twitter
youtube
instagram
facebook
telegram
apple store
play market
night_theme
ru
en
search
ԻՆՉ ԵՍ ՓՆՏՐՈՒՄ ?


ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՈՐՈՆՄԱՆ ՀԱՐՑԵՐ




Նյութերի ցանկացած օգտագործում թույլատրվում է միայն Caliber.az-ին հիպերհղման առկայության դեպքում
Caliber.az © 2025. All rights reserved..
Վերլուծություն
A+
A-

Թյուրքական միասնությունը և արտաքին աշխարհը Գաբալայի հռչակագրի աշխարհաքաղաքական շեշտադրումները

09 0Հոկտեմբերի 2025 15:06

Ինչպես արդեն հաղորդվել է, Թուրքական պետությունների կազմակերպության (ԹՊԿ) անդամ պետությունների ղեկավարները՝ երեկ ԹՊԿ-ի XII գագաթնաժողովում ստորագրել են Գաբալայի հռչակագիրը: Փաստաթուղթը իրենից ներկայացնում է ընդարձակ և բավականին մանրամասն ծրագիր, որի համաձայն ԹՊԿ-ն կորոշի իր առաջնահերթությունները տեսանելի ապագայի համար:
 
Հռչակագիրը բաժանված է հետևյալ գլուխների. համագործակցություն քաղաքական, արտաքին քաղաքականության և անվտանգության հարցերում;  տնտեսական և ոլորտային համագործակցություն;  միջանձնային համագործակցություն;  ինստիտուցիոնալ համագործակցություն թուրքական աշխարհում; համագործակցություն արտաքին կողմերի հետ;  կազմակերպչական հարցեր:
 
Ինչպես նշվեց վերևում, այս բոլոր գլուխները պարունակում են մանրամասն հարթակ ԹՊԿ-ի շրջանակներում համագործակցության զարգացման համար: Այս հոդվածում մենք անդրադարձել ենք հռչակագրի այնպիսի ասպեկտին, ինչպիսին է արտաքին քաղաքական նախաձեռնությունները։
 
Հռչակագրի առաջին իսկ հոդվածներից ԹՊԿ-ն իրեն հայտարարում է որպես թուրքական աշխարհի մասին հոգ տանող վերպետական միջազգային սուբյեկտ: Այսպես, հոդված 2-ում ասվում է, որ ԹՊԿ պետությունների ղեկավարները ընդգծում են բանակցությունների ճանապարհով Կիպրոսի հարցի փոխադարձաբար ընդունելի և կենսունակ կարգավորման հասնելու անհրաժեշտությունը՝ հիմնվելով կղզում տիրող իրողությունների վրա, և իրենց համերաշխությունն են հայտնում Կիպրոսի թուրք ժողովրդին՝ որպես թուրքական աշխարհի անբաժանելի մասի՝ իրենց հավասար և անկապտելի իրավունքներն ապահովելու ձգտման մեջ։
 
Միևնույն ժամանակ, մտահոգություն է հայտնվում Գազայում վատթարացող մարդասիրական իրավիճակի վերաբերյալ: Հռչակագիրը կոչ է անում՝ անհապաղ և մշտական հրադադարի և դեպի հատվածը անարգել մարդասիրական մուտքի ապահովմանը, ընդգծվել է պաղեստինա-իսրայելական հակամարտության արդար և երկարատև կարգավորման և ՄԱԿ-ի բանաձևերին համապատասխան՝ Արևելյան Երուսաղեմը որպես Պաղեստինի մայրաքաղաքի 1967 թվականի սահմանների շրջանակներում երկու պետությունների ստեղծման որոշման  իրականացման անհրաժեշտությունը։ Բացի այդ, փաստաթղթում նշվել  է՝ ԹՊԿ-ի աջակցությունը Սիրիայի տարածքային ամբողջականությանը և Աֆղանստանում կայունությանը։
 
Հատուկ ուշադրություն է հատկացվե՝լ կազմակերպության անդամ չհանդիսացող պետությունների հետ համագործակցության համար ԹՊԿ+ ձևաչափ ստեղծելու նախաձեռնությանը։
 
Գաբալայի հռչակագիրը նաև կոչ է անում ակտիվացնել համատեղ ջանքերը՝ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայում և Իսլամական համագործակցության կազմակերպությունում (ԻՀԿ) ԹՊԿ-ի համար դիտորդի կարգավիճակ ապահովելու ուղղությամբ։
 
Բացի այդ, հռչակագրում անդամ պետություններին և դիտորդներին հստակ և միանշանակ կոչ է արվում  ակտիվացնել համագործակցությունը և միջազգային հարթակներում գործել ավելի սերտ համակարգված՝ համախմբվելու և միաձայն արտահայտելու իրենց դիրքորոշումները ընդհանուր հետաքրքրություն և մտահոգություն ներկայացնող հարցերի վերաբերյալ, նպաստել թուրքական աշխարհի ազդեցությունը գլոբալ որոշումների ընդունման և այլ գործընթացներում։
 
Այնուհետև փաստաթուղթում ԹՊԿ-ի անդամ երկրների արտաքին գործերի նախարարներին առաջարկվում է՝ հաշվի առնելով գլոբալ և տարածաշրջանային զարգացումների արագ տեմպը, համապարփակ բազմակողմ խորհրդակցություններ անցկացնելու նպատակով ավելի հաճախ հանդիպել։
 
Բացի այդ, հռչակագրում կոչ է արվում հանձնարարել համապատասխան մարմիններին՝ շարունակել անցկացնել կանոնավոր խորհրդակցություններ քաղաքական և անվտանգության հարցերի շուրջ, փոխադարձ հետաքրքրություն ներկայացնող տարածաշրջանային և միջազգային հարցերի շուրջ, ամրապնդել կարգավորման համատեղ միջոցներ ընդհանուր ռազմավարական տեսլականի հիման վրա։
 
Առանձնակի ուշադրության են արժանի հռչակագրի 13-րդ և 14-րդ հոդվածները։ Առաջինում կոչ է արվում արագացնել «Թուրքալեզու պետությունների ռազմավարական գործընկերության, հավերժական բարեկամության և եղբայրության մասին պայմանագրի» նախագծի քննարկումը, իսկ երկրորդում Քարտուղարությանը հանձնարարվում է՝ ուսումնասիրել անդամ և դիտորդ պետությունների առաջատար վերլուծական կենտրոններից և ակադեմիական հաստատություններից կազմված Թուրքական ռազմավարական ֆորսայտ ցանց ստեղծելու ուղիները։ Այսինքն, այստեղ կարելի է ասել՝ ողջ թուրքական աշխարհի ռազմավարական կանխատեսումների և պլանավորման միասնական կենտրոնի ստեղծման մասին։
 
Ինչպես երևում է վերը նշված տեղեկատվությունից, ԹՊԿ-ի անդամ պետությունները դրսևորում են համագործակցությունը խորացնելու ցանկություն՝ միջազգային անվտանգության և արտաքին քաղաքականության հարցերի նկատմամբ օպտիմալացված մոտեցում մշակելու համար։ Սա շատ կարևոր է՝ չէ որ թուրքական ինտեգրացիան պայմանավորված է ոչ միայն ընդհանուր պատմությամբ, կրոնով, լեզվով և մշակույթով, այլ նաև Կենտրոնական Ասիայի և Հարավային Կովկասի տարածաշրջանի նկատմամբ ընդհանուր արտաքին սպառնալիքների ըմբռնմամբ։

 

Caliber.Az
Դիտումներ: 124

share-lineLiked the story? Share it on social media!
print
copy link
Ссылка скопирована
ads
Ամենաընթերցված
1

Ադրբեջան, Հայաստան և դեպի հացը մեկնող ձեռքը Սամիտ Ալիևի «Անհարմար ճշմարտությունը»

161
29 0Հոկտեմբերի 2025 21:11
2

Հնդկաստանի սխալը Հարավային Կովկասում Նյու Դելիի դիմակայությունը և Բաքվի պրագմատիզմը

128
29 0Հոկտեմբերի 2025 17:25
3

Տարանցիկ փոխադրում Ադրբեջանի միջով. խաղաղություն գործնականում, այլ ոչ թե թղթի վրա Խազար Ախունդովի ակնարկը

125
28 0Հոկտեմբերի 2025 17:03
4

Իլհամ Ալիև. Մենք թշնամուն քշել ենք մեր հողերից և այսօր կառուցում ենք հրաշալի կյանք

109
29 0Հոկտեմբերի 2025 09:10
5

«Մեծ վերադարձ». նախկին ներքին տեղահանվածների հերթական խմբերն ուղևորվել են Աղդամ և Աղդերե

106
29 0Հոկտեմբերի 2025 11:44
6

Կմեկնի՞ արդյոք Իլհամ Ալիևը Երևան 2026 թվականին։ Caliber.Az-ի էքսկլյուզիվ

105
30 0Հոկտեմբերի 2025 15:20
7

Դատավարություն Բաքվի դատարանում. Վարդանյանին կպաշտպանի Բաբըշովը

98
28 0Հոկտեմբերի 2025 18:57
8

Հավատ, կամք և վերածնունդ Թեյմուր Աթաևի ակնարկը

90
29 0Հոկտեմբերի 2025 21:04
9

Բաքու և Երևան. նոր իրականության ձևավորում Ֆարհադ Մամեդովը՝ Caliber.Az-ի եթերում

90
29 0Հոկտեմբերի 2025 10:46
10

Նախչըվանում Թուրքիայի գլխավոր հյուպատոս. 2023-ի երկրաշարժից հետո Ադրբեջանն առաջինն էր, որ օգնության ձեռք մեկնեց

83
30 0Հոկտեմբերի 2025 11:46
Վերլուծություն
Caliber.Az-ի հեղինակների վերլուծական նյութերը
loading