Բայդենի վարչակազմը ԱՄՆ-Ադրբեջան հարաբերությունները տանում է դեպի անդունդ

ԱՄՆ Կոնգրեսում «Ղարաբաղի դեմ» Ադրբեջանի «ագրեսիայի» մասին ակտի քննարկումը Արևմուտքի սցենարի մի մասն է, որի նպատակն է Հայաստանի օգնությամբ լարվածություն ստեղծել տարածաշրջանում։

Կոնգրեսում հայկական հարցով խմբի փոխնախագահ Ադամ Շիֆի օրենսդրական նախաձեռնության մեջ նշվում է, որ Ադրբեջանի գործողությունները «արցախի ժողովրդի» դեմ հանգեցրել են «մարդասիրական աղետի» և «էթնիկական զտումների», ուստի կոնգրեսականը կոչ է անում «վերականգնել արդարությունը»:

Շիֆի պահանջների թվում է «արցախի» եկամուտների վերականգնման հիմնադրամի ստեղծումը, որը «պետք է բռնագրավի Ադրբեջանի ակտիվները և օգտագործի դրանք հայերին փոխհատուցում վճարելու համար», որոնք իբր «փախստական» են դարձել Ադրբեջանի «ռազմական հարձակման» հետևանքով։ Շիֆը նաև առաջարկել է պարզեցված դիմելու գործընթաց «տեղահանված հայերի» համար այս հիմնադրամից փոխհատուցում ստանալու համար:

Բացի այդ, պահանջների թվում է վիզային սահմանափակումներ սահմանել Ադրբեջանի բարձրաստիճան պաշտոնյաների և նրանց ընտանիքների անդամների համար, ովքեր մասնակցել են «արցախի» վրա «ռազմական հարձակմանը»։ Շիֆի օրենսդրական նախաձեռնությունը ստացել է մի շարք կոնգրեսականների աջակցությունը, այդ թվում՝ Ֆրենկ Փալոնիի, Աննա Էշուի, Գեյբ Ամոի, Ջոյս Բիթիի, Ջիմ Կոստայի, Ջոշ Գոթթայմերի, Դագ Լա Մալֆայի, Սեթ Մեգազիների, Ջեյմս ՄակԳովերնի, Գրեյս Մենգի, Քևին Մալլինի, Գրեյս Նապոլիտանոյի, Էլեոնոր Հոլմս Նորթոնի, Յան Շակովսկիի, Լինդա Սանչեսի, Բրեդ Շերմանի, Դինա Տիտուսի և Լորի Թրահանի:

Ակնհայտ է, որ Շիֆի նման նախաձեռնությունը ԱՄՆ-ի հերթական սադրանքն է Ադրբեջանի դեմ, որի հետևում կանգնած է Բայդենի վարչակազմը։ Շիֆն ու նրա կողմնակիցները նպաստում են ԱՄՆ-ի և Ադրբեջանի հարաբերությունների սրմանը` այն տանելով աղետի։ Շիֆի օրենսդրական նախաձեռնությունը, որը ենթադրում է Ադրբեջանի պետականմիջոցների բռնագրավում հօգուտ «ղարաբաղցի հայերի», գողության և խարդախության վառ օրինակ է։

Նմանատիպ սադրանքներ Արևմուտքի կողմից նկատվում են նաև այլ միջազգային հարթակներում։ Այսպես, ԱՄՆ-ն արգելափակեց Ադրբեջանի՝ Ասիական զարգացման բանկից վարկ ստանալու գործընթացը։ ԱՄՆ-ը նաև կրկին կիրառեց 907-րդ ուղղումը, որը Ադրբեջանի դեմ ԱՄՆ-ի կեղծավոր և անարդար պատժամիջոցների ռեժիմի օրինակ է։

Ընդ որում՝ Վաշինգտոնը համատեղ զորավարժություններ է անցկացնում Հայաստանի հետ և զենք է մատակարարում Երևանին թե՛ անմիջականորեն, թե՛ իր արբանյակների ու դաշնակիցների օգնությամբ։ 2024 թվականի ապրիլի 5-ին Միացյալ Նահանգները և նրա եվրոպացի դաշնակիցները պայմանավորվեցին Հայաստանի համար նոր «Մարշալի պլանի» շուրջ։

Բայդենի վարչակազմի նման սադրիչ գործողությունները, հատկապես Շիֆի նախաձեռնությունը, ԱՄՆ-ի և Ադրբեջանի հարաբերությունները տանում են դեպի անվերադարձ կետի: ԱՄՆ-ը վերածվում է «երկրորդ Ֆրանսիայի», որի հակաադրբեջանական քաղաքականությունը հանգեցրեց Բաքվի հետ հարաբերությունների փլուզմանը։ Վաշինգտոնը հասկանում է, որ տարածաշրջանում հնարավոր խաղաղությունը անհաղթահարելի խոչընդոտ կլինի արտաքին միջամտության համար, ուստի ձգտում է լարվածություն հրահրել՝ օգտագործելով Հայաստանը որպես թույլ օղակ:

Այս փորձերը կարող են մասամբ հաջողություն ունենալ, քանի որ Հայաստանն արդեն սկսել է Ադրբեջանին մեղադրել իբր «էթնիկ զտումների» մեջ և խուսափում է խաղաղ բանակցություններից՝ ավելի ու ավելի լրջորեն մտածելով ռևանշի մասին։ Սակայն դա Հայաստանին կտանի դեպի ինքնաոչնչացում, քանի որ տարածաշրջանում լարվածության նոր աճը լավ բան չի խոստանում Երևանի համար: Բայց ԱՄՆ-ին և Ֆրանսիային Հայաստանի ճակատագիրը չի հետաքրքրում։

Մյուս կողմից, Բայդենի վարչակազմի սադրիչ քայլերը վատթարացնում են երկկողմ հարաբերությունները ԱՄՆ-ի և տարածաշրջանի ամենահզոր դերակատարի՝ Ադրբեջանի միջև։ Պաշտոնական Բաքուն նման քայլերն անպատասխան չի թողնի, և եթե ԱՄՆ-ն որոշի ընթացք տալ Շիֆի գլխավորած հայամետ կոնգրեսականների օրենսդրական նախաձեռնությանը, դա կլինի Հարավային Կովկասում Վաշինգտոնի քաղաքականության ավարտը։ Ի պատասխան՝ Ադրբեջանը կարգելափակի ԱՄՆ բոլոր տրանսպորտային նախագծերը տարածաշրջանում, այդ թվում՝ մուտքը Կենտրոնական Ասիա։

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը միշտ վճռականորեն պաշտպանում է Ադրբեջանի ազգային շահերը և երբեք չի զոհաբերի երկրի շահերն ու ինքնիշխանությունը արտաքին դերակատարներին հաճոյանալու համար։

Իսկ ԱՄՆ-ը չպետք է մոռանա, որ Վաշինգտոնին կրկին պետք կգա Ադրբեջանի օգնությունը, ինչպես դա եղավ Աֆղանստանում ամերիկյան գործողության ժամանակ, երբ ԱՄՆ-ը չափազանց հարգալից ու քաղաքավարի էր պաշտոնական Բաքվի նկատմամբ՝ պարբերաբար դիմելով մեր երկրի օգնությանը։

Բայց Բայդենի վարչակազմի ներկայիս գործողությունները երկկողմ հարաբերությունները տանում են դեպի լիակատար փլուզում, ինչը գրեթե անհնար կլինի վերականգնել։

Report-ի վերլուծական խումբ