Հայաստանի արտաքին քաղաքական վիճակախաղը Փորձագիտական կարծիքներ՝ Caliber.Az կայքում

Հայաստանը ցանկություն է հայտնել Շանհայի համագործակցության կազմակերպության (ՇՀԿ) անդամ դառնալ։ Այս մասին հայտնել է ՀՀ ԱԳՆ մամուլի քարտուղար Անի Բադալյանը։
 
«Կիսելով Շանհայի համագործակցության կազմակերպության հիմնարար սկզբունքները, այսինքն տարածքային ամբողջականությունը, ուժի չկիրառումը և սահմանների անձեռնմխելիությունը՝ Հայաստանի Հանրապետությունը ցանկություն է հայտնել ՇՀԿ-ի անդամ դառնալ», - ասվում է հայտարարության մեջ։
 
Սա Երևանի արտաքին քաղաքականության առաջնահերթությունների առնչությամբ զարմանք առաջացնող շարանից ևս մեկ նորություն է։ Մերթ Հայաստանի ղեկավարությունը փչացնում է հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ, սառեցնում է ՀԱՊԿ-ին անդամակցությունը, մերթ Փաշինյանը մեկնում է Մոսկվա՝ մայիսի 9-ի շքերթին։ Այնուհետև լսվում է արևմտամետ հռետորաբանություն, Երևան է այցելում ԵՄ-ի դիվանագիտության ղեկավար Կայա Կալլասը, Եվրամիությանը ինտեգրվելու ուղղությամբ շարժվելու հրավերներ են ստացվում  և հանկարծ Հայաստանի ԱԳՆ-ն հայտարարում է ՇՀԿ-ին միանալու հույսերի մասին։ Դրանով հանդերձ, կազմակերպությունը բաղկացած է այն երկրներից, որոնք, մեղմ ասած, չեն ողջունում միանշանակ եվրոպամետ կուրսը։
 
Ինչպե՞ս հասկանալ այս ամենը։ Ինչո՞վ են առաջնորդվում Փաշինյանը և նրա թիմը։ Ու՞մ են նրանք ձգտում մոլորեցնել։ Որո՞նք են պաշտոնական Երևանի իրական արտաքին քաղաքականության նպատակները։
 
Իրավիճակի վերաբերյալ իրենց գնահատականներով  Caliber.Az-ի հետ կիսվել են հայտնի փորձագետները։  
 
Համաշխարհային քաղաքականության ինստիտուտի (Բիշքեկ) տնօրեն Շերադիլ Բակտիգուլովը՝ ՇՀԿ-ին միանալու ձգտումների մասին Երևանի հայտարարությունը համեմատում է. «խեղդվողը կառչում է ծղոտից» ասացվածքի հետ։
 
«Հիշեցնենք, որ Հայաստանում ԵՄ-ին միանալու մասին օրենք է ընդունվել։ Սակայն այդ փաստաթուղթը ինքնին նշանակություն չունի Եվրամիության համար՝ ԵՄ-ի ընթացակարգը նման տարբերակ չի նախատեսում։ Վարչապետ Փաշինյանի ու նրա թիմի և ի դեմս կրոնական գործիչների նոր ընդդիմության հետ բախման ֆոնին անհրաժեշտ էր՝ հասարակության ուշադրությունը շեղելուն ունակ բարձր տեղեկատվական առիթ ստեղծել։
 
Նման հայտարարությունները հնարավորություն են տալիս հետևել ինչպես ներքին լսարանի, ներառյալ ընդդիմության, այնպես էլ արտաքին դերակատարների արձագանքին։ Վերոնշյալ օրենքի ընդունումը չնչին արձագանք չառաջացրեց ԵՄ-ի երկրներում կամ էլ եվրոպացի պաշտոնյաների շրջանում», - հիշեցնում է փորձագետը։
 
Նույն իրավիճակն է, նրա խոսքով, նաև ՇՀԿ-ին միանալու նախաձեռնության հետ։
 
«ՇՀԿ-ի առանցքային սկզբունքներից մեկը՝ փոխադարձ վստահությունն է։ Իսկ անդամ պետությունների համար չափազանց դժվար կլինի վստահելի հարաբերություններ կառուցել Հայաստանի ներկայիս ղեկավարության հետ։ Իրականում, գրեթե անհնար է կոնսենսուսի հասնել՝ երկիրը ՇՀԿ-ին ընդունելու հարցի շուրջ։ Ամենայն հավանականությամբ, առավելագույնը, որի վրա կարող է հաշվարկել Հայաստանը՝ դա դիտորդի կարգավիճակն է, ինչպես, օրինակ, Աֆղանստանի հարցում։
 
Հայաստանի ԱԳՆ-ն քաջատեղյակ է այդ մասին, բայց այնուամենայնիվ նման հայտարարություններ է անում։ Ի՞նչ նպատակով։ Սա կարելի է փորձել բացատրել «խորամանկ ռազմավարությամբ», սակայն այլ նախաձեռնությունների հետ համատեղ և երկարատև ներքաղաքական ճգնաժամի ֆոնին՝ այս ամենը մատնանշում է լուրջ ճգնաժամ նաև Հայաստանի արտաքին քաղաքականության մեջ։ Երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմում պարտությունը հայ հասարակությանը հասցրել է քաղաքական ուժասպառության։ Ղեկավարությունը փորձում է սեփական սխալների պատասխանատվությունը բարդել Ռուսաստանի և այլ գործընկերների վրա՝ իբր, նրանք «վատ դաշնակիցներ» էին և չօգնեցին։
 
Անկայունության պայմաններում հարկավոր են բարձրաձայն հայտարարություններ, որոնք կարող են շեղել ինչպես ներքին, այնպես էլ արտաքին դիտորդների ուշադրությունը։ Հայաստանի ներկայիս ղեկավարության վարքագիծը հիշեցնում է. «մեկ քայլ առաջ, երկու քայլ հետ, երեք քայլ ձախ, չորս քայլ աջ»։ Ինչ բացատրություններ էլ տրվեն նման զիգզագների օգտին, եզրակացությունը մեկն է. չափազանց դժվար է վստահել նման գործընկերոջը», - եզրափակել է Բակտիգուլովը։
 
Քաղաքական վերլուծությունների կովկասյան կենտրոնի տնօրեն Ահմեդ Ալիլին, իր հերթին, նշել է, որ Փաշինյանի թիմի համար մոտենում է վճռորոշ քաղաքական փուլը։
 
«Հաջորդ տարին խոստանում է լինել չափազանց լարված՝ մինչև Հայաստանում ամառային ընտրությունները։ Փաստորեն երկրում արդեն մեկնարկել է նախըտրական արշավը։
 
Այսօր ձեռնարկվող բոլոր քայլերը պետք է դիտարկել այս մրցավազքի համատեքստում։ Թուրքիայի, Ռուսաստանի, Չինաստանի և միջազգային կառույցների հետ հարաբերություններում մանևրները նույնպես պետք է դիտարկել այս տեսանկյունից։
 
Փաշինյանը, ըստ երևույթին, ձգտում է կրկնօրինակել Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականությունը։ Նա նույնպես փորձում է ցուցադրել հավասարակշռություն։ Որտեղ էլ որ Ադրբեջանը մասնակցում է, Փաշինյանը ցանկանում է ներկա լինել նույն հարթակներում։ Սա մեծապես բացատրում է Երևանի գործողությունները», - համարում է վերլուծաբանը։
 
Նրա կարծիքով, ՇՀԿ-ի և Չինաստանի հետ մերձեցման Հայաստանի ներկայիս ցանկությունը կապված է հետխորհրդային տարածքում Ռուսաստանի դիրքերի թուլացման հետ ։
 
«Շատերը հիշում են 2022 թվականի հունվարին Ղազախստանում տեղի ունեցած իրադարձությունները, երբ Ռուսաստանը, օգտվելով երկրի իշխանությունների ՀԱՊԿ-ին դիմելուց, փորձեց ամրապնդվել Ղազախստանի տարածքում։
 
Կարծիք կա, որ ճգնաժամի հաջող ելքը մեծապես հնարավոր դարձավ Պեկինի շնորհիվ, որը Մոսկվային հասկացնել տվեց, որ հետաքրքրված է Ղազախստանի կայունությամբ։ Արդյունքում, ռուսական զորքերը դուրս բերվեցին։
 
Այս համատեքստում ՇՀԿ-ի միջոցով Չինաստանի հետ մերձեցումը Փաշինյանին թվում է կարևոր տարր՝ տարածաշրջանային քաղաքականության մեջ իր դիրքերը ամրապնդելու համար», - եզրափակել է Ալիլին։