«Գլխավոր հյուպատոսություն Գաֆանում ՌԴ-ն արագացնում է Զանգեզուրի միջանցքի բացումը» Արկովն ու Բրեդիխինը՝ Caliber.Az-կայքում

Ռուսաստանը պլանավորում է բացել երկրորդ գլխավոր հյուպատոսությունը Հայաստանում՝ Գաֆանում քաղաքում։ Այդ մասին օրերս ռուսական լրատվամիջոցներին հայտնել է Ռուսաստանի Դաշնության արտաքին գործերի փոխնախարար Եվգենի Իվանովը։ Հետաքրքիր է, որ դա տեղի է ունենում՝ Երևանի հետ Մոսկվայի հարաբերությունների ակնհայտ վատթարացման և Հայաստանի ներսում հակառուսական տրամադրությունների ուժեղացման ֆոնին։

Ըստ ամենայնի, նոր դիվանագիտական ներկայացուցչության բացումը որոշակի բնույթով կապված է Զանգեզուրի միջանցքի հարցի հետ, որի ապաշրջափակմանը Կրեմլը համառորեն կոչ է անում հայկական կողմին։ Խոսքի համար, արժե ավելացնել, որ Գաֆանում շուրջ մեկ տարի է, ինչ գործում է տարածաշրջանային մեկ այլ տերության՝ Իրանի գլխավոր հյուպատոսությունը։

Իսկ ինչպե՞ս են ռուս քաղաքագետները գնահատում իրավիճակը։ Ինչո՞ւ Մոսկվան, բացի Գյումրիում գլխավոր հյուպատոսությունից, որոշել է եւս մեկը բացել Գաֆանում։ Ի՞նչ նպատակներ և խնդիրներ են դրված այստեղ:

Ինչպես համարում է ռուս քաղաքագետ, «Արխոն» ամսագրի գլխավոր խմբագիր և Էթնիկ ու միջազգային հետազոտությունների կենտրոնի նախագահ Անտոն Բրեդիխինը, եթե Ռուսաստանը Հայաստանում բացում է նոր գլխավոր հյուպատոսություն, նշանակում է դրա պահանջարկ կա։ Caliber.Az-ի հետ զրույցում նա նշել է, որ, նշանակում է, կա դրա պահանջ ռուսաստանի քաղաքացիների կողմից, ովքեր գտնվում են Հայաստանի տարածքում։

«Եվ նրանք, Ռուսաստանից այսպես կոչված վերաբնակներ չեն, այլ մարդիկ, ովքեր իրականացնում են մեր պետության այս կամ այն խնդիրները, մասնավորապես՝ մասնակցում են տարածաշրջանի տնտեսական զարգացմանը, մարդասիրական առաքելություններին, տրանսպորտային մայրուղիների կառուցմանը։ Եվ ինչ էլ անի Փաշինյանը, ինչպես էլ դասավորի իր ռուսաֆոբ վեկտորը, Ռուսաստանը բավականին հստակ հայտարարում է, որ չի ուզում հեռանալ Հայաստանից»,- ճշտել է Ա. Բրեդիխինը։

Նրա խոսքով, Ռուսաստանը մտադիր չէ սահմանափակել իր ռազմական ներկայությունը, ընդհակառակը, նա այն ընդլայնելու է։ Եվ նման քայլը պետք է մեկնաբանել որպես ազդանշան բոլորին Հայաստանում, ազդանշան Ռուսաստանի հարեւաններին ու հակառակորդներին։

«Այնպես որ, կարծում եմ, Գաֆանում գլխավոր հյուպատոսության հետ մեկտեղ, կիրականացվեն նաև այդ ոլորտի մյուս զուգընթաց նախագծեր, կբացվեն «Ռուսական տները» համապատասխան մարմնի՝ «Ռոսսոտրուդնիչեստվոյի» հովանու տակ, հնարավոր է նոր ներդրումային ձեռնարկությունների ստեղծում, այդ թվում նաև կապված Զանգեզուրի միջանցքի իրականացման և նույնիսկ Հայաստանում ռուսական ռազմական ներկայության ընդլայնման հետ։ Այնպես որ ամեն ինչ դեռ առջևում է։ Կարծում եմ, որ 2024 թվականին Ռուսաստանի արտաքին քաղաքականության առումով մեզ շատ հետաքրքիր նորություններ են սպասում»,- վստահ է Ա. Բրեդիխինը։

Ինչպես իր հերթին նշում է ռուս քաղաքագետ, «PolitRUS» փորձագիտական և վերլուծական ցանցի հիմնադիր Վիտալի Արկովը, Ռուսաստանի ԱԳՆ-ի հայտարարության համաձայն՝ Գաֆան քաղաքում նոր գլխավոր հյուպատոսությունը կնպաստի ռուս-հայկական հարաբերությունների հետագա ամրապնդմանը և տարածաշրջանում իրավիճակի կայունացմանը, ինչպես նաև մշակութային, հումանիտար, առևտրատնտեսական և միջտարածաշրջանային համագործակցության ընդլայնմանը։ Իսկ դրանք, նրա կարծիքով, զուտ արձանագրային արտահայտություններ չեն, այլ օրակարգում փաստացի դրված նպատակներ ու խնդիրներ։ Հատկապես տարածաշրջանում իրավիճակի կայունացման մասով։

«Հիշեցնեմ, որ Հայաստանում Ռուսաստանի լրացուցիչ գլխավոր հյուպատոսություն բացելու որոշումը կայացվել է՝ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի և Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի անձնական հանդիպման ժամանակ։ Եվ որքան էլ հիմա սրված լինեն տարբեր հարցերի շուրջ Մոսկվայի և Երևանի հարաբերությունները, որքան էլ ինքը պարոն Փաշինյանը «յուրահատուկ» լինի, նա ձգտում է չանցնել «կարմիր դրոշները» և իրականացնել անձամբ Պուտինի հետ նախապայմանավորվածությունները։ Ծայրահեղ դեպքում, առայժմ»,- ընդգծել է ռուսաստանցի քաղաքագետը։

Նրա կարծիքով՝ Գաֆանայում նոր գլխավոր հյուպատոսություն բացելու մի քանի պատճառ կա։

«Սա նաև Հայաստանում այսպես կոչված «հավաքական Արևմուտքի» ներկայացուցիչների՝ առավելապես ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի ակտիվության զգալի աճ է, որն արտահայտվում է հայ հասարակության մեջ արհեստական ռուսաֆոբիայի ստեղծմամբ։ Նրանց ակտիվությունը նկատելի է նաև Հայաստանի հարավում, ինչը բոլորովին պատահական չէ։ Ավելի վաղ արդեն քննարկվում էր, որ Արևմուտքի երկրները Հայաստանը դիտարկում են որպես ցատկահարթակ Իրանի դեմ հնարավոր ռազմական գործողության համար։ Ներկա ժամանակ այս ուժերի համար կարևոր է Հայաստանի տարածքի օգտագործմամբ խաթարել՝ Ռուսաստանի և Իրանի միջև կոնֆիդենցիալ գործընկերությունը։

Ակնհայտ են նաև՝ «մայրցամաքային» Ադրբեջանի և Նախչըվանի Ինքնավար Հանրապետության միջև Հայաստանի տարածքով ցամաքային տրանսպորտային կապի վերականգնման ծրագրերը խափանելու Ֆրանսիայի ջանքերը: Փարիզում հասկանում են, որ դա կանրապնդի Ադրբեջանի և Թուրքիայի դիրքերը, ինչպես նաև կստեղծի՝ «Հյուսիս-Հարավ» մուլտիմոդալ միջազգային տրանսպորտային միջանցքի լրացուցիչ «թև» ստեղծելու պլատֆորմա, ինչպես նաև լրացուցիչ լուրջ հնարավորություններ կտա Հայաստանի տնտեսությանը և կնվազեցնի Եվրամիությունից և Ֆրանսիայից նրա, որպես «խեղճ ազգականուհու» կախվածությունը»,- վստահ է քաղաքագետը։

Վ. Արկովը ուշադրություն է հրավիրել այն փաստի վրա, որ նույնիսկ Ելիսեյան պալատի թելադրանքով պաշտոնական Երևանը ձևականորեն չի հրաժարվում այդ միջանցքից՝ մանավանդ որ Բաքուն չի համառում նրա պաշտոնական «Զանգեզուր» անվանման վրա (թող անունը չեզոք լինի, միայն թե գործի):

«Իսկ մենք էլ առայժմ մղվում ենք երեք կողմերի կողմից նախկինում ձեռք բերված և ստորագրված պայմանավորվածություններով, որոնց համաձայն քննարկվող միջանցքը գործելու է Ռուսաստանի աջակցությամբ, ինչը թույլ կտա՝ Ադրբեջանի հետ փոխհարաբերության հարցում հայ հասարակության մեջ անկայունության պայմաններում խուսափել էքսցեսներից։ Եվ այս կապակցությամբ հատկապես Սյունիքի (Զանգեզուր-Խմբ.) մարզում Ռուսաստանի ևս մեկ գլխավոր հյուպատոսության ի հայտ գալը բացատրելի է ու տրամաբանական։ Ինչպես նաև այնտեղ Ռուսաստանի զինված ուժերի հատուկ նշանակության ջոկատների տեղակայումը, որոնք կսկսեն ապահովել միջանցքի անվտանգությունը՝ ոչ միայն տարբեր հայ ռևանշիստներից, այլ նաև սադրանքներից, դիվերսիաներից, ինչը բացառված չեն երրորդ ուժերի, այդ նույն Ֆրանսիայի կամ ԱՄՆ-ի հատուկ ծառայությունների առաջադրանքով, Հարավային Կովկասում իրավիճակի կրկին ապակայունացման նպատակով»,- ամփոփել է Վ. Արկովը։