազեց հայության, հայաստանյան ու ղարաբաղյան մնացորդների միջև, գումարած սփյուռքը։ Մեղադրանքներ են հնչում՝ հայկական գործի ուխտադրժության և դավաճանության, վախկոտության և օտարերկրյա կյանքի հարմարավետության մեջ նստած ուրիշի կուզի վրա դրախտ գնալու ցանկության մեջ։ Այո, այստեղ ոչ թե կատու, այստեղ առյուծների մի ամբողջ փրայդ է վազել։ Սև գույնի։ Չնայած սև առյուծներ չկան։ Եվ «հայ առյուծները» (Հայաստանում նրանց այդպես էին մեծարում մինչև 2020 թվականի աշունը) մեջքին խաչերով, ստուգմանը պարզվեց, որ վախկոտ շնագայլեր են։

Հայաստանում խառնաշփոթությունը վերելք է ապրում։ Ե՛վ իշխանության գլուխ կանգնածները, և՛ նրանց ընդիմախոսները անհեթեթ բուք ու բորան են անում։ Ներկաները կրծոտում են ներկաներին, նախկինները նախկիններին, գումարած եռապատկված ուժերով՝ միմյանց հետ։ Չեմ կարծում, որ աշխարհում կա մեկ այլ գործող պետության ղեկավար, որին այդքան հաստատունաբար մեղադրում են օտարերկրյա հատուկ ծառայությունների վրա աշխատելու մեջ, ինչպես Փաշինյանի դեպքում։ Եթե հավատալ հայկական աղբյուրներին՝ Նիկոլին վճարում են և՛ադրբեջանական, և՛թուրքական, և՛արևմտյան, և նույնիսկ՝ միանվագ «պայմանագրերի» հիման վրա՝ ռուսական հատուկ ծառայությունները։ Նա մերթ մերկացնում և մեղադրում է, մերթ հայտարարում է պատի մոտ կանգնելու պատրաստակամության մասին, եթե ժողովուրդը պահանջի։ Նրա ցանկացած շարժումը. արտասահման այցը, ելույթը խորհրդարանում կամ պարզապես հասարակական վայրում հայտնվելը առաջացնում է ազգայնականների ոռնոցը: «Փաշիկը թուրք է», «Մահ դավաճանին», «Վայր գցել հայ ժողովրդի թշնամու՜ն».

Ինչ-որ տեղ (հեռու, բայց այնուամենայնիվ) նույնիսկ ցավում եմ Փաշինյանի համար։ Ընդ որում ինձ համար հետաքրքիր է. մի պահ պատկերացնենք, թե ինչ որ ճարպկությամբ Փաշինյանին փոխարինել է Ռոբիկը։ Եվ նա ի՞նչ է անելու։ Ի՞նչ, հարցնում եմ, կանի քաղաքացի Քոչարյանը։ Հոնքերը կկիտի, սպասելով, որ ադրբեջանցիները երկյուղ կրե՞ն։ Առ քեզ կծիր: Սերժիկի մասին ընդհանրապես չեմ խոսում։ Նրան Խոջալիով պարծենալու համար մենք կարղ ենք խեղդել՝ առանց դիտավորության։ Հետո, ճիշտ է, պետք է երկար ժամանակ ձեռքերը լվանալ։

Հայ պատգամավորները (պատգամավորուհիները) սիրահարվում են խորհրդարանի ամբիոնին։ Այնքան, որ նույնիսկ ստիպված են պահակներին կանչել և նրանց պոկել բաղձալի ամբիոնից: Խորհրդարանի խոսնակը թքում է իրեն վիրավորած քաղաքացու երեսին։ Վերջինիս պահում են նրա (խոսնակի) թիկնապահները։ Ընդդիմադիր պատգամավորը բռունցքով հարվածում է առարկելի կարծիք արտահայտած իշխանական պատգամավորի դեմքին։ Իսկ հետո սրընթաց փախչում է խորհրդարանի միջանցքներով, այնպես, որ թվում է, թե նրանում մահացել է մի մեծ արագավազորդ։

Ի դեպ, միջանցքների։ Նրանք չէ որ «կարիդորներ» են։ Եթե հավատանք հայ զավզակներին, ապա Ադրբեջանի կողմից «կյանքի ճանապարհի» փակման արդյունքում անմեղ նորածինների և անօգնական ծերերի դիակները պետք է արդեն դարսակույտերով շարվեին։ Բայց դիակների սարերը չեն երևում։ Դարսակույտերը մենք ենք շարում։ Քաղաքացիական բնակչության և առաջին անհրաժեշտության ապրանքների համար նույն ճանապարհով հայերի ներկրած ականներից։ Թեև, միգուցե, Ղարաբաղի հայերի համար զենքն ու ականները և կա՞ն առաջին անհրաժեշտության իրեր։ Բայց եթե այդպես է, ապա նրանք ստիպված կլինեն վերանայել կարիքները։ Թե չէ, ինչ որ ձևով դրանք, մեղքս ինչ թաքցնեմ, նրանց բաժին կլինեն։

Սրընթաց վազում են (ծլկում են՝ կարճ ասած՝ ցատկում են) ոչ միայն պատգամավորները, այլ նաև հասարակ քաղաքացիները։ Զանգվածաբար։ Պոկում են ճիրանները։ Թեև շարքային քաղաքացիներն էլ այնքան հետեւողական չեն։ Հայերը մերթ ուզում են մեզ հետ բարեկամություն անել, մերթ փորձում են պաշտպանել՝ մեզ սպանել շարունակելու իրավունքը։ Նրանք մի ձեռքով փառաբանում են թուրք դիվանագետների մարդասպաններին, իսկ մյուսով երկչոտ թակում են թուրքական դռները՝ «համերաշխ ապրելու» և թուրքական երկնքում թռչելու կոչով։ Հնարամիտ հայկական երգչախմբում կան ինչպես խորը արհամարհանք, և ատելություն՝ նրանց կարծիքով, իրենց դավաճանած Ռուսաստանի նկատմամբ, այնպես էլ Կրեմլի հանդեպ անսահման սիրո հավաստիացումներ։ Նրանք դրանով հանդերձ համարում են, որ իրենց դավաճանել է նաև Եվրոպան, որը չկանգնեց «իսկապես ժողովրդավար հայերի» կողքին և նրանց հանձնեց «չար նավթագազային Ադրբեջանին»։

Հայկական դիվանագիտությունը ՀԱՊԿ-ից սլանում է ԵՄ և հակառակ ուղղությամբ։ Ի դեպ, մի քանի խոսք դրա մասին։ Այն չկա։ Ես ոչ մի կերպ չեմ նսեմացնում Հայաստանի արտաքին քաղաքական ծառայության առանձին ներկայացուցիչների վնասակարությունը։ Հայերի խնդիրը նրանում է, որ չկա որպես այդպիսին միասնական ծառայություն, կան իրենց հայտարարությունների առաջնահերթություններ և տոնայնություն ինքնուրույն որոշող առանձին դեսպանատներ։ Ոմանք ուժասպառության մեջ են, ոմանք կառուցողական են, իսկ ոմանք անզոր կատաղության նոպաներում, խախտում են դիվանագիտական տարրական արձանագրությունները։ Կոպտում և խուլիգանություն են անում միջազգային միջոցառումների ժամանակ, տարակուսանք և դատապարտում առաջացնելով՝ նույնիսկ հայկական արարքների նկատմամբ ավանդաբար բարեհոգի համաշխարհային դիվանագիտական հանրության մոտ:

Հայերը վառում են դրոշներն ու կտրատում դրանք՝ մարդկային կերպարանքով պիրոմաններին ու շրեդերներին փառաբանելով միայն նրա համար, որպեսզի հետո նրանց հալածանքի ենթարկել «խայտառակում են հանրապետությունը»-ի համար՝ հիշեք «Միմինոն»։ Կուբիկ-ռուբիկները սուզվում են «արցախի» ճահիճի մոլեգին ջրերի մեջ, միայն որպեսզի դուրս գան տիղմով ու գորտերով լի բերանով և նորից կռկռալ անկյունում։

Մենք մեր վրայից պատասխանատվությունը չենք գցում։ Մենք մասամբ մեղավոր ենք հարևանների այդչափ հիստերիկ պահվածքի համար։ Հենց մեր հաջողությունների շարանն է, հենց հետպատերազմյան ժամանակում ուժային բնույթի մի քանի դմբուզների (որպեսզի չմոռանան) հետ միասին դիվանագիտական հաղթանակների համադրությունն է հայկական օձաձկանը ստիպում շուռումուռ գալ թավայի մեջ։ Ի դառնություն «սյուների» հետևում թաքնված ֆրանսիական «բաջիների»։ Լավ ազգանուն նախարարի համար։ Նա պետք է գնա Կոլոմնա: Բառախաղ կստացվեր։ Հիշեցնում է Ջերոմ Կ Ջերոմին։ Պատերազմում յուրաքանչյուր երկրի (տվյալ դեպքում Հայաստանի) զինվորները՝ միշտ ամենաքաջերն են աշխարհում։ Թշնամական երկրի զինվորները միշտ դավաճան են ու նենգ՝ ահա ինչի համար են նրանք երբեմն հաղթում։ Ինձ չի հետաքրքրում, թե ինչ են մտածում հայերը մեր հաղթանակի պատճառների մասին։ Մենք հաղթել ենք, և նորից կհաղթենք, քանի որ մենք ուժեղ ենք միասնության մեջ և միասնական ենք այս ուժը պահպանելու մեր վճռականության մեջ։

Չեմ կարող չնշել, որ, եթե Հեյդար Ալիևը, ում հարյուրամյակը այսօր նշում է ողջ երկիրը, կարողանար տեսնել այն աշխատանքի պտուղները, որոնք նա սկսեց 90-ականների կեսերին՝ անհույս թվացող հանգամանքներում, նա հպարտ կլիներ: Իրենով, որովհետև նա գործեց ժամանակի միջով տեսնող հանճարի պես: Բայց միևնույն ժամանակ նաև իր տեղում իր գործը ազնվորեն կատարող մեզանից յուրաքանչյուրով։

Ուրեմն, հայերն իրենց վատ են զգում։ Կրկին դիմենք Ջերոմին. մենք արդյո՞ք պետք է ասենք այն, ինչ ենք մտածում և մտածենք, թե ինչ ենք ասում, ինչպես հարցրել է նրա ստեղծագործություններից մեկը: Ես կասեմ այն, ինչ մտածում եմ. մենք հայերի տխրությունից չենք տխրում։ Կարտահայտեմ Տոլստոյի ներողամտության տեսակետից էլ ավելի խռովարար միտք. մենք նույնիսկ ուրախ ենք։ Իհարկե, ավելի ուրախ կլինեինք, եթե հարեւանները խելքները հավաքեին և սկսեին իրենց պահել մարդավարի, այլ ոչ թե պահանջատիրությամբ ու հանցավոր հակումներով հավերժ դժգոհ մարդկանց պես։ Իսկ եթե ոչ, ապա հայերը սրընթաց մոտեցնում են իրենց դատաստանի օրը, ընդ որում իրենք անձամբ կկայացնեն դատավճիռ և կիրականացնեն այն։