Երազանքից դեպի հաղթանակի ճանապարհը Շուշայի III գլոբալ մեդիա ֆորումի նշանային խորհրդանիշները

Որքան նշանային  և խորհրդանշական խորհրդանշաններ է ներկայացրել աշխարհին III Շուշայի գլոբալ մեդիա ֆորումը: Ամենաեզակի պահերից մեկը, անշուշտ, դարձավ այս միջազգային միջոցառումը անմիջապես Խանքենդիում անցկացնելու փաստը: Եթե մեր եզակի մարգարիտում՝ Շուշայում անցկացված Ղարաբաղում առաջին մեդիա ֆորումի մասնակիցները Խանքենդիին նայում էին Ջըդըր-Դյուզուից, ապա 2025 թվականին, Ղարաբաղի խանության հիմնադիր և առաջին տիրակալ Փանահալի խանի կողմից հիմնադրված քաղաքը իր հյուրընկալ դռները բացեց հանդիպման մասնակիցների առջև:
 
Ֆորումի մոդերատոր, «Euronews»-ի Մերձավոր Արևելքի բյուրոյի ղեկավար Ջեյն Ուիզերսփունը Խանքենդին անվանեց «Ադրբեջանի մշակութային սրտի» մաս: Իր ողջույնի խոսքում երկրի նախագահ Իլհամ Ալիևը, խոսելով Խանքենդիի Հաղթանակի հրապարակում նորակառույց Կոնգրեսների դահլիճում միջոցառումը անցկացնելու մասին, ընդգծել է այդ իրադարձության նշանակությունը, այդ թվում նաև հյուրերին ծանոթացնելու այն լայնածավալ աշխատանքին, որը կատարվել է նախկինում օկուպացված տարածքների ազատագրումից հետո՝ դրանք վերականգնելու և այդ տարածքներից ավելի քան 30 տարի առաջ բռնի տեղահանված մարդկանց վերադարձնելու ուղությամբ։
 
Պատասխանելով ֆորումի մասնակիցների հարցերին, պետության ղեկավարը նշեց Աղդամ-Խանքենդի երկաթուղու հիմնարկեքը, Խանքենդի-Շուշա ճոպանուղու շինարարության սպասվող մեկնարկը, քաղաքում Ղարաբաղի համալսարանի գործունեությունը և ենթակառուցվածքային նախագծերի համատարած իրականացումը։ Նա ընդգծել է, որ դրանից անմիջապես հետո, զգալիորեն ավելի շատ միջոցներ կուղղվեն բնակելի շենքերի շինարարությանը։
 
Այս նոտայով նախագահ Իլհամ Ալիևը հուզիչ և սրտանց ասաց, որ նրա համար՝  Համազգային առաջնորդ Հեյդար Ալիևի՝ «իմ հոր, ինչպես նաև այս հողերից վտարված և արդարության այս հաղթանակը չտեսնելով կյանքից հեռացածների պատգամը կատարելը»,- եղել է մեծ պատիվ և հպարտության աղբյուր։
 
Չի կարելի չհիշել, թե ինչպես 2020 թվականի նոյեմբերի 8-ին՝ հայ օկուպանտներից Շուշա քաղաքի ազատագրման օրը, Իլհամ Ալիևը Պատվո ծառուղում հարգանքեց Համազգային առաջնորդի հիշատակը, իսկ Նահատակների գերեզմանատանը՝ երկրի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության համար զոհվածների հիշատակը։
 
Այն ժամանակ էլ նա ասաց, որ այցելելով Հեյդար Ալիևի գերեզմանին՝ «գլուխ է խոնարհել նրա հիշատակի առջև» և իրեն երջանիկ մարդ է զգացել, քանի որ կատարել է հոր պատգամը. «Մենք ազատագրեցինք Շուշա՜ն։ Սա՝ մեծ հաղթանա՜կ է։ Այսօր ցնծացին մեր շեհիդների հոգիները, ցնծաց մեծ առաջնորդի հոգին»։
 
Այս համատեքստում, լրացուցիչ մեկնաբանությունների կարիք չկա այն փաստի վերաբերյալ, որ Խանքենդիում իր ելույթում նախագահ Իլհամ Ալիևը հիշեցրել է 1990-ականների առաջին կեսին Ադրբեջանում գոյություն ունեցող միլիոնավոր փախստականների և հարկադիր վերաբնակների, այդ ժամանակահատվածում որևէ նշանակալի միջազգային աջակցության բացակայության, լիակատար գործազրկության, աղքատության և քաղաքացիական պատերազմի սպառնալիքի մասին: Նա նշեց, թե որքան բախտավոր էր ժողովուրդը, որ այդ ժամանակ երկրի ղեկավարությունը իր վրա վերցրեց Հեյդար Ալիևը՝ ստանձնելով «այդ ծանր բեռը»։
 
Ադրբեջանը սկսեց աստիճանաբար վերածնվել, և ամբողջ հասարակությունը մտածում էր միայն մեկ բանի մասին՝ «ինչպես վերադարձնել օկուպացված տարածքները»։
 
Այդպես էլ եղավ։ Մենք մտածում էինք, երազում էինք, իսկ Համազգային Առաջնորդը հավատում էր՝ և անհրաժեշտ պայմաններ ստեղծեց դրա համար։ 1996 թվականին Շուշայի և Լաչինի շրջանների բնակիչների հետ հանդիպման ժամանակ նա հիմնական նպատակ անվանեց Շուշայի և Լաչինի անպայման ազատագրումը, լիակատար վստահություն հայտնելով՝ այդ նպատակին հասնելու, ներառյալ Շուշայի և Լաչինի բնակիչների «իրենց տները իրենց հողերը վերադարնալու հարցում։ Դրանում կասկած չկա։
 
Նույն թվականին Շուշայից, Խոջալուից, Լաչինից, Աղդամից փախստականների հետ Գուրբան Բայրամի տոնակատարության առթիվ հանդիպման ժամանակ Հեյդար Ալիևը նորից վստահեցրեց, որ, որքան էլ դժվար լինի, «մենք ցանկացած գնով կվերադարձնենք մեր հողերը, դրանք կազատագրենք օկուպացիայից, կդառնանք դրանց տերը։ Մենք կհասնենք դրան»։ Հենց այս պատգամն է կատարել երկրի ներկայիս առաջնորդ, Գերագույն գլխավոր հրամանատար Իլհամ Ալիևը։
 
Այս պատմական հաջորդականությունը հատկապես ընդգծվում է Շուշայի III մեդիա ֆորումի Խանքենդիում անցկացման ինքնին փաստով, որտեղ 2019 թվականին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն արտահայտել էր. «Ղարաբաղը՝ Հայաստան է, և վերջակետ» նախադասությունը։ Նախագահի խոսքով, նա դրանով ինքն իր ձեռքով իր դժվարին կյանքի տակ ստորագրեց»:
 
Այս խոսքերից չորս տարի անց Ադրբեջանի պետության ղեկավարը Խանքենդիում բարձրացրեց Ադրբեջանի պետական դրոշը։ Ինչպես նա ընդգծեց, 2003 թվականին իր պաշտոնը ստանձնելիս նա իր առջև դրեց թիվ առաջին խնդիրը, որպեսզի օկուպացիայի տակ գտնվող բոլոր տարածքներում, բոլոր հողերում, բոլոր քաղաքներում և գյուղերում բարձրացվի Ադրբեջանի դրոշը։
 
Ինչպես նշել է նախագահը, ամեն օր, ամեն ժամ «մենք շարժվում էինք դեպի այս սրբազան նպատակը», մոտեցնելով այս պատմական պահը։ Ադրբեջանական ժողովրդին անվանելով հաղթանակի գլխավոր գործոն՝ նա ընդգծել է. «Մենք դաստիարակել ենք այնպիսի երիտասարդ սերունդ, որը պատրաստ էր գնալ և մեռնել Հայրենիքի, հողի համար։ Մենք գլուխ ենք խոնարհում նրանց հիշատակի առջև և հավերժ պարտական ենք նրանց»։
 
Այնուհետև Իլհամ Ալիևը մատնանշել է  «Մեծ առաջնորդի 100-ամյակի» տարում Խանքենդիում իր ներկայության «մեծ խորհրդանշական նշանակությունը», նշելով, որ հատկապես ադրբեջանական ժողովրդի իմաստության շնորհիվ է, որ Հեյդար Ալիևը 1993 թվականին վերադարձավ իշխանության, ինչը երկրին թույլ տվեց «գնալ զարգացման ուղով»։
 
Վերադառնալով Շուշայի III մեդիա ֆորումի մասնակիցների հետ հանդիպման ժամանակ Իլհամ Ալիևի ելույթին, պետք է նշել, որ, ըստ նրա խոստովանության, ինչպես նաև մեզ բոլորիս, Համազգային առաջնորդի ամենանվիրական ցանկությունն էր տեսնել Ղարաբաղ վերադառնալու օրը։
 
«Ես նախագահ էի 17 տարի, նախքան այս տարածքները ազատագրելը», - ընդգծել է պետության ղեկավարը։ Եվ սա նույնպես նշանակալի խորհրդանիշներից մեկն է. հենց Իլհամ Ալիևը դարձավ Հեյդար Ալիևի գործի շարունակողը՝ վստահորեն Ադրբեջանը տանելով ոչ միայն դեպի տարածաշրջանի ճանաչված առաջնորդի, այլ նաև շատ ավելի լայն միջազգային մակարդակով։