«Ժողովը կօգնի մեզ» Համահայկական գործկոմի նոր նպատակը

Հայաստանում, ավելի ճիշտ՝ համաշխարհային հայությունում շարունակվում է այսպես կոչված «Ղարաբաղի հայերի խնդիրը» ուռճացնելու արշավը։ Այս շարքի վերջին իրադարձությունը ուշադրություն է գրավում իր յուրահատկությամբ։
 
Մենք հիշում ենք և նույնիսկ վերջերս գրել ենք, որ անջատողականների նախկին առաջնորդ Շահրամանյանը նորից հայտարարել է այն մասին որ խունտայի ինքնալուծարման ներքո իր ստորագրությունը եղել է հակասահմանադրական։ Եվ ահա, ինչպես գրում են հայկական լրատվամիջոցները, որպես մեծ քարոզարշավի յուրատեսակ շարունակություն, սեպտեմբերի 2-ին «արցախի հանրապետության քաղաքացիական հասարակության» շուրջ 50 կազմակերպություններ հայտարարություն են ուղարկել Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության (ԵԱՀԿ) գործող ղեկավար Յան Բորգին։
 
Նախքան հաղորդագրության մանրամասներին անցնելը, անհրաժեշտ է ընթերցողներին հիշեցնել, որ Ադրբեջանը հանդես է գալիս ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի դե յուրե լուծարման օգտին, առավել ևս, պահանջում է, որ Հայաստանը համապատասխան կոչով միանա կազմակերպությանն ուղղված համատեղ դիմումին։ Այս քայլը, ինչպես բազմիցս հայտարարել է պաշտոնական Բաքուն, թույլ կտա համոզվել, որ Երևանը իսկապես վճռական է տրամադրված խաղաղ գործընթացին և չի կրում որևէ ռեւանշիստական ծրագիր Ադրբեջանի նկատմամբ։
 
Ոչ վաղուց վարչապետ Փաշինյանը մեկնաբանել է այս առնչությամբ՝ պատասխանելով այն ոգով, որ Երևանը դեմ չէ, բայց դա ժամանակ է պահանջում, այսինքն՝ փաստորեն մերժել է Բաքվի առաջարկը։ Եվ  ահա, հիմա Հայաստան տեղափոխված Ղարաբաղի անջատողականների ներկայացուցիչները դիմում են գրում ԵԱՀԿ-ին։
 
Այստեղ պետք է անհապաղ վերապահում անել, որ այս դիմումի ուսումնասիրությունը իմաստ ունի միայն համաշխարհային հայության և նրա միջազգային հովանավորների ընդհանուր արշավի համատեքստում, հակառակ դեպքում մի կույտ անջատողականների գրվածքները, իհարկե, ինքնին ուշադրության չէին արժանանա։ Արժե առանձին նշել, որ դիմումի հայեցակարգի հետևում զգացվում է Հայաստանի ԱԳՆ-ի նախկին ղեկավար Վարդան Օսկանյանի ոչ թարմ շունչը, որին վերջապես ինչ-որ տեղ լսել են։
 
Դիմումի տեքստը առատ է միջազգային իրավունքի և իրականության խեղաթյուրված ըմբռնման դրսևորումներով։ Ուրեմն, դիմումը ստորագրողները ԵԱՀԿ Մինսկի խումբն անվանում են «ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորման միջազգային մանդատ ունեցող միակ կազմակերպություն»։
 
Մինսկի խումբը, իսկապես նախկինում ղարաբաղյան հակամարտությունը կարգավորելու միջազգային մանդատ ուներ, սակայն Ադրբեջանը երբեք չի բացառել խնդրի ռազմական լուծումը, և նրան ոչ ոք երբեք չի մերժել այդ իրավունքը, այո և չէր կարող մերժել, քանի որ բոլոր արտաքին դերակատարները Ղարաբաղը ճանաչում են Ադրբեջանի մաս։
 
Կամ ինչ արժե միայն հետևյալ թեզը. «Հակամարտության գոտում ոչ մի ուժային փոխակերպում չի կարող լեգիտիմ համարվել»:
 
Այս արտահայտության մեջ առհասարակ նկատելի է ներքին հակասություն. Ղարաբաղի մկատմամբ կիրառված «հակամարտություն» բառն արդեն ներառում է ուժային բաղադրիչը, և եթե դուք մեկ անգամ արդեն որոշել եք սկսել հակամարտություն, ապա պետք է պատրաստ լինեք նրան, որ հակառակ կողմը վերջ կտա դրան։
 
Մինսկի խմբին իմաստ էր տալիս՝ միայն  ղարաբաղյան հակամարտության արդար, խաղաղ կարգավորմանը սպասելու Ադրբեջանի պատրաստակամությունը։ Չհասնելով նման որոշմանը՝ Ադրբեջանը հարցը լուծեց ինքնուրույն՝ իր տարածքային ամբողջականությունը վերականգնելու ցանկացած պետության իրավունքին լիովին համապատասխան։ Մինսկի խումբը կորցրել է իր արդիականությունը։ Իրավիճակի այլ մեկնաբանություն լինել չի կարող, որն արտահայտվում է նաև հենց ՄԽ-ի պահվածքում։ 2020 թվականին նախագահ Ալիևի կողմից խմբի ցուցադրական հանդիմանությունից հետո՝ նրա ձախողման համար, համանախագահ երկրների ներկայացուցիչները ձգտում են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի գործունեության համատեքստում ոչ մի ձևով չմեկնաբանել իրավիճակը հայ-ադրբեջանական ուղու վրա։
 
Եթե բոլորովին հակիրճ, ապա Ադրբեջանը առաջարկում է համատեղ կազմակերպել ննջեցյալի հուղարկավորության արարողությունը, իսկ հայկական մաֆիան (այսպես ենք անվանելու համաշխարհային հայությանը), վուդու վհուկների նման մտադիր են հարություն տալ նրան։ Եվ ոչ միայն հարություն տալ, այլ նաեւ նրանից որոշակի գործողություններ պահանջել։ Եվ այստեղ մենք մոտենում ենք ամենահետաքրքիրին՝ դիմումի հիմնական ուղերձին, որը բացահայտվում է հետևյալ հատվածում. «Ձեզ խնդրում ենք համապատասխան վերաբերմունք և հարգանք ցուցաբերել Լեռնային Ղարաբաղին առնչվող ԵԱՀԿ-ի որոշումների նկատմամբ և պայմաններ ստեղծել Լեռնային Ղարաբաղի հարցով միջազգային հանդիպման արագ անցկացման համար։ Ակնհայտ է, որ այժմ միայն նման միջազգային հանդիպումն է ի վիճակի ընդունելու քաղաքական որոշումներ, որոնք անհրաժեշտ են տարածաշրջանում մարդու ոտնահարված իրավունքները վերականգնելու համար»։
 
Այսպիսով, հայությունը որոշել է հասնել ինչ-որ միջազգային հանդիպման անցկացմանը։ Դե ինչ, չնայած իր անհեթեթությանը, այս նպատակը կարող է տեղում մեծապես վնասել խաղաղության գործընթացին, քանի որ այն իրենից ներկայացնում է որոշակի, եթե կարելի է այդպես արտահայտվել՝ շոշափելի պատրանք։ «Ղարաբաղցի հայերի համար համաշխարհային հանդիպումը» տիրապետում է բացահայտ գերբնական ուժի, որը կարող է լրացնել հայկական գաղափարի մյուս սրբապատկերների կուտակարանը, ինչպիսիք են «հայոց ցեղասպանությունը», «Սևրի պայմանագիրը» կամ «անջատում հանուն փրկության»։
 
Սակայն, շատ բան կախված կլինի նրանից, թե իրեն ինչպես կպահի իշխող կուսակցությունը։ Ուշագրավ է, որ հանրագիր ներկայացնողները իրենց խնդրագրի վերջում որոշել են ուրանալ Հայաստանի իշխանությունը. «Ադրբեջանը կոպտորեն խախտել է իր միջազգային պարտավորությունները և, օգտագործելով իր ռազմական գերազանցությունը՝ հասել է նրան, որ Հայաստանի իշխանությունները հրաժարվեցին պաշտպանել արցախի ժողովրդի շահերը»:
 
Այսպիսով, ծագում է կասկած նրանում, որ Փաշիյանը ցանկանում է նույն բանը, ինչ վրդովված անջատականները։ Իրականում այս հակամարտությունը մեծ մասամբ պատրանքային է: Ե՛վ Փաշինյանը, և՛ ընդդիմությունը սիրախաղ են անում ընտրազանգվածի հետ, խաղում են նրա ամենացավոտ զգացմունքների, ներառյալ վրեժառության ծարավի վրա։ Միայն աստիճանն է տարբերվում։ Այս դեպքում «արցախցիները», որոնց ակնհայտորեն աջակցում է ղարաբաղյան կլանը, պարզապես փորձում են Փաշինյանից խլել նախաձեռնությունը «Ղարաբաղի հայերի խնդիրների» հարցում։
 
Իսկ Փաշինյանն էլ չի համարձակվում արգելել այդ կազմակերպությունները, քանի որ նա, նախ՝ վախենում է սոցիալական դժգոհության աճից, իսկ երկրորդը՝ այս թեման օգտագործում է Արևմուտքից բազմաթիվ օգնության ծրագրեր ստանալու համար։
 
Իրար միացնելով այս բոլոր գործոնները,  էլ ավելի ենք ստիպված համոզվել նրանում, որ Հայաստանը հեռու է նոր իրողություններ ընդունելուց և Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչման մասով միջազգային իրավունքը հարգելուց։ Ինչպես ասում են՝ քննարկումները վերջացել են։