Ինչո՞ւ է Իրանը սրում իրավիճակը Ադրբեջանի հետ սահմանին Փորձագետի տեսակետը Caliber.Az-ում

Թեհրանը վճռականորեն կպատասխանի Իրանի և Հայաստանի միջև տարանցիկ երթուղին փոխելու ցանկացած փորձին, հայտարարել է Իսլամական Հանրապետության նախագահ Էբրահիմ Ռաիսին իր ադրբեջանցի գործընկերոջ հետ հանդիպմանը։ Այս մասին Twitter-ում գրել է Ռաիսիի աշխատակազմի քաղաքական հարցերով ղեկավար Մոհամմադ Ջամշիդին։ Ռաիսիի և Ադրբեջանի ղեկավար Իլհամ Ալիևի հանդիպումը Ղազախստանի մայրաքաղաք Աստանայում կայացել է՝ Ասիայում փոխգործակցության և վստահության միջոցների ամրապնդման գագաթնաժողովի (CICA) հարթակներում։

Իսկ գործնականորեն դրանից անմիջապես հետո հնչել է՝ Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի (ԻՀՊԿ) ցամաքային զորքերի հրամանատարի հայտարարությունը։ Բրիգադային գեներալ Մոհամմադ Փաքփուրը հայտնել է երկրի հյուսիսում ուժերի խոշոր զորավարժությունների մասին:

«Առաջիկա օրերին երկրի Արազի շրջանում հյուսիսային սահմաններում, Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի Աշուրայի տարածաշրջանային ռազմաբազայում կանցկացվեն ԻՀՊԿ-ի ցամաքային զորքերի «Էհթեդար/Ուժ» անվան ներքո լայնամասշտաբ զորավարժություններ»,- հայտարարել է ԻՀՊԿ-ի ցամաքային զորքերի հրամանատարը։

Այստեղ տեղին է հիշեցնել, որ ԻՀՊԿ-ի ռազմածովային ուժերի հրամանատար Ռամազան Զիրահին հոկտեմբերի 4-ին Ադրբեջանը անվանել է «տարածաշրջանի այն վայրերից մեկը, որտեղ ապաստան են ստանում Իսլամական Հանրապետության թշնամիները»։ Իսկ անցյալ ամիս հայտնի դարձավ Իրանի կողմից Ադրբեջանի և Հայաստանի հետ սահմանին զրահատանկային զորամասի կենտրոնացման մասին՝ սեպտեմբերի 13-14-ին սահմանին կտրուկ սրման ժամանակահատվածում։

Եվ չենք մոռանա, որ Իրանի Իսլամական Հանրապետության ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը բազմիցս նշել է, որ «չի հանդուրժի հարևան Հայաստանի սահմանների որևէ բռնի փոփոխություն»։ Բայց ինչի՞ հիման վրա են արվում նման հայտարարություններ։ Միթե՞ որևէ մեկը հավակնում է Հայաստանի Հանրապետության միջազգայնորեն ճանաչված տարածքներին։ Խոսքը միայն Ադրբեջանի հետ սահմանների վերջնական սահմանման և Զանգեզուրի միջանցքով Նախչըվանի հետ տրանսպորտային կապի բացման մասին է։ Այս հարցերը գտնվում են քննարկման փուլում։ Ինչի՞ պատճառով է այդ դեպքում Իրանը այդքան անհանգստանում։ Եվ ոչ միայն «անհանգստանում է», այլեւ, ինչպես տեսնում ենք, նույնիսկ ձեռնարկում է գրեթե սպառնալից բնույթի գործողություններ՝ մկանների խաղ անելով Ադրբեջանի հետ սահմանին։ Ինչի՞ է ի վերջո փորձում հասնել Թեհրանը։

«Ինձ թվում է, որ Իրանի ղեկավարությանը նման հայտարարություններ անելուն դրդող հիմնական շարժառիթը հանդիսանում է տարածաշրջանային խաղից դուրս մնալու վախը», - Caliber.Az-ի հետ զրույցի ժամանակ նշել է Մերձավոր Արևելքի ուսումնասիրությունների Կիևի կենտրոնի գործադիր տնօրեն Իգոր Սեմիվոլոսը:

Հարավային Կովկասում վերջերս նկատվող դինամիկան լիովին կարող է հանգեցնել բեկման՝ հայ-ադրբեջանական և հայ-թուրքական երկարամյա հակասությունների կարգավորման հարցում, ինչը միանգամայն տրամաբանորեն դնում է Իրանի դերի հարցը, համարում է փորձագետը։

Ռուս-իրանական համագործակցությունը, տնտեսական և ռազմավարական հաջող փոխգործակցության համար Հյուսիս-Հարավ հաղորդակցական առանցքի ձևավորումը պատժամիջոցային աճող ճնշման պատճառով կարող են հայտնվել բարդ իրավիճակում։

Երկրորդ ասպեկտը, միանգամայն իրատեսական է, կապված է երկրի ներսում շարունակվող բողոքի ցույցերի հետ, որոնք Իրանի ղեկավարությունը արդեն մկրտել է «դրսից դրդված սադրանք»: Հարավային Ադրբեջանը դարձել է այն մարզերից մեկը, որտեղ տեղի են ունենում բողոքի ցույցեր, և չի բացառվում, որ այժմ զորավարժությունների անվան ներքո տարածաշրջան տեղափոխվեն վարչակարգին հավատարիմ զորքեր, կարծում է փորձագետը։

«Հաշվի առնելով այն, որ Թեհրանը վերջնականապես կորցրել է գլուխը և որոշել է իր բախտը փորձել Ուկրաինայի դեմ պատերազմում, նման գործողությունները ավելի շատ նման են հիստերիայի։ Արդյունքում, ինչպես ինձ է թվում, նման մարմնաշարժումներից ինչ որ հատուկ «արտանետում» չենք տեսնի՝ դա միջոցների և ռեսուրսների հիմար և անհարկի վատնում է՝ տնտեսական ճգնաժամի և աճող բողոքային տրամադրությունների ֆոնին:

Չի բացառվում, որ կարճ ժամանակ անց մենք կրկին լսենք հաշտարար հայտարարություններ, այցելություններ Բաքու և խորը բարեկամության և համագործակցության հավաստիացումներ, ինչպես նախկինում արդեն մեկ անգամ չէ, որ եղել է։ Սա, իհարկե, եթե նրանցից մնան նրանք, ովքեր այցելություններ անեն»,- եզրափակել է կենտրոնի տնօրենը։

Սամիր Իբրահիմով