Ադրբեջանը որպես կամուրջ Պարսից ծոցի և Կովկասի միջև Փորձագետները՝ ԱՄԷ-ի նախագահի Ղարաբաղ այցի մասին

Արաբական Միացյալ Էմիրությունների (ԱՄԷ) նախագահ շեյխ Մոհամմեդ բին Զայիդ ալ-Նահյանիի վերջերս Ադրբեջան այցը դարձել է համաշխարհային լրատվամիջոցների քննարկման առարկա՝ միջազգային լրատվամիջոցներին և վերլուծաբաններին ուժեղ տպավորելով ստորագրված համաձայնագրերի մասշտաբով և բնույթով, չէ որ ոչ ամեն օր է Աբու Դաբիի նման խոշոր մերձավորարևելյան տարածաշրջանի խոշոր դերակատարը համագործակցության մասին նման համաձայնագրեր ստորագրում:
 
Ինչպես  շեյխ Մոհամմադ բին Զայիդ ալ-Նահյանը նշել է  Instagram սոցցանցի իր գրառման մեջ, նա ուրախ էր հանդիպել նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ Ղարաբաղում, քննարկելու ԱՄԷ-ի և Ադրբեջանի միջև երկկողմ հարաբերությունների զարգացումը:
 
«Հենվելով վերջերս ստորագրված Համապարփակ տնտեսական գործընկերության համաձայնագրի շնորհիվ ստեղծված ազդակի վրա՝ մենք ուսումնասիրեցինք համագործակցության նոր ոլորտներ, որոնք ուղղված են՝ տնտեսական զարգացման խթանելուն, համատեղ հնարավորությունների ստեղծմանը և տարածաշրջանային և գլոբալ խաղաղությանն ու կայունությանը», - գրել է նա:
 
Իսկ  ԱՄԷ-ի նախագահի Ադրբեջան այցի կարևորության և նշանակության մասին ի՞նչ է մտածում փորձագիտական համայնքը:  Caliber.Az-ի այս հարցին պատասխանում են ռուսաստանցի և ադրբեջանցի քաղաքագետները:
 
Այսպես, Մերձավոր Արևելքի հարցերով փորձագետ, «Poistine» պորտալի գլխավոր խմբագիր Ռուսլան Այսինի կարծիքով, հաշվի առնելով, որ Ադրբեջանը հանդիսանում է առաջատար տարածաշրջանային դերակատար, որն ամրապնդում է իր դիրքերը ավելի լայն աշխարհագրությունում և ազդեցություն է գործում մերձավորարևելյան ու եվրոպական հարցերի վրա՝ Մերձավոր Արևելքի շատ խոշոր երկրներ սկսում են ակտիվ հետաքրքրություն ցուցաբերել Բաքվի հետ սերտ համագործակցության նկատմամբ։
 
«Սա նաև թելադրված է նրանով, որ եվրասիական տարածաշրջանը, Մերձավոր Արևելքը պատրաստվում են լուրջ փոխակերպումների, հնարավոր է՝ քաղաքական բնույթի կատակլիզմների։ Հետևաբար, դերակատարները ձգտում են նախապես ստանալ միմյանց աջակցությունը և գտնել դաշնակիցներ։ Եվ Էմիրությունները, որպես տարածաշրջանի առաջատար ֆինանսական և տնտեսական հանգույցններից, ներդրումային փարոսներից մեկը՝ նույնպես ուզում է խորացնել իր կապերը Ադրբեջանի հետ։ Իհարկե, այստեղ հաշվի է առնվում նաև մուսուլմանական բաղադրիչը, որը հանդիսանում է որոշիչ նման համագործակցության մեկնարկի համար։
 
Կարծում եմ, որ Բաքուն միջազգային ասպարեզում շատ վստահորեն ցույց է տվել, որ ունակ է պաշտպանել իր շահերը, դիրքերը և ինքնիշխանությունը։ Եվ դա հարևանների, միջազգային դերակատարների աչքերում, անշուշտ, բարձրացրել է երկրի հեղինակությունը, դարձել է ուժեղ ազդանշան տարածաշրջանի ամենախոշոր դերակատարների, այդ թվում նաև ԱՄԷ-ի համար։
 
Ինչը, որ անմիջականորեն վերաբերում է երկու երկրների միջև ստորագրված փաստաթղթերին, այդ թվում նաև Համապարփակ ռազմավարական գործընկերության մասին համատեղ հռչակագրին, ապա կարծում եմ, որ այստեղ կան շատ լուրջ նպատակներ՝ ոչ միայն տնտեսական, այլ նաև աշխարհաքաղաքական բնույթի», - ասել է Ռ. Այսինը։
 
Իր հերթին, իրավագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր, արտակարգ և լիազոր դեսպան, Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահին առընթեր Պետական կառավարման ակադեմիայի միջազգային հարաբերությունների և արտաքին քաղաքականության ամբիոնի վարիչ Նամիկ Ալիևը վստահ է, որ ԱՄԷ-ի նախագահի Ադրբեջան այցը հաջող էր և նշանավորվեց մի ամբողջ շարք համաձայնագրերով և նախաձեռնություններով, որոնք խոսում են երկու երկրների միջև հարաբերությունների խորացման մասին:
 
«Այցի կարևոր արդյունքներին կարելի է վերաբերել Համապարփակ ռազմավարական գործընկերության մասին հռչակագրի ստորագրումը, որը վկայում է երկու կողմերի մտադրության մասին՝ առաջ շարժվել, քան պարզապես տնտեսական համագործակցություն։ Բացի այդ, համագործակցության ամրապնդումը այնպիսի առանցքայի ոլորտներում, ինչպիսիք են տրանսպորտը, էներգետիկան (հատկապես վերականգնվող էներգիան), զբոսաշրջությունը, թվային տեխնոլոգիաները, կադրային զարգացումը, և Համատեղ գործարար խորհրդի (Business Council) ստեղծումը կնպաստեն ներդրումային երկխոսության պարզեցմանը և նախագծերի իրականացմանը։ Պայմանավորվածությունները վերաբերվում են նաև ոչ պրոֆիլային առևտրի աճին, ԱՄԷ-ից Ադրբեջան ներդրումային հոսքերի ավելացմանը և համատեղ նախագծերի ակտիվացմանը», - նշել է քաղաքագետը։
 
Նրա կարծիքով, շեյխ Մոհամմեդ բին Զայիդ ալ-Նահյանի այցը ամրապնդել է վստահությունը, ընդլայնել համագործակցության շրջանակը, ստեղծել է նոր շրջանակներ, որոնք խոստանում է գործընկերության կայուն զարգացում։
 
«Այս այցի նշանակությունը պետք է գնահատել նաև բազմամակարդակային մոտեցման տեսանկյունից։ Դրա քաղաքական խորհրդանիշը կայանում է նրանում, որ Պարսից ծոցի երկրներից մեկի ղեկավարը բանակցությունների անցկացման համար ժամանել է Ղարաբաղ՝ Շուշա քաղաքը։ Սա նրա ցուցադրումն է, որ ԱՄԷ-ի համար Ադրբեջանի հետ հարաբերությունները կարևոր են ոչ միայն տնտեսական, այլ նաև ռազմավարական առումով, ներառյալ տարածքային ամբողջականությունը և մշակութային ժառանգությունը։ Այցի տնտեսական արժեքավորությունը արտահայտվում է առևտրի աճի և էներգետիկայի, տեխնոլոգիաների և զբոսաշրջության ոլորտներում համատեղ նախագծերի հեռանկարներում։ Համաձայնագրերի ստորագրումը և հարթակների ստեղծումը, ինչպես վերը նշեցի, կհեշտացնեն ասվածի իրականացումը։ Տարածաշրջանային նշանակության առումով, Ադրբեջանը էլ ավելի է ամրապնդում իր դերը Եվրոպայի և Ասիայի խաչմերուկում՝ Հարավային Կովկասում։ Ծոցի ուժեղ պետության հետ համագործակցությունը մեծացնում է Բաքվի հեղինակությունը դիվանագիտական և աշխարհատնտեսական խաղերում։
 
Իր հերթին, ԱՄԷ-ի համար Ադրբեջանը կարող է կարևոր կամուրջ դառնալ դեպի Կովկաս և Կենտրոնական Ասիա, դեպի էներգիայի և առևտրի փոխանցման ուղիներ։ Գնահատելով անվտանգությունը և ռազմավարական շահերը, իսկ դրանք են՝  էներգետիկան, տրանսպորտը, ենթակառուցվածքները, պարենային անվտանգությունը, պետք է ընդգծել, որ նշված կարևոր ոլորտներում համատեղ նախագծերը նվազեցնում են ռիսկերը և ամրապնդում կայունությունը», - ընդգծել է քաղաքագետը։
 
Նրա կարծիքով, ԱՄԷ-ի նախագահի հատկապես  ներկայիս այցը պայմանավորված էր մի քանի գործոններով. «Օրինակ՝ տնտեսական դինամիկայի ուժեղացում. այցից առաջ երկրների միջև արդեն նկատվում էր առևտրի աճ, ներդրումների ակտիվացում, հատկապես ոչ պրոֆիլային հատվածներում։ Ադրբեջանը ձգտում է տնտեսության դիվերսիֆիկացմանը, նավթից և գազից կախվածության նվազեցմանը, ինչպես նաև տեխնոլոգիաների և վերականգնվող էներգիայի զարգացմանը։ Միացյալ Էմիրությունները շահագրգռված են նոր ներդրումային հնարավորություններով և իրենց ազդեցության ընդլայնմամբ։ Ինչպես նաև կատաալիզատորներից մեկն է ծառայել հարևան տարածաշրջանների անկայունությունը, գլոբալ մարտահրավերները, ինչպիսիք են կլիմայի փոփոխությունը, էներգետիկ անցումը, ենթակառուցվածքների և լոգիստիկայի ամրապնդման անհրաժեշտությունը։ Եվ այս համատեքստում ԱՄԷ-ի հետ կայուն գործընկերությունը կարող է Ադրբեջանին ապահովել ռեսուրսներով և տեխնոլոգիական աջակցությամբ»։
 
Մեր զրուցակիցը նաև առանձնացրել է Բաքվի ռազմավարության մի շարք հիմնական ոլորտներ, որոնց վրա Էմիրությունների նախագահի այցը կարող է զգալի դրական ազդեցություն ունենալ։
 
«Առաջինը, արաբական աշխարհի հետ կապերի ամրապնդումն է։ ԱՄԷ-ի հետ գործընկերությունը կնպաստի Ադրբեջանի մուտքին նոր շուկաներ, ինչպես նաև կամրապնդի Բաքվի դիվանագիտական կապերը արաբական առանցքային պետությունների հետ։ Դա ավանդ կներդնի տարածաշրջանային դիվանագիտության, անվտանգության հարցերի, էներգետիկայի, աշխարհաքաղաքականության մեջ»։
 
Երկրորդը, դա ազդեցության հավասարակշռություն է, այսինքն՝ էլ ավելի բազմավեկտոր արտաքին քաղաքականության ձևավորում։
 
Երրորդը, իմիջ է և հեղինակություն։ Պաշտոնական այցերը, ռազմավարական համաձայնագրերը, նախագծերը՝ հատկապես Ղարաբաղում, բարձրացնում են Բաքվի հեղինակությունը։ Դա ցույց է տալիս, որ Ադրբեջանը ոչ միայն հաջողությամբ վերականգնում է ազատագրված տարածքները, այլ նաև գնալով դառնում է ավելի կարևոր դերակատար՝ գլոբալ բնապահպանական, էներգետիկ, կլիմայական նախագծերում։
 
Չորրորդը,  երկրի դիրքավորումն է որպես Պարսից ծոցի, Կովկասի և Կենտրոնական Ասիայի միջև կապող օղակի։ Ադրբեջանը կարող է օգտվել իր աշխարհագրական դիրքից, լոգիստիկաից և ռեսուրսներից, որպեսզի դառնալ հանգույց առևտրային, տրանսպորտային և էներգետիկ շղթաներում։ Եվ հինգերորդը, երկարաժամկետ անվտանգություն և կայունություն է։ Հիմնական ոլորտներում համագործակցության միջոցով Բաքուն ընդլայնում է իր հնարավորությունները, ինչը կարևոր է գլոբալ և տարածաշրջանային աշխարհաքաղաքական ցնցումների պայմաններում», - եզրափակել է Նաթիգ Ալիևը։