Լավ լուրեր... և թշնամու անզոր զայրույթը Զվարճալի հայտարարություններ

«Ամեն օրվա հետ գնալով ավելի ու ավելի ուրախալի է ապրելը», ինչպես երգվում էր հին խորհրդային երգում: Ուզու՞մ եք կոնկրետություններ և հատկապես ի՞նչն է ստիպում ուրախանալ: Այո, սա մենք կանենք մի ակնթարթում՝ մեր ողջ խմբագրության և մեր ողջ խմբագրական հաճույքով։

Թիվ մեկ առիթը. ինքնահռչակ, բայց ինքնակազմալուծված «արցախի» մարդու իրավունքների ինքնահռչակ ոմն Գեղամ Ստեփանյանը, բարեհաճում է բարկանալ։ Գեղամին դուր չեն գալիս շինարարական աշխատանքները, որոնք Ադրբեջանը անցկացնում է Ադրբեջանի Խոջավենդի շրջանի Սուսանլըղ գյուղում։ Գեղամ-ջանը «X» սոցիալական ցանցի իր էջում հրապարակել է արբանյակային լուսանկարներ, որոնցից երևում է, որ գյուղի տների մեծ մասը, դպրոցը, մանկապարտեզը և այլ շինություններ ավերվել են։ Գեղամը վրդովված է, Գեղամը զայրացած է։ Սա ոչինչ է, նման բան նրա հետ հաճախ է պատահում, կարելի է ասել, 44-օրյա պատերազմի ամենասկզբից։ Ի դեպ, այս շենքերը, այս գյուղական տները, դպրոցն ու մանկապարտեզը պետք է տեսած լինեիք, մինչ մեր շինարարական տեխնիկան այնտեղ բերելը։ Անջատողականները, նստելով մեր հողի վրա ու այնտեղից վտարելով ադրբեջանցիներին, ոչ միայն իրենց նեղություն չէին տվել այնտեղ նոր բան կառուցել։ Նրանք նույնիսկ հինը չէին վերանորոգել, կամ ձեռքները չեր հասել (ամենայն հավանականությամբ, քանի որ սխալ տեղից են աճել), կամ էլ հիանալի հասկացել էին, որ նրանք օկուպացված հողերերում անկոչ հյուրեր են, և վաղ թե ուշ ստիպված կլինեն հեռանալ Ադրբեջանից։ Ընդ որում հեռանալ ընդմիշտ: Դե, նման դասավորությունների դեպքում իրականում ինչ-որ հին բան վերանորոգելը, առավել եւս նոր բան կառուցել ոչ մի իմաստ չունի: Իսկ մեզ, սեփականատերերիս մոտ՝ մոտեցումը սկզբունքորեն այլ է։ Շինարարական նորմերին ու կանոններին չհամապատասխանող և համապատասխան ընթացակարգերի խախտմամբ կառուցված բոլոր շենքերը ենթակա չեն շահագործման։ Թեկուզ միայն այն պատճառով, որ խարխուլ տներում ապրելը վտանգավոր է, ռիսկային է, իսկ գյուղական այս տների, դպրոցների ու մանկապարտեզների վիճակն այնպիսին է, որ շատ ավելի հեշտ է դրանք քանդել և նորերը կառուցել, քան վերանորոգել այն, որը պետք է քանդվեր դեռ անցյալ դարի վերջին։ Այնպես որ պարոն Ստեփանյանի վրդովմունքը դրամարկղի շրջանցումով է, հեռացիր, քաղաքացի, վերամբարձի սլաքի տակ մի կանգնիր, այստեղ շինարարական աշխատանքների լայն ճակատ ունենք։ Հուսով եմ, որ ամեն ինչ շարադրված է ավելի քան պարզ, այնպես որ, ինչպես երգվում է պլաստիլինե ագռավի մասին մուլտֆիլմում, «մի կանգնեք, մի ցատկեք, մի երգեք, մի պարեք այնտեղ, որտեղ շինարարություն է, կամ բեռ է կախված»։

Այնպես որ Գեղամ Ստեփանյանի վրդովմունքը չի կարող մեզ չուրախացնել։ Եվ ընդհանրապես, ի՞նչը կարող է ավելի հաճելի լինել, քան քո հակառակորդի անզոր զայրույթը։

Հաջորդը։ Վերջերս Ադրբեջանում ներկայացվել է Իրավանի Հանրապետության (որպես այլընտրանք՝ Արևմտյան Ադրբեջանի Հանրապետության) պետական օրհներգը։ Լավ երաժշտություն և հրաշալի տեքստ, անձամբ ինձ շատ դուր եկան օրհներգի խոսքերը։

«Իրավանը ազատենք օտարների ձեռքից՝ անխուսափելի դարձնելով Իրավանի վերադարձը»։ Այո և մեղեդին էլ կենսուրախ է, ես նույնիսկ կասեի՝ մարտական, նոր սխրագործությունների ու էլ ավելի բարձր հաղթանակների կոչ է անում։ Իսկ ահա, ինչ-որ հայկական գիտավերլուծական «Գեղարդ» հիմնադրամը դատապարտում է, վրդովված է, դոփում է ոտիկներով և նույնիսկ այնտեղ ինչ-որ բան անընդունելի է համարում։ Սա միանգամայն բնական է, այն, ինչ շատ է դուր գալիս Ադրբեջանում, չի կարող Հայաստանում դուր գալ, բայց այստեղ արդեն ոչ մի բան չես կարող անել, ճաշակի մասին ընդհանրապես չեն վիճում, իսկ ահա իմաստների մասին կարելի է խոսել։

Գիտեք, մեր հաղթանակի ակունքները դրված են 90-ականների կեսերին։ 1994-թ. մայիսի 12-ին ստորագրվեց զինադադարի պայմանագիր, մեր հողերի 20%-ը օկուպացված էր, բայց, այնուամենայնիվ, նույնիսկ այդ դժվարին պահին Ադրբեջանի քարտեզները իրենց մեջ ներառում էին այն հողերը, որոնք ժամանակավորապես գրավված էին Հայաստանի կողմից։ Պարզապես մեր տարածքի մի մասը ստվարագծված էր, և հատկապես դրա վրա է դաստիարակվել մի ամբողջ սերունդ։ Եվ սա եղել է ճիշտ ռազմավարություն. հիշել, չմոռանալ և բոլոր հնարավոր ջանքերը գործադրել, որպեսզի զավթված տարածքները վերադառնան իրենց իրական տերերին: Այս ռազմավարությունը իրեն լիովին արդարացրեց, և այն երեխաները, ովքեր 90-ականների սկզբին ստիպված եղան ոտաբոբիկ փախչել օկուպացված տարածքներից՝ 2020 թվականին վերադարձան Ղարաբաղ, բայց արդեն երկարաճիտ կոշիկներով։ 44 համարի, անջատողականները պետք է հիշեն ադրբեջանցի զինվորի ինչպես կոշիկի համարը, այնպես էլ ինքնին կոշիկները, ով հավերժ վերադարձրեց իրական տերերից գողացվածը։ Կարծում եմ ակնարկս ավելի քան հասկանալի է։ Շտապում եմ պարզաբանել. մենք Հայաստանի նկատմամբ տարածքային պահանջներ չունենք, բայց 1987 թ. վերջին Հայաստանից վտարված ադրբեջանցիները լիովին իրավունք ունեն՝ իրենց նախնիների հողը վերադառնալու և լայն ինքնավարություն ստանալու։ Միջազգային իրավունքին և ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքին լիովին համապատասխան։ Այնպես որ, չարժե խուճապի մատնվել, օրհներգի այս հրաշալի տեքստն ու գեղեցիկ երաժշտությունը՝ հենց դրա մասին է։ Միջազգային իրավունքի և ինքնորոշման մասին։ Եվ ընդհանրապես, ի՞նչը կարող է ավելի հաճելի լինել, քան հակառակորդիդ անզոր զայրույթը։

Իսկ երեկ, օգոստոսի 14-ին, Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբը, դե, անձամբ ինձ շատ ավելի դուր է գալիս հապավումը՝ ANCA-ն, այսպես ուրեմն, այս նույն ANCA-ն իր դժգոհությունն է հայտնել Թրամփ-Փենս վարչակազմից։ Այնտեղ ամեն ինչ էր. «և՛ ինչ-որ «արցախի» վրա Ադրբեջանի հարձակման խրախուսումը, և՛ «Ադրբեջանին պատասխանատվության ենթարկելու էական քայլերի բացակայությունը», ANCA-ն նույնիսկ Թրամփին հիշեցրել է «հայերի ցեղասպանությունը ճանաչելուց հրաժարվելը»: Վերջում նա՝ ANCA-ն, այնքանով է տարվել, որ Թրամփին բռունցքով սպառնացել է, մեջբերում եմ. «Սա կլինի ծանր բեռ հայկական ծագումով ամերիկացի ընտրողների համար այս տարվա նոյեմբերին, այդ թվում նաև առանցքային տատանվող նահանգներում»: Շատ բարձր «ֆու» և հեռուն գնացող հետևանքների խոստում։ Կարճ ասած, ԱՄՆ-ի հայերը նեղացել են և հիմա քվեարկելու են Քամալա Հարիսի օգտին։ Ոչինչ, կարծում եմ, որ Թրամփը ինչ-որ կերպ գլուխ կբերի առանց հայ ընտրողների ձայների, բայց ուղերձի տոնայնությունն ու հիստերիան նա դժվար թե մոռանա։ Այնպես որ, եթե Թրամփը հաղթի, կարող է տեղի ունենալ հետևյալը. «Սպիտակ կրծքով ավտոբուսի բռնակների պես ամուր և նույնքան էլ սառը մատներով, առանց որևէ այլ բան ասելու սեղմեց Աննուշկայի կոկորդը այնպես, որ ամբողջովին դադարեցրեց օդի մուտքը նրա կրծքում։ Աննուշկայի ձեռքից բիդոնը ընկավ հատակին։ Աննուշկային որոշ ժամանակ առանց օդի պահելուց հետո, առանց բաճկոնի օտարերկրացին հանեց մատները նրա պարանոցից։ Օդը կուլ տալով, Աննուշկան ժպտաց»։ Այո։ Սա «Վարպետն ու Մարգարիտան» է, մի բան բոլոր ժամանակների և, թերևս, կյանքի բոլոր դեպքերի համար: Կարծում եմ, ամեն ինչ առանց մեկնաբանության էլ պարզ է, և կապրենք կտեսնենք:

Դե նաև ավարտին, ես, որպես բավականին հիշաչար անձնավորություն, կցանկանայի իմ խորին գոհունակությունը հայտնել տեղեկատվությանն այն մասին, որ երեկ Ֆրանսիայի արևելքում կործանվել են երկու ֆրանսիական կործանիչ, և նույնիսկ հոդվածի կես էջ է նվիրել այդ իրադարձությանը, բայց խմբագրությունում ինձ թախանձագին խնդրեցին դա չանել: Լավ, ինչպես ասեք, թեկուզ միայն այն պատճառով, որ նախորդ երեք լուրերը նույնպես շատ լավ նորություններ էին: