Ձայն պատմության աղբանոցից Կատակերգու մատուցողի հետքերով

Անկրկնելի Ադրիանո Չելենտանոյի և Օռնելլա Մուտիի մասնակցությամբ իտալական փայլուն «Անհնազանդի ընտելացնելը» կինոկատակերգության մեջ կան շատ հրաշալի երկխոսություններ։ Հիշեցնեմ դրանցից մեկը։

Կինոֆիլմի հերոսները, իսկ նրանք ֆերմեր Էլիա Կոդոնյոնն է և Լիզա Սիլվեստրի անունով մի աղջիկ, գալիս են ռեստորան, որպեսզի ընթրեն։ Բնականաբար, նրանց է մոտենում մատուցողը։

- Ձկան հետ ես ձեզ խորհուրդ կտայի Բորգոնիայի 74-րդ տարվա բերքի սպիտակ գինին:

- Ոչ՜

- Ինչո՞ւ:

- Որովհետև 1974 թվականին Բորգոնիայում կարկուտը ոչնչացրեց խաղողի ամբողջ բերքը։ Իսկ ի՞նչ ձուկ ունեք:

- Ծածան։

- Ծածանին կսազի ձախ ափին աճեցված խաղողից 76 թվականի մոզելյան սպիտակը:

- Այդ դեպքում ես ձեզ խորհուրդ կտայի ձախ ափին աճեցված խաղողից 76-րդ տարվա մոզելի սպիտակը:

- Ինչո՞ւ:

- Որովհետև 1974 թվականին Բորգոնիայում կարկուտը ոչնչացրեց խաղողի ամբողջ բերքը։

Նախկին ղարաբաղցի անջատողական, Հայաստանի երրորդ նախագահ, իսկ այժմ հայաստանյան քաղաքականության հոդս ցնցած փուչիկ Սերժ Սարգսյանը, ում Հայաստանում ամուր կպել է «Չեբուրաշկա» մականունը, ապշեցուցիչ կերպով հիշեցնում է հենց այս մատուցողին։ Ոչ, Սերժ Ազատովիչը առայժմ իր ռեստորանների այցելուներին չի առաջարկում խմել այն գինին, որն իրենք անձամբ արդեն ընտրել են՝ հաստատության հաճախորդներից հետո կրկնելով սեփական փաստարկները՝ հօգուտ իրենց ընտրության։ Բայց նա նմանակերպ «խորամանկությունը» իրականացրել է քաղաքական հարթության վրա։

«Հայաստանը չպետք է ուղիղ բանակցությունների մեջ մտնի Ադրբեջանի հետ և համաձայնվի այդ առաջարկին»,- հայկական լրատվամիջոցներին հայտարարել է Սարգսյանը՝ հերթական դատական նիստին ուղևորվելու ժամանակ։

Արդեն զավեշտական է հնչում։ Նա դատարան էր գնու՞մ։ Գնում էր։ Այդպես շարունակեր գնալ, առանց շրջվելու կամ կանգ առնելու։ Բայց ո՜չ։ Նրանից դուրս էր ժայթքում քաղաքական հնությունը թափահարելու ցանկությունը՝ փքելով այտերը։ Պարզվեց, որ Սարգսյանը հույս ունի, որ այս հարցում ԱԳՆ-ի անորոշ արձագանքը կհանգուցալուծվի մերժումով։ «Ես վստահ եմ, որ նման երկկողմանի բանակցությունները մեզ կտանեն փակուղի, դրանք սպառնում են հերթական զիջումներով և մեզ ոչ մի ապագա չեն խոստանում»,- ասել է Հայաստանի երրորդ նախագահը՝ ընդգծելով, որ «մենք արդեն տեսել ենք, թե ինչի կարող են հանգեցնել նման բանակցությունները»։

Մենք իրոք շատ բան ենք տեսել։ Այդ թվում նաև այն, թե ինչպես Սերժ Սարգսյանը այն ժամանակ ՀՀ ՊՆ ղեկավար Սեյրան Օհանյանի հետ հերքում էին ակնհայտը՝ հայկական բանակի պարտությունը 2016 թվականի ապրիլյան քառօրյա մարտերում։ Ինչը փոխված իրողությունների ցուցադրման տեսանկյունից կարևոր էր, որպես հայկականի նկատմամբ ադրբեջանական բանակի գերազանցության ապացույց։ Սարգսյանը այն ժամանակ ամեն ինչ հասկանում էր և դրա համար էլ ստում էր, առանց կարմրելու։ Նա նույնիսկ փորձեց հայկական բանակի պարտությունը ներկայացնել որպես «հաղթանակ»։ Բայց արդյունքում ի՞նչ տեղի ունեցավ։ Նրանց կողմից ամեն թաքցրածը դարձավ ակնհայտ և անվիճելի, «Չեբուրաշկայի» տակ գահը սկսեց ցնցվել։ Եվ արդյունքում Հայաստանի Հանրապետությունում տեղի ունեցավ «խորովածային հեղափոխություն», որի արդյունքում Սարգսյանին զրկեցին իշխանությունից և վերածեցին մի ամբողջ շարք մեղադրանքներով մեղադրյալի։ Ընդ որում, դա արեց բացահայտ քաղաքական անհաջողակ Նիկոլ Փաշինյանը։ Այդ նույնը, ով հրահրեց 44-օրյա պատերազմը, այն տանուլ տվեց, իսկ հիմա համաշխարհային հայության կողմից մեղադրվում է՝ Ադրբեջանի նախկինում օկուպացված բոլոր տարածքների նկատմամբ վերահսկողությունը կորցնելու մեջ։ Ծագում է խելամիտ հարց՝ եթե միանգամայն սահմանափակ մտածողության կրողը, պոպուլիստ ու սրիկա Փաշինյանը զրոյացրեց Սարգսյանի քաղաքական կապիտալը, ապա իրականում ո՞վ է հանդիսանում ինքը՝ Սերժ Ազատովիչը։

Ահա, ըստ էության, այս հարցի պատասխանը և բացատրում է նրա ներկայիս հայտարարության պատճառները։ Սարգսյանը փափագում է վերադառնալ հայկական քաղաքական գավիթ, որը չի կարելի ասպարեզ անվանել, որպես ունակ միավոր։ Դրա համար էլ նա օգտագործում է ցանկացած, նույնիսկ չափազանց կասկածելի առիթ իր մասին հիշեցնելու համար։ Այդպես էլ հիմա է տեղի ունեցել։ «Չեբուրաշկան» իր կարծիքն է հայտնել մի հարցի շուրջ, որի նկատմամբ նա ոչ մի կապ չունի։

Նա վաղուց արդեն ոչ ոք է, նույնիսկ հայկական քաղաքական չափանիշներով։ Եվ բանակցային գործընթացի վրա, համապատասխանաբար, որեւէ կերպ չի կարող ազդել։ Բայց, ինչը որ ամենազավեշտալին է՝ Սարգսյանը կրկնել է պաշտոնական Երեւանի դիրքորոշումը։ Հիշեցնեմ, որ Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն Հայաստանին առաջարկել է խաղաղ գործընթացը քննարկելու համար հանդիպել սահմանին։ Բայց ՀՀ-ն պաշտոնապես հայտնել է իր անհամաձայնությունը՝ երկու երկրների պայմանական սահմանին խաղաղ բանակցություններ վարելու Ադրբեջանի առաջարկին։

«Կան հարցեր, որտեղ միջնորդների ներկայությունը շատ կարևոր դեր է խաղում»,- հայտարարել է Հայաստանի արտաքին գործերի փոխնախարար Մնացական Սաֆարյանը։

Էլ ու՞ր սրանից հստակ ու պարզ: Պաշտոնական Երեւանը ապացուցել է, որ չի հանդիսանում ինքնուրույն՝ կարեւոր որոշումներ կայացնելու հարցում։ Հայաստանի Հանրապետության ղեկավարությունը հանդիսանում է խամաճիկ արտաքին ուժերի ձեռքում։ Իսկ Սերժ Սարգսյանը վերածվել է այնպիսի ողորմելի կերպարի, որ նմանացվել է շատերի կողմից սիրված իտալական կինոկատակերգության մատուցողի, ով կրկնում է ուրիշների ասածները, դրանք ներկայացնելով որպես իրենը։

Աքպեր Հասանով