Պարոն Օտտոնեի վատ տոնի մասին Էմին Գալալիի մտորումները

Մեր հաղթանակից հետո անցած մեկուկես տարվա ընթացքում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն բազմիցս գրել է Ադրբեջանի նկատմամբ վերաբերմունքի արտասովոր հանկարծակի փոփոխությունների մասի։ Կարծես թե, ամեն ինչ պարզ է։ Բայց մեր բարեկամները Փարիզում , իսկ հատկապես այնտեղ է գտնվում կրթությամբ, գիտությամբ և մշակույթով զբաղվելուն կոչված այդ կազմակերպության կենտրոնակայանը՝ չեն դադարում մեզ զարմացնել։

Նայում եմ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ղեկավար պարոն Օտտոնեի Հայաստանի կրթության, գիտության և սպորտի նախարար, պարոն Դումանյանի հետ հանդիպումը և զարմանք է ինձ պատում։

Ընթերցողը կասի «էէէ, հերիք է, որքան կարելի է»։ Կանխատեսելով արձագանքը, շտապեմ բացատրել, թե ինչի հետ է կապված իմ զարմանքը։ Ինձ ամենևին չի զարմացնում, որ ՄԱԿ-ի կառույցը, որին 30 տարի բոլորվին չէր հետաքրքրում, թե հայ օկուպանտները Ադրբեջանի զավթած տարածքներում ինչ են անում պատմության, մշակույթի հուշարձանների և կրոնական պաշտամունքի վայրերի հետ՝ նույն ժամին մտահոգվել են հայկական հուշարձանների ճակատագրով։ Ես բնավ չեմ զարմանում, որ կառույցը ի պատասխան մեր երկրի պաշտոնական խնդրանքի՝ ժամանակին է ուսումնասիրել ադրբեջանական բազմաթիվ սրբավայրերի իրավիճակը այն տարածքում, որը հայերը համառորեն անվանում էին «արցախ», իսկ նրանք հիմա էլ փորձում են այդպես կոչել այն մնացորդը, որտեղ գտնվում են Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահները - հայտարարելով, որ չի զբաղվում քաղաքական հարցերով, կտրուկ վերանայել է իր դիրքորոշումը։ Ինձ մոտ ոչ մի հույզ չի առաջացրել պարոն Դումանյանի այն պնդումները, որ «Ադրբեջանը վերականգնման պատրվակով իրականացնում է հայկական մշակութային ժառանգության միտումնավոր ոչնչացում, վանդալիզմ, հուշարձանների արտաքին տեսքի աղավաղում»։ Անգամ պարոն Օտտոնեի պատասխանը, ով, ըստ հայկական մամուլի (եթե կարելի է նրան հավատալ) ասել է, որ առաքելության արագ ուղեգրման աշխատանքներն արդեն ընթանում են, ընդհանրապես հավասարապես ոչ մի հույզ չի առաջացրել։

Ուրիշ բան է զարմացնում։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն ի վիճակի չէ հասկանալ, որ Ադրբեջանը թքած ունի ցանկացած կողմի (կամ երկրի՝ մենք բոլորս գիտենք, թե ում ականջներ են ցնցված ՄԱԿ-ի գործակալության տարբերանշանի տակից) բացահայտ միակողմանի, միջազգային իրավունքի տրամաբանությունից ու նորմերից հեռու հակաադրբեջանական գործողություններ իրականացնելու ցանկացած փորձերի վրա։ Մեր երկիրը դա թույլ չի տա։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ում աշխատող մարդիկ չեն կարող չհասկանալ, որ իրենց գործողությունները երկակի չափանիշների և կանխակալության քրեստոմատիա են։ Բայց ինչու՞ նրանք չեն կռահում, որ մենք դա հստակ տեսնում ենք և գործը գլուխ չի գա։ Պարդոն, և վերջ։ Կամ ամեն ինչ առանց պարդոնի:

Նման պայմաններում ոչ մի առաքելություն չի լինի, որքան էլ չջանան պարոն Օտտոնեն, նրա շեֆուհի՝ տիկին Ազուլեն, և ովքեր նրանց հետ են։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն հեշտացրել է մեր կյանքը՝ բարձրաձայն հայտարարելով աշխարհին, որ այն երեսուն տարվա օկուպացիայի և հայ անջատողականների վանդալա-վաքխանալիայի ընթացքում ջուր վերցնելով իր բերանը և ողողելով, նա անմիջապես ձայն է ձեռք բերել, երբ խոսքը վերաբերում է հայկական ժառանգության առասպելական սպառնալիքին։ Մշակույթի ու պատմության «պաշտպանները», որոնք գերադասում էին չհետաքրքրվել գետնին հավասարեցված, կամ գոմերի վերածված սրբավայրերով ու պատմական հուշարձաններով, ովքեր ոչինչ չունեին ասելու գնդակահարված հուշարձանների և պղծված գերեզմանների մասին՝ մեզ համար զրո են։ Առանց փայտիկի։

Ադրբեջանը հաջողությամբ աշխատում է իր հիմնական արտաքին գործընկերների հետ, ինչպես կազմակերպությունների, այնպես էլ երկկողմ հարաբերությունների մակարդակով։ Ազատագրված տարածքներում անցկացվող հարյուրավոր միջազգային միջոցառումների մասնակիցների ցանկը ինքնին խոսում է իր մասին։ Դումանյանին չի հաջողվի մառախուղը շրջանցել։ Իսկ անարգված ու պղծված մշակութային ժառանգության վերականգնման հարցերում մենք՝ պատկերացրեք, գլուխ ենք հանում առանց ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի։ Եվ աշխարհի լավագույն մասնագետներն են մասնակցում համապատասխան վերականգնման աշխատանքներին։ Այդպիսին է հայկական հնության փարիզյան պահակախմբի դժբախտությունը։ Ճիշտ այնպես, ինչպես մենք ինքներս ենք ապահովում ազատագրված տարածքների վերականգնման և վերակառուցման աշխատանքների հսկայական ճակատի կառավարումը։ Որոնք արդեն դարձել են միջազգային համագործակցության տարբեր ուղիների գրավչության կենտրոն։ Իսկ եթե ինչ-որ մեկին Ադրբեջանի այս հաջողությունները դուր չեն գալիս, թող գլուխները պատին տան։ Կամ կախվեն: Կամ էլ ոչ, եկեք արյունարբու չլինենք։ Թող իրենց համար ման գան։ Բայց ոչ մեր հողում, առաքելության կազմի մեջ։

Ֆրանսերենով mauvais ton նշանակում է վատ վարք։ Անդաստիրակություն։ Վարվելաձևի բացակայություն։ Պարոն Օտտոնեին ժամանակն է մտածել վատ վարքի մասին: Քանի դեռ այս տիպի վարքագիծը մնում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ջանքերի որոշիչ գործոնը, այս կազմակերպության պաշտոնյաների կողմից՝ ազատագրված տարածքներ հնարավորինս շուտ առաքելություն ուղարկելու ուղղությամբ տարվող աշխատանքների մասին բոլոր հայտարարությունները կմնան, որպես հեքիաթներ սպիտակ ցլի մասին։ Բայց մխիթարել հեկեկող վանդալներին, ովքեր 30 տարի անկարգություններ էին անում մեր հողերում, իսկ հիմա փորձում են մեզ մեղադրել այն հանցագործություններում, որոնք նրանք են կատարել՝ դա առանց հարցերի։ Դա ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի սուրբ իրավունքն է։

Եվ այս մեծարգո կազմակերպության մասնագիտացման նոր ոլորտ է: