«Արևմուտքը ուզում է Հայաստանի օգնությամբ Ռուսաստանին դուրս մղել Հարավային Կովկասից» Դմիտրի Բաբիչը՝ Caliber.Az կայքում

Caliber.Az-ի հարցազրույցը՝ ռուս քաղաքագետ, «InoSMI» պորտալի տեսաբան Դմիտրի Բաբիչի հետ:

- Ձեր կարծիքով, ինչպիսի՞ հետեւանքներ պետք է սպասել Հարավային Կովկասում աշխարհաքաղաքական մրցակցությունից։

- Այն բանից հետո, երբ, փառք Աստծո, ավարտվեց 2020 թվականի հայ-ադրբեջանական պատերազմը, ինձ մոտ տպավորություն ստեղծվեց, որ խաղաղության բանալին կայանում է Ռուսաստանի միջնորդությամբ Ղարաբաղը Ադրբեջանին վերադարձնելու մեջ։ Ցավոք, 2022 թվականի աշնանը բռնության ալեցայտը, ինչպես նաև դրան հաջորդած ողբերգական միջադեպերը ինձ մոտ մեծապես խլացրին այդ հույսը։ Բայց Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովի վերջին ելույթները, կարծես թե, մեզ վերադարձնում են կառուցողական հուն: Հատկապես կարևոր է, իմ կարծիքով, Լավրովի վերջին հարցազրույցը՝ «Ռոսիա սեգոդնյա» գործակալության գլխավոր տնօրեն Դմիտրի Կիսելևի հետ։

Բանը նրանում է, որ Լավրովն այս հարցազրույցում առաջին անգամ հստակ և առանց ակնարկների շարադրել է՝ Ռուսաստանի դիրքորոշումը ղարաբաղյան հակամարտության, դրա պատմության և պատճառների վերաբերյալ։ Ահա Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարի խոսքերը. «Ղարաբաղյան պատերազմի պատմությունը գնում է տասնամյակների խորքը։ Հայաստանը երկար տարիներ օկուպացրել էր Ղարաբաղի շուրջ յոթ շրջանները։ Ռուսաստանը առաջարկել էր բազմաթիվ տարբերակներ։ Դեռ Հայաստանի նախկին ղեկավարությունը դրանք այնքան էլ դրական չէր ընկալում, ցանկանալով պահել տարածքները։ Քաղաքական ճանապարհով հարցերը լուծելուց հուսահատված Ադրբեջանը վերադարձրել է իրեն պատկանող հողերը»։

Իմ կարծիքով, նախարարի կողմից իրադարձությունների կանվան շարադրվել է հստակ ու միանշանակ։ Եվ արդեն այստեղից պետք է եզրակացություններ անեն՝ և՛ ռուս պաշտոնյաները, և՛ այլ երկրների քաղաքական գործիչները։ Քանի որ դա եղել է հայկական օկուպացիա, քանի որ Ռուսաստանը՝ արդար կարգավորման երաշխավորն է, հետեւություններն ակնհայտ են։

- Համաձա՞յն եք արդյո՞ք այն կարծիքին, որ Արևմուտքը ուզում է Ռուսաստանին դուրս մղել Հարավային Կովկասից և այդ նպատակով օգտագործում է Հայաստանի ղեկավարությանը։

- Անշուշտ, համաձայն եմ։ Հարավային Կովկասում նույնիսկ Ռուսաստանի մասին հիշողությունը ոչնչացնելու Արեւմուտքի ցանկությունը՝ գաղտնիք չէ։ Այդ մասին բացահայտ խոսվել է դեռ 1980-ականներին, այնուհետև ես այդ մասին հարյուրավոր անգամ հոդվածներ եմ տեսել ԱՄՆ-ի, ԵՄ-ի, Կանադայի բազմաթիվ հրապարակումներում... Ռացիոնալ բացատրել Ռուսաստանի հանդեպ այս ատելությունը՝ արևմտյան քաղաքական գործիչների և փորձագետների կողմից (որոնցից մեծամասնությունը երբեք տարածաշրջանում չեն եղել, էլ չասած այն մասին, որպեսզի այնտեղ ապրեն) անհնար է։ Այստեղ ինչ-որ թերարժեքության բարդույթի, Ռուսաստանին, Չինաստանին, Թուրքիային և նրանց առաջնորդներին ատող պաշտոնական ուլտրաազատական գաղափարախոսությանը սիրաշահելու ցանկության խարնուրդ կա.. Ռուսաստանի, Չինաստանի և Թուրքիայի այս դիվայնացման հոգեբանական մեխանիզմների մասին կարելի է վիճել, բայց մի ժամանակ Դոստոևսկին հենց այս զգացողությունների համալիրը նշանակել է միանգամայն՝ համաշխարհային չարիք։

Ցավոք սրտի, շատ հաճախ Հարավային Կովկասի անցյալից հսկայական պատմական ժամանակաշրջանը ջնջելու էապես բոլշևիկյան այս գաղափարն ընկալվում է տարածաշրջանի որոշ բնակիչների կողմից։ Դա տեղի է ունենում նաև հայերի հետ։ Որո՞նք են Ռուսաստանի և իրենց հողի «ռուսական անցյալի» նկատմամբ նման ատելության դրդապատճառները։ Երբեմն գործում է նյութական շահ (չէ որ այս թեմայով հոդվածների ու «հետազոտությունների» համար Արևմուտքում վճարում են)։ Իսկ երբեմն դա ցածր մարդկանց գրավող սատկած առյուծին, իսկ երբեմն և այն առյուծին, որը այս կամ այն հիմարավուն «քաղաքագետին» սատկած թվացող առյուծին հարվածելու հնարավորություն է։

Արևմուտքի այս վտանգավոր քաղաքականության մեջ Հայաստանի ներկայիս ղեկավարության դերը առանցքային է։ Եվ սա իմ կարծիքը չէ։ Մեջբերեմ Ռուսաստանի ԱԳՆ-ի պաշտոնական հայտարարությունը. «Մոսկվան նշում է, որ Երևանը գերադասել է ընտրություն կատարել հօգուտ ԵՄ-ի՝ իր տրամաբանական ավարտին չհասցնելով Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) առաքելության ուղղությամբ աշխատանքը» Ռուսական դիվանագիտական գերատեսչությունում հավելել են, որ «այն դեպքում, եթե հայ դաշնակիցների մոտ պահապանվի ՀԱՊԿ-ի ներուժը օգտագործելու շահագռգռվածություն, ապա նրա առաքելությունը կարող է օպերատիվ ծավալվել Հայաստանում»։

«Ամեն գնով Հայաստանում ամրապնդվելու, Ռուսաստանի միջնորդական ջանքերը նեղացնելու Եվրամիության փորձերը կարող են վնաս հասցնել՝ հայերի և ադրբեջանցիների արմատական շահերին և տարածաշրջանի խաղաղ զարգացմանը վերադառնալու նրանց ձգտումներին», - նույնպես նշել են Ռուսաստանի Դաշնության դիվանագիտական գերատեսչությունում։ Իմ կարծիքով, ՌԴ ԱԳՆ-ն կասկած չի թողել նրանում, թե ով է դավաճանել Ռուսաստանին և Հարավային Կովկասում ժողովուրդների բարեկամությանը։

- Մարտի 1-ին Խոջալու քաղաքում, Ադրբեջանի տարածքում ժամանակավորապես տեղակայված Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ կոնտինգենտի շտաբում Միլլի Մեջլիսի պատգամավոր Ռամին Մամեդովը հանդիպել է՝ Ղարաբաղի տարածաշրջանում բնակվող հայերի ներկայացուցիչների հետ։ Ձեր կարծիքով, որքանո՞վ են արդյունավետ նման շփումները:

- Միլլի Մեջլիսի պատգամավորի` Ռամին Մամեդովի կամ որեւէ այլ պատգամավորի, կամ ադրբեջանցի ցանկացած պաշտոնյայի՝ Ղարաբաղում բնակվող հայերի ներկայացուցիչների հետ ցանկացած հանդիպում՝ ճիշտ ուղղությամբ քայլ է։ Հայերը տասնամյակներ շարունակ ապրել են Ադրբեջանի ԽՍՀ-ում, տեսեք դպրոցական ալբոմները կամ գոնե այդ տարիների խորհրդային պաշտոնական թերթերը։ Հիշեցնեմ, որ դեռ Հեյդար Ալիևն է նշել. մինչև 1987 թվականը, ոչ տնտեսական ցուցանիշներով, ոչ էլ ազգամիջյան միջադեպերի քանակով Ղարաբաղը չէր տարբերվում Ադրբեջանի մյուս շրջաններից։ Նա լիովին միջին, խաղաղ տարածք էր։ Աստված տա, որ նա նորից այդպիսին դառնա։