«Սուրմելիո՞ւմ» Ռուսական հե՞տք Հայաստանում կասկածները բազմանում են

Երևանի «Սյուրմելի» առևտրի կենտրոնի պայթյունը Հայաստանի հանրության և լրատվամիջոցների ամենաքննարկվող թեման է։ Զարմանալի ոչինչ չկա՝ միջադեպի աղետալի հետևանքներ և մեծ թվով մահեր։ Եվ մինչ պայթյունի պատճառը պաշտոնապես չի նշվում, ավելի ու ավելի պարզ են հնչում նրանց եզրակացությունները, ովքեր հակված են դեպքի մեջ տեսնել քիչ թե շատ ռուսական հետք։ Դավադիր վարկածի կողմնակիցների թվում նշվում են հայտնի հայ քաղաքական և հասարակական գործիչներ։ Մինչդեռ շեշտվում է ռուսական հետքը, և, բնականաբար, զուգահեռաբար աճում և ուժգնանում է հակառուսական ալիքը, իսկ ջրի երես են դուրս գալիս նոր «փաստարկներ և փաստեր»։

ՌԴ-ից ինչ-որ մեկի կամ ինչ-որ բանի մասնակցության մասին վարկածը մասամբ առաջ են մղել միջադեպին նախորդած իրադարձությունները, որոնք Հայաստանում առաջացրին հույզերի իսկական փոթորիկ։ Դրանց թվում են ռուս տխրահռչակ բլոգեր Սեմյոն Պեգովի տեղեկատվական մեքենայությունները, այդ նույնը, ով 44-օրյա պատերազմի ընթացքում իր ալիքում ակտիվորեն ապատեղեկատվություն էր տարածում ադրբեջանական բանակի և ճակատում ուժերի տեղակայման մասին և այս անգամ պայթյունի վայրում ռեպորտաժը արագ ու շտապ թխել է իր հայ գործընկեր Միկա Բադալյանի հետ։ Ընթերցողական իրարանցման հետևից ընկնելով՝ նրանք լուրեր են տարածել հրդեհի հետևանքով փոքրիկ աղջկա մահվան մասին։ Տեղեկանալով, որ սա ոչ այլ ինչ է, քան իրենց գրածների վրա ուշադրություն հրավիրելու լրագրային սուտ՝ հայ հասարակությունը քննադատության ալիք է թափել վայ լրագրողների հասցեին: Մինչդեռ սա երկու բլոգերների կողմից երկար տարիների ընթացքում մշակված սադրիչ՝ տարածաշրջանում միշտ, որպես Ռուսաստանի յուրօրինակ վստահված ուժ հանդես գալու կողմնորոշումն է։ Ինչպես գիտեք, Պեգովը միշտ սերտորեն շփվել է ռուսական հատուկ ծառայությունների հետ, իսկ Բադալյանը, նախանձախնդիր ուռճացնելով «սենսացիաներ», համագործակցել է Ղարաբաղում ռուսական խաղաղապահ կոնտինգենտի հետ։

Հակառուսական ալիքի մեկ այլ դետոնատոր է դարձել «Life.ru» ռեսուրսի հոդվածը, որը պատկանում է ռուսաստանցի մեդիամագնատ Արամ Գաբրելյանովին. ինչպես պարզվել է, «Սուրմելիում» պայթյունի մասին հաղորդագրությունը այս կայքում հայտնվել է միջադեպից երկու ժամ առաջ։ Ավելի ուշ, սկանդալը իբր հարթվել է՝ հաշվի առնելով ժամային գոտիների տարբերությունը, սակայն առանձին հայկական հրապարակումներ և սոցիալական ցանցեր շարունակում են Գաբրելյանովին մեղադրել ժամի փոփոխության և պլանավորված տեղեկատվական «ռումբը» շահարկելու մեջ։

Բայց ահա Փաշինյանամետ «Բաղրամյան 26» տելեգրամ-ալիքը Ռուսաստանի դեսպանատանը անմիջականորեն մեղադրել է երկրում քաղաքական իրավիճակը խարխլելու ձգտումների մեջ։ «Ցավոք, այս տեղեկատվական ահաբեկիչը (Միկա Բադալյան-Խմբ.) աջակցվում և հովանավորվում է ռուսական ագիտպրոմի, մասնավորապես՝ ՀՀ-ում ՌԴ դեսպանատան կազմի կողմից»,- ասվում է բաղրամյանական «տելեգաի» հրապարակման մեջ։

Հիմա ինքնին Երևանում ստեղծված իրավիճակը իսկապես հրում է մտքի վրա այն մասին, որ ամեն ինչ պատրաստվել է արտաքին ինչ-որ գլոբալ ուժի կողմից։ Այսօր, օրինակ, հայտնվեցին հաղորդագրություններ Երեւանի մետրոպոլիտենում եւ «Զվարթնոց» օդանավակայանում ռումբերի տեղադրման մասին։ Երկրի նշանավոր քաղաքական և հասարակական անձինք, ինչպիսին է քաղաքական գործիչ և ռեժիսոր Տիգրան Խզմալյանը, այս հանգամանքները կապում են մեկ շղթայի մեջ և նույնիսկ համեմատում 2020 թվականին Դոնի Ռոստովի հրավառության պահեստում տեղի ունեցած պայթյունների բնույթն ու ուժգնությունը «Սյուրմելի»-ի միջադեպի հետ, բացահայտելով այս իրադարձություններում համանման ենթատեքստ:

Խզմալյանի ֆեյսբուքյան վերջին գրառումներից մեկն անմիջապես կապված է Մայր Աթոռի, ավելի ճիշտ՝ այնտեղի ղեկավարության հետ։ «Ռուսաստանը երբեք չի դավաճանել Հայաստանին. Թշնամին չի դավաճանում. Թշնամին կա՛մ սպանում է, կա՛մ վաճառում»,- վերջնագրել է նա։ Մինչդեռ Խզմալյանի վերջին գրառումները մեկնաբանող շատ հայեր, նույնպես վստահություն են հայտնում, որ առևտրի կենտրոնի պայթյունին մասնակից է Ռուսաստանը։

«Lragir.am» պարբերականը նույնպես ականապատման մասին կեղծ ահազանգները կապում է Ռուսաստանից ուղղորդվող ուժերի գործողությունների հետ։ Պարբերականը այդ մասին բացահայտորեն չի ասում, բայց ավելի քան թափանցիկ ակնարկում է՝ նշելով, որ նման բան տեղի է ունենում պարբերաբար, սակայն իրավապահ մարմինները դեռևս հանրությանը չեն տեղեկացրել նախորդ կեղծ զանգերի բաժանորդների վերաբերյալ՝ արդյոք դրանք եկել են Հայաստանից, թե արտասահմանից։

«Առաջ նման զանգերի հեղինակներին գտնում և ենթարկում էին պատասխանատվության։ Կարելիի է արդյո՞ք ենթադրել, որ այս անգամ խոսքը սովորական խուլիգանության մասին չէ։ Հաշվի առնելով, որ այդ իրադարձությունները համընկել են, ասենք, «եռակողմ հայտարարության անվերապահ իրականացման» ակտիվ փուլի հետ, ասվում է գրառման մեջ։

Եվ «Սուրմելի»-ի հետ կապված հարցեր՝ պայթյունի պատճառն ու հեղինակները, ավերածությունների մասշտաբները եւ այլն, օրեցօր ավելի ու ավելի շատանում են: Առկա տեսանյութերի հիման վրա գնահատելով միջադեպի բնույթը՝ համացանցի որոշ օգտատերեր կարծում են, որ պայթյունը իրականացվել է տրոտիլային լիցքավորումների օգնությամբ։ Սակայն երկրի ԱԻՆ ղեկավար Արմեն Փամբուխչյանը բացառում է ահաբեկչության վարկածը, սակայն պիրոտեխնիկայի պահեստում հրդեհի մասին նախապես հայտարարված վարկածը հայ հասարակությանը անհամոզիչ է թվում։

Հայկական «Հրապարակ» թերթը, հիմնվելով փորձագետ Սաշիկ Բրուտյանի եզրակացության վրա, փորձել է հասկանալ հարցի էությունը, սակայն այդպես էլ չկարողացավ գալ կոնկրետ եզրակացության։

«Ես չեմ կարող ասել և որոշել, թե որքան պայթուցիկ նյութ կարող էր լինել պահեստում։ Հետո ինչ-որ ենթադրություններ անելու համար պետք է իմանալ պատերի հաստությունը, բայց կասկածելի է, որ սալյուտը կարող է նման դետոնացիա (պայթյուն) տալ»,- հայտարարել է փորձագետը։

Հայկական և նույնիսկ ռուսական լրատվամիջոցներում շարունակում են թափ առնել նաև այն պնդումները, որ այդպիսով, այսինքն՝ սադրանքների և ահաբեկչական գործողությունների սպառնալիքների միջոցով ընդդիմությունը փորձում է տապալել գործող իշխանությանը։ Մինչդեռ Հայաստանի ընդդիմությունը սերտորեն համագործակցում է Մոսկվայի հետ։ Այսինքն՝ ահա և ձեզ համար ռուսական հետք։

«Իմ վարկածներից մեկը կայանում է նրանում, որ դա արվում է նպատակաուղղված։ Հնարավոր է այնպես, որ ինչ որ մարդիկ դա անում են երկրում քաղաքական լարվածությունը մեծացնելու համար։ Սրանք կարող են լինել իշխանությունների քաղաքական ընդիմախոսները»,- այսպես է իրավիճակը մեկնաբանել որոշ ժամանակ առաջ «AliQ Media»-ի հետ զրույցում քաղաքական վերլուծաբան Ստեփան Գրիգորյանը։

Միաժամանակ, մի շարք ԶԼՄ-ների և սոցցանցերում հայ օգտատերերի կարծիքով չի բացառվում նաեւ քաղաքական շարժումների ռևանշիստների մասնակցությամբ պայթյուն կազմակերպելու հավանականությունը։ Իրենց մեկնաբանություններում միջադեպի հնարավոր կազմակերպիչների թվում նրանք մատնանշում են Քոչարյանի ու Սարգսյանի մարդկանց։ Համենայն դեպքում, «tsargrad.tv»-ի լրագրողները՝ «Ո՞վ պայթեցրեց Սուրմալուն» հոդվածում պնդում են, որ բողոքական տրամադրությունները միշտ եղել են Հայաստանում իշխանափոխության ազդանշան, և այժմ տեղի ընդդիմությունը կարող է այդ կրքերը բորբոքելու համար օգտվել նման «պայքարի նոր գործիքներով»։

«Երևանյան աղբյուրի համաձայն՝ բողոքի ակցիաները հանդարտվել են, սակայն ընդդիմության ներկայացուցիչները վստահեցնում են, որ նրանք իրենց դրոշները չեն իջեցրել, այլ ընդամենը փոխել են պայքարի գործիքները։ Դրանով հանդերձ նրանք չեն ճշտում, թե այժմ նրանք հատկապես ինչ գործիքներ են օգտագործելու։ Եվ այնուամենայնիվ, եթե ենթադրենք, որ բողոքի ակցիաները կհասնեն իրենց նպատակներին, և Փաշինյանի կաբինետը հրաժարական կտա, ո՞ր ուժը, որը կփոխարինի նրան, նախընտրելի կլինի Ռուսաստանի համար»,- հարցնում են հոդվածի հեղինակները։ Նրանց կարծիքով, Հայաստանի քաղաքական շախմատի տախտակի վրա այս ուժերից ամենաազդեցիկները հանդիսանում են երկուսը. նրանցից մեկը ղեկավարում է Ռոբերտ Քոչարյանը, մյուսը՝ Սերժ Սարգսյանը։