Փաշինյանը Ռուսաստանի մուրճի և Արևմուտքի սալի միջև Հայաստանի վարչապետի դժվար այցը Մոսկվա

Այսօր՝ ապրիլի 19-ին, ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Մոսկվայում կհանդիպի՝ պաշտոնական այցով Մոսկվա ժամանած Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ։ Կրեմլի մամուլի ծառայության հաղորդագրության համաձայն՝ «նախատեսվում է քննարկել ռուս-հայկական ռազմավարական գործընկերության և դաշնակցային հարաբերությունների հետագա զարգացման արդիական հարցեր։ Դիտարկվելու է նաև Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների միջև Ղարաբաղի վերաբերյալ 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին, հունվարի 11-ին և 2021 թվականի նոյեմբերի 26-ին ձեռք բերված պայմանավորվածությունների կատարումը, այդ թվում՝ տարածաշրջանում տնտեսական և տրանսպորտային կապերի վերականգնման միջոցառումները։

Պարզ է, որ Փաշինյանին Մոսկվայում դժվար զրույց է սպասվում: Մի քանի գործոն դա մատնանշում է: Նախ պետք է հիշել ապրիլի 8-ին Մոսկվայում՝ Հայաստանի արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանին ցուցաբերած սառը ընդունելությունը, այսինքն՝ Բրյուսելում Ալիև, Միշել և Փաշինյան բավական արդյունավետ և հուսադրող հանդիպումից երկու օր անց, ինչի արդյունքում պարզ դարձավ, որ Հայաստանը ընդունում է Ադրբեջանի ներկայացված առաջարկը՝ բաղկացած 5 սկզբունքներից, որը հանդիսանում է երկկողմ հարաբերությունների կարգավորման հիմնական պայմանը։ Հիշեցնենք, որ Բրյուսելում կողմերը պայմանավորվել են աշխատանքային խմբեր ստեղծել ինչպես սահմանի, այնպես էլ խաղաղության պայմանագրի նախապատրաստման հետ կապված։ Սակայն արդեն ապրիլի 8-ին Մոսկվայում Լավրով-Միրզոյան հանդիպմանը վերջինս իսկական կշտամբանքի արժանացավ։ Ընդ որում, ոչ միայն ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը վերակենդանացնելու Երևանի մոլուցքային գաղափարի պատճառով։ Ոչ, Մոսկվային «վիրավորել է», որ Բրյուսելի հանդիպման եզրափակիչ կոմյունիկեի մեջ Ռուսաստանի մասին ոչ մի տեղ չի հիշատակվել։ «Ես նկատեցի, որ պարոն Միշելի կողմից Ադրբեջանի նախագահի և Հայաստանի վարչապետի հետ հանդիպումից հետո հրապարակված կոմյունիկեում Ռուսաստանի Դաշնությունը ոչ մի տեղ չի հիշատակվել։ Սա արդեն իսկ խոսում է այն մասին, որ Եվրամիության ղեկավարության համար ավելի կարևոր է զարգացնել ձեռք բերվածը կամ օգտագործել ղարաբաղյան այս խնդիրը՝ իրենց ռուսաֆոբ գծով նշելու համար։ Դա տխուր է»,- Միրզոյանին նախատել է Լավրովը։

Հատկանշական է, որ նույն օրը ռուսական դիվանագիտության ղեկավարը հեռախոսազրույց է ունեցել Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովի հետ։ Պաշտոնական հաղորդագրություններից նկատելի էր, որ Բայրամովի հետ Լավրովի շփման տոնայնությունը սկզբունքորեն տարբերվում էր Միրզոյանի հետ ունեցած զրույցի տոնայնությունից։ Հասկանալի է, Ադրբեջան-Ռուսաստան հարաբերությունների բնույթը գործընկերային է և ամենևին էլ նույնը չէ, ինչ Հայաստան-Ռուսաստանը, որտեղ մեկը հանդես է գալիս որպես սյուզերեն, իսկ մյուսը ծանրաբեռնված է վասալի դերով։
Բայց սա դեռ ամենը չէ, որ հուշում է այն մասին, որ Փաշինյանի ընդունելությունը Մոսկվայում հեռու է վարդագույն լինելուց։ Մոսկվա կատարած այցի նախօրեին Փաշինյանը բավականին ծանր զրույց է ունեցել Եվրոպական խորհրդի ղեկավար Շառլ Միշելի հետ, որի ընթացքում «քննարկվել է ապրիլի 6-ին Բրյուսելում՝ Եվրոպական խորհրդի նախագահի, Հայաստանի վարչապետի և Ադրբեջանի նախագահի հանդիպման ժամանակ ձեռք բերված պայմանավորվածությունների իրականացման ընթացքը»։

Դիվանագիտական լեզվից սովորականի վերածելու դեպքում պարզ է դառնում, որ ԵՄ ղեկավար Շառլ Միշելը ցանկացել է Մոսկվա մեկնող Փաշինյանից պատասխան լսել այն հարցին, թե արդյոք նա այնտեղ կհրաժարվի բրյուսելյան պայմանավորվածություններից։

Իսկ այստեղ մնում է միայն կարեկցել Փաշինյանին, ով Հայաստանի մանդատային դիրքի շնորհիվ հայտնվեց Ռուսաստանի մուրճի՝ ու ԵՄ-ի սալի միջև։ Նրա վերջին հայտարարությունները Ազգային ժողովում հայ-ադրբեջանական կարգավորման վերաբերյալ վկայում են այն մասին, որ նա կցանկանար հավատարիմ մնալ Բրյուսելում ձեռք բերված պայմանավորվածություններին։ Սակայն նա հասկանում է, որ այսօր նա չափազանց ծանր զրույց է ունենալու Կրեմլի Սենատի պալատի փոքր դահլիճում, որի տիրոջը կարող է դուր չգալ Երևանի շարժման ամպլիտուդը դեպի Բրյուսել և Եվրոպական խորհրդի կողմից՝ բանակցային գործընթացից Մոսկվային դուրս մղելու գաղափարը։

Այստեղ, ի դեպ, առկա է նաև Փաշինյանի զուտ մերկանտիլ շահը։ Ինչպես հայտնի է, Միշելը խոստացել է Հայաստանին հատկացնել 2,6 մլրդ դոլար ԵՄ Արևելյան գործընկերության տնտեսական և ներդրումային ծրագրի շրջանակներում։ Այս գումարը հրատապ կարիք ունի Հայաստանի գործող իշխանությանը՝ բյուջեի անցքերը փակելու և վերջին շունչը քաշող հայկական հասարակական կյանքը պահպանելու համար։ Երևանում հասկանում են, որ ներկա պայմաններում Ռուսաստանն այլևս հնարավորություն չունի իր վրա կրել Հայաստանի երկու միլիոն բնակչությանը, և, հետևաբար, առատաձեռն Բրյուսելն այստեղ ավելի գրավիչ գործընկեր է թվում, քան Մոսկվան։ Բայց վերջինս ունի իր հարավկովկասյան նահանգի վրա ճնշման ուժեղ լծակներ և ցանկանում է իր ձեռքում պահել բանակցային գործընթացը՝ Եվրոպային հեռու պահելով դրանից։ Ի վերջո ի՞նչ է ընտրելու Փաշինյանը. Մենք դա կիմանանք շատ շուտով։ Բայց միանգամայն ակնհայտ է, որ նա անշուշտ հանգիստ հոգով չի մեկնում Մոսկվա։