Հայտարարված և չեղարկված հակամարտություն Caliber.Az-ը պարզաբանում է ՄՃԽ-ի զեկույցը

Հետաքրքիր նորություններ է ստացվել Միջազգային ճգնաժամային խմբի (ՄՃԽ) կողմից՝ կազմակերպություն, որի հիմնական գործունեությունն է հանդիսանում՝  առկա հակամարտությունների կամ հնարավոր կոնֆլիկտային իրավիճակների վրա ազդող քաղաքականության հարցերի վերաբերյալ մանրամասն վերլուծության և առաջարկությունների պատրաստումը: Ամեն տարի խումբը հրապարակում է տաս առկա կամ հնարավոր հակամարտությունների ցանկ, որոնք ուշադրություն են պահանջում: Այսպես, 2025 թվականին տաս հակամարտությունների կանխատեսման մեջ խումբը չի նշել Ադրբեջանը և Հայաստանը, թեև նախորդ երկու ամենամյա զեկույցներում դրանք նշված են եղել։
 
Եկեք ծանոթանանք այդ զեկույցներին: 2023 թվականի կանխատեսման մեջ, ի թիվս այլ բաների, կարող ենք կարդալ հետևյալը. «2022 թվականի մարտ և օգոստոս ամիսներին ադրբեջանական զորքերը «զավթեցին» (այստեղ և այնուհետև չակերտները - խմբ.) նոր տարածքներ «Լեռնային Ղարաբաղում», ներառյալ ռազմավարական լեռնային դիրքերի։ Սեպտեմբերին ադրբեջանական ուժերը «զավթեցին» տարածքը Հայաստանի ներսում։ Յուրաքանչյուր նոր հարձակում եղել է ավելի արյունալի... Վտանգավորությունը կայանում է նրանում, որ բանակցությունները կարող են ոչնչի հանգեցնել, իսկ հերթական սրացումը կարող է թաղել թե՛ Մոսկվայի, թե՛ Արևմուտքի միջնորդական նախաձեռնությունները, և Ադրբեջանը կվերցնի այն, ինչ կարող է վերցնել ուժով»։
 
Եթե վերացարկել Ադրբեջանի քաղաքականության օդիոզ սահմանումներից, ապա խմբի վերլուծությունը պարունակում է նաև ողջախոհության սերմեր՝ նրա հավանականությունը, որ Բաքուն կիրականացնի Ղարաբաղում գորշ գոտու վերացման գործողություն՝ 2023 թվականին իսկապես մեծ էր, և դա իրականություն դարձավ։ Սակայն, հակառակ՝ լայնածավալ հակամարտության հավանականության մասին ճգնաժամային խմբի կանխատեսումների, ամեն ինչ ավարտվեց բավականին արագ՝ փայլուն իրականացված հակաահաբեկչական գործողության արդյունքում հայկական ջոկատները կապիտուլյացիայի ենթարկվեցին մեկ օրից էլ քիչ ժամանակում։
 
Սակայն այս փաստը խմբի փորձագետներին չխանգարեց արդեն 2024 թվականի սկզբին նորից Հայաստանը և Ադրբեջանը ճանաչել որպես պոտենցիալ պայթյունավտանգ վայր. «Ադրբեջանը ուզում է ստանալ ցամաքային միջանցք դեպի Նախչըվան... Ամենայն հավանականությամբ, նա կփորձի ճնշում գործադրել Երեւանի վրա; սահմանամերձ շրջանների նոր «ներխուժումները» չեն հանդիսանում ինչ որ աներևակայելի բան... Ադրբեջանում պնդում են, որ չեն հավակնում հայկական հողին և նույնիսկ առաջարկել են այլընտրանքային տարանցիկ ճանապարհ Իրանի տարածքով։ Բայց որքան էլ վատ գաղափար լինի «հարձակումը»... հայ և արևմտյան պաշտոնյաները լիովին չեն բացառել նման հնարավորությունը»։
 
Եվ կրկին օդիոզ հարձակումներ Ադրբեջանի հասցեին, չնայած, դա սովորական բան է; այստեղ շատ ավելի հետաքրքիր է մեկ այլ բան՝ խումբը տարածաշրջանը ներառել է ռիսկային խմբում միայն այն պատճառով, որ «հայ և արևմտյան պաշտոնյաները ոչ լիովին են բացառել այդ հնարավորությունը»։ Եթե այս գործոնը  խմբի փորձագետների համար հանդիսանում է այդքան նշանակալից, ապա զարմանք է առաջացնում, թե ինչու՞ նրանք չկրկնեցին իրենց թեզը 2025 թվականի կանխատեսման մեջ: Չէ որ ողջ անցյալ տարին էլ հայ և արևմտյան քաղաքական գործիչները նախկինից ոչ ավելի վատ հիստերիայի մեջ ընկան՝ Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի դեմ «ագրեսիայի» սպառնալիքի հետ կապված։
 
Արդյո՞ք ճգնաժամային խմբի փորձագետները ի վերջո ականջ են դրե՞լ պաշտոնական Բաքվի խոսքերին, որտեղ բազմիցս հայտարարել են, որ Ադրբեջանը չի պատրաստվում ուժով լուծել ո՛չ Զանգեզուրի միջանցքի, ո՛չ էլ Արևմտյան Ադրբեջանից վտարված ադրբեջանցիների վերադարձի հարցը։
 
Սակայն, եթե նույնիսկ դա այդպես է, սա նշանակում է արդյո՞ք, որ Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև զինված հակամարտության ռիսկը զրոյական է։ Իհարկե ոչ։ Մենք գիտենք, որ անցյալ տարի սահմանին հայկական սադրանքները ծառայել են Ադրբեջանին լայնածավալ պատասխան գործողությունների մղելու նպատակին՝ դրանով, որպեսզի այնուհետև նրան ագրեսոր հայտարարել։ Լաչինի ուղղությամբ ադրբեջանական դիրքերի այսօրվա գնդակոծումները ավելորդ անգամ հաստատում են, որ Երևանն ու նրա կուրատորները չեն շեղվել իրենց ծրագրերից։ Ի դեպ, այս կապակցությամբ թեթև տարակուսանք է առաջացնում այն փաստը, որ խումբը չի նշել Հայաստանի կողմից խոշոր սադրանքի փորձի հավանականությունը։ Չէ որ նման սցենարի մասին Բաքվում մեկ անգամ չէ, որ զգուշացրել են։ Ըստ երևույթին, Հայաստանը արեւմտյան վերլուծաբանների աչքում չի հանդիսանում քննադատական վերլուծության առարկա։