Սմոլենսկի հրապարակը զգուշացնում է Երևանին Գործնական քայլերը սարերի հետևում չեն

Ըստ երևույթին, հայ-ռուսական խճճված հարաբերություններում կարող է հայտնվել որոշակի հստակություն։ Չնայած Հայաստանի՝ Ռուսաստանից հեռու մնալու փորձերին, վերջինս մտադիր է կտրել այս գորդյան հանգույցը՝ որպեսզի Հայաստանից ստանա՝ «օդում կախված» իր համար սկզբունքորեն կարևոր հարցերի հստակ պատասխանները։ Ծայրահեղ դեպքում, հատկապես նման ուղերձ է հետևում՝ Ռուսաստանի ԱԳՆ ղեկավար Սերգեյ Լավրովի Հայաստանի հասցեին կոշտ հայտարարություններից, որոնք նա հնչեցրել է վերջերս Անթալիայի դիվանագիտական ֆորումի արդյունքներով մամուլի ասուլիսում։

Այսպես ուրեմն, հիմնական մեսիջը կայանում է նրանում, որ «Մոսկվան հետևում է Հայաստանի ղեկավարության հայտարարություններին և պլանավորելով սեփական գործնական քայլերը՝ դրանք նկատի կառնի»։ Այսինքն՝ Մոսկվան դիվանագիտորեն Երևանին զգուշացնում է, որ ի պատասխան նրա ապակառուցողական քաղաքականությանը, կարող են հետևել ռուսական կողմի կոնկրետ գործողությունները։ Այս կապակցությամբ Հայաստանը պետք է հաշվի առնի Ռուսաստանի հետևյալ պոստուլատները։ Լավրովը հայտարարել է, որ բացի Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի ղեկավարների եռակողմ հայտարարության հիման վրա՝ Բաքվի և Երևանի միջև հարաբերությունների կարգավորումն այլընտրանք չունի։ Այս ուղերձը ռուսական կողմը պարբերաբար հնչեցնում է տարբեր մակարդակներով՝ այն հասցեագրելով հայկական կողմին։ Եվ այս անգամ էլ Լավրովը նույնպես ուշադրությունը կենտրոնացրել է այն փաստի վրա, որ, ի տարբերություն Երևանի, Բաքվում «հաստատում են բոլոր հարցերը՝ Ռուսաստանի Դաշնության, Ադրբեջանի և Հայաստանի մի շարք եռակողմ հայտարարություններին համապատասխան լուծելու իրենց պատրաստակամությունը»։

«Առաջընթացը (կարգավորման հարցում), իմ կարծիքով, կախված կլինի նրանից, թե որքան ազնվորեն կկատարվեն եռակողմ պայմանավորվածությունները», - ասել է Լավրովը՝ հավելելով, որ «Մոսկվան պատրաստ է շարունակել օժանդակություն ցուցաբերել՝ և նրանում, ինչ վերաբերվում է տարածաշրջանում բոլոր հաղորդակցությունների ապաշրջափակմանը, և՛ սահմանի սահմանազատման առնչությամբ, և, համապատասխանաբար, խաղաղության պայմանագրի նախապատրաստման առնչությամբ»։ Կարելի է ասել, որ Լավրովը փաստորեն հաստատել է Ռուսաստանի շահագրգռվածությունը նրանում, որպեսզի Բաքվի և Երևանի միջև խաղաղ պայմանագիրը ստորագրվի եթե ոչ Մոսկվայում, ապա գոնե նրա մասնակցությամբ, այլ ոչ թե ԱՄՆ-ի կամ Եվրոպայի։ Հետևաբար Մոսկվան որոշակի ջանքեր է գործադրում, որպեսզի ճիշտ ուղու վրա բերել Հայաստանի հետ հարաբերությունները։ Դրա համար նա մի կողմից օգտագործում է «փափուկ ուժի» քաղաքականությունը՝ միաժամանակ նրան հիշեցնելով դաշնակցային պարտավորությունների մասին, որոնք պետք է կատարվեն, իսկ մյուս կողմից՝ Հայաստանին պարբերաբար հայտարարում է, որ նա, իբր, արժեքավոր է որպես Ռուսաստանի դաշնակից։ Դա հաստատում են հիմնականում պաշտոնյաների ամպագոռգոռ հայտարարությունները այն մասին, որ Ռուսաստանը Հայաստանին համարում է դաշնակից և նախատեսում է զարգացնել հարաբերությունները նրա հետ։

Այս նույն համատեքստում են տեղավորվում Լավրովի հետեւյալ արտահայտությունները. «Ցավում ենք, որ Հայաստանի ղեկավարությունը, ըստ երևույթին, կայացրել է՝ Ղարաբաղում բոթոր տեղի ունեցածի համար Ռուսաստանին մեղադրելով՝ Ռուսաստանի Դաշնության հետ հարաբերությունների հետևողականնորեն վատթարացման քաղաքականություն վարելու գիտակցված որոշումը։ Սա նման չէ դաշնակիցների վարմունքին»,- ասել է Լավրովը՝ նշելով, որ հատկապես Ռուսաստանի Դաշնությունն է դադարեցրել այդ պատերազմը։

Պարզ ասած, այս հիշեցմամբ Ռուսաստանի գլխավոր դիվանագետը ակնարկել է, որ հատկապես Ռուսաստանն է փաստորեն Հայաստանին փրկել լիակատար ջախջախումից։ Այսինքն՝ Հայաստանի «փրկությունը» Ռուսաստանում է, այլ ոչ թե Արևմուտքում։

Ակնհայտ է, որ վերջին շրջանում հայկական կողմը, հետևելով արևմտյան հովանավորների ցուցումներին, բազմաթիվ սխալներ է թույլ տվել, և Ռուսաստանի մոտ կուտակել է բազմաթիվ արդարացված պահանջներ, որոնք մեկը մյուսի հետևից հնչեցրել է Սերգեյ Լավրովը։ Օրինակ՝ Ռուսաստանի ԱԳՆ ղեկավարը, մեկնաբանելով՝ Հայաստանի իշխանությունների կողմից՝ «Զվարթնոց» օդանավակայանում ռուս սահմանապահների ներկայությունը քննարկելու մասին տեղեկությունը, նշել է, որ այդ փաստը տեղավորվում է Հայաստանի իշխանությունների գործողությունների տրամաբանության մեջ։

«Ես չեմ կարող հաստատել այս հաղորդագրությունները, թեև դա լավ տեղավորվում է այն դիրքորոշումների տրամաբանության մեջ, որոնք այժմ շարադրում է Հայաստանի ղեկավարությունը», - ասել է Լավրովը՝ հաստատելով Ռուսաստանի նկատմամբ Հայաստանի բարեկամական լինելուց հեռու դիրքորոշումը։

Հիշեցնենք, որ վերջերս Հայաստանի խորհրդարանի խոսնակ Ալեն Սիմոնյանը ճեպազրույցում հայտարարել է այն մասին, որ ռուս սահմանապահները պետք է լքեն Երևանի «Զվարթնոց» միջազգային օդանավակայանը՝ հիմնավորելով, որ «Հայաստանն ինքն է պաշտպանելու երկրի սահմանները»։

Ու թեև Հայաստանի իշխանությունների հարձակումը Ռուսաստանի ԱԳՆ-ում գնահատել են որպես «անբարյացակամ պահվածքի հերթական օրինակ», կասկած չկա, որ Ռուսաստանը դեռ հնարավորություն կունենա Երևանին «պատժել» թիկունքից դանակահարության համար։ Հայաստանը, որի աչքերը պղտորված են արևմտյան երազանքներով, ըստ երևույթին, մինչև վերջ չի հասկանում, որ կրակի հետ է խաղում և մեծ ռիսկի է դիմում։ Իսկ Հայաստանին հասցեագրված Լավրովի վերջին հայտարարությունները հստակ ցույց են տալիս, որ Մոսկվայի համբերությունը արդեն լցվել է։

«Մենք սպասում ենք պաշտոնական հաստատմանը, թե ինչպիսին կլինի վերջնական որոշումը։ Հայերն ասում են, որ ՀԱՊԿ-ում իրենց դե ֆակտո «սառեցնելու են», իսկ եթե ցանկանան՝ դե յուրե «կսառեցնեն» և դուրս կգան։ Նրանց խոսքով, ԵԱՏՄ-ն առայժմ նրանց համար հետաքրքիր է, քանի որ այնտեղից, իբրև, ինչ-որ բան ստանում են։ Կազմավորվում է ոչ այնքան էլ տպավորիչ պատկեր։ Մենք կցանկանայինք, որ մեր հայ կոլեգանները ու գործընկերները իրենք որոշեն, թե ինչպես են շարունակելու ապրել և փոխադարձ հիմունքներով իրականացնել ամենատարբեր ինտեգրացիոն կառույցներում մեզ կապող պայմանավորվածությունները»,- զգուշացրել է Լավրովը։

Այսպիսով, Մոսկվան Հայաստանին տեղեկացրել է երկու կարևոր ուղերձի մասին։ Առաջինը՝ Ռուսաստանը մտադիր չէ Հայաստանը դուրս թողնել իր ազդեցության գոտուց։ Երկրորդը՝ Մոսկվան Երևանից պահանջում է հստակություն ՀԱՊԿ-ի հարցում և հասկացնում է, որ այս ընտրությունը կկանխորոշի Ռուսաստանի հետագա գործնական քայլերը Հայաստանի նկատմամբ։ Արդյո՞ք Երևանը կլսի Լավրովի ձայնի մեջ սպառնալիքի նոտաները։ Ցույց կտա ժամանակը...