Հայ հասարակության հոգնածությու՞ն Իսկ ու՞ր մնաց գիտակցելը և զղջալը։

«Դիմադրություն» շարժման արդյունքները, ինչպես նաև ամենավառ գնահատականը և արդյունավետության ապացույցը միջազգային արձագանքն է, «Երկիր Մեդիա», «Հ2» և «5-րդ» հեռուստաընկերություններին տված հարցազրույցում հայտարարել է Հայ հեղափոխական դաշնակցության (ՀՀԴ) Գերագույն մարմնի (ԳՄ) ներկայացուցիչ, «Հայաստան» խմբակցությունից պատգամավոր, «Դիմադրություն» շարժման համակարգող Իշխան Սաղաթելյանը։ Ինչպես կարծում է Սաղաթելյանը՝ «Նիկոլի կեղծ խաղաղության օրակարգը» մարդկանց ավելի շատ է գրավում, քան ընդդիմության ներկայացրած պայքարի ծրագիրը…

Ուղղեք ինձ, եթե ես սխալվում եմ: Հայ հասարակությունն ընտրում է խաղաղությո՞ւնը։ Թե՞ ես պարզապես պատկերացնում եմ դա: Չէ, եթե պարոն Սաղաթելյանը իրոք հիասթափված է սեփական ժողովրդից, հատկապես իր ռեւանշիստական նկրտումների նկատմամբ ժողովրդի արձագանքից՝ դա բոլորովին իմ սրտով է։ Բայց ես օտարազգի եմ, բայց ահա պարոն ընդդիմադիրը, ըստ երեւույթին, այլ գնահատականներ ունի «Դիմադրություն» շարժման հաջողության վերաբերյալ։ Այսինքն՝ նա ամենևին չի ձգտում այն ամենին, ինչ ուզում է իր ժողովուրդը, այլ բացառապես արտաքին աջակցության և միջազգային արձագանքին։ Ես բազմաթիվ անգամ եմ ասել հայ ռևանշիստների սկզբունքային անվարժության մասին։ Նրանք աջակցություն միշտ ունեցել են։ Լինի դա Արևմուտքից, լինի Ռուսաստանից։ Այդ թվում նաև1915 թվականին։ Թե այդ ամենը ինչով վերջացավ՝ շատերն են հիշում, բայց, ինչպես երևում է, ոչ բոլորն են դասեր քաղել։ «Գործիքը փչացավ»,- ուսերը թոթվեցին տանտերերը ու սկսեցին զբաղվել ուրիշ, այդ ժամանակ ավելի կարևոր գործերով։ «Արևմուտքը մեզ կօգնի». Գրքույկում այդ կարգախոսին հավատացին Ելենա Ստանիսլավովնան, Կիսլյարսկին և մի քանի այլ աննշան կերպարներ: Մինչդեռ Կիսլյարսկին ժամանակավորապես ծախվեց, մեծ դժկամությամբ, եթե հիշում եք, հենց նա է առաջինը վազել ՊՔՎ՝ հանձնվելու։ Իսկ ինչո՞ւ։ Իսկ որովհետև, որպես գործարար մարդ, հասկացել է։ Արևմուտքը եթե որևէ մեկին և օգնի, ապա դա հաստատ ոչ «Մուրճ ու մանգաղի միությանը»։ Իսկ բոլոր ժամանակներում մեղքի խոստովանությամբ ներկայանալը մեղմացուցիչ հանգամանք էր։

Երբ 2018-ին Փաշինյանը երթով շարժվեց դեպի Երևան, նրան միացավ գրեթե 250 հազար մարդ (ներառյալ Երևանի զինծառայողները): Ներկայիս ընդդիմությունը, «Դիմադրություն» շարժումը, չի կարող իր հանրահավաքներին հինգ հազարից ավել մարդ հավաքել։ Հայ հասարակությունը հոգնել է։ Հուսալքությունից, խոստումներից, «միացում»-ի մասին հեքիաթներից, որոնք միայն նպաստում են նրան, որ «Եռաբլուր»-ի տարածքն ավելանում է, իսկ սառնարանը ավելի ու ավելի է դատարկվում։ Լավ հարվածը ծնոտին միշտ նպաստում է նրան, որ մտքերը սկսեն հոսել ճիշտ ուղղությամբ, օրինակ՝ դեպի համամարդկային արժեքներ. «մի գողացիր», մի լկտիացիր», «դիր տեղը», «այդ մասին նույնիսկ մտածել մոռացիր», «քեզ պարկեշտ պահիր»»։ Կամաց-կամաց գալիս է այն գիտակցումը, որ հիմա իննսունականները չեն, Ռուսաստանը Հայաստանի համար չի կռվի, նա հիմա հայերի ու նրանց խնդիրների ժամանակը չունի, իսկ Արևմուտքը, եթե և օգնի, ապա միայն մարդասիրական օգնությունով։ Սփյուռքը՝ վրաններով ու չոր չափաբաժիններով։ Եվ ուրեմն պետք է, պետք է հաշտվել, ապաշխարել ու հանգիստ ապրել, մինչև վերջինը չեն խլել։

Իսկ մենք, այս իրավիճակում ի՞նչ պետք է անենք: Մեզ պատրանքներով չսփոփենք և պատրաստ լինենք ամեն ինչի։ Այսինքն՝ շարունակել անել այն, ինչ անում ենք հիմա՝ ամրապնդել բանակը, պարբերաբար զորավարժություններ անցկացնել Ղարաբաղի ողջ տարածքում և անմիջապես, ես կասեի նույնիսկ Հայաստանի սահմանին վտանգավոր մոտիկությամբ, արդիականացնել ռազմական արդյունաբերությունը, տեսադաշտից բաց չթողնել իրենց բանակի արդիականացման հարևանների երազանքները (եթե այդպիսիք տեղ գտնեն), դիտել, թե որտեղ և ինչ են սովորում նրանց սպաները, վերլուծել սփյուռքի գործողությունները, հաշվի առնել ժողովրդագրական գործոնը, հետևել ֆինանսական հոսքերին, ՈԿԿ-ների գործունեությանը, աշխատել դժգոհների հետ (այնտեղ հեռանկարները ավելի շատ են) և, իհարկե, կազմակերպել Շուշայում միջազգային միջոցառումներ, բայց ավելի զվարճալի՝ օրշադներով, փնջերով, հրավառությամբ և բենգալյան կայծակներով, որպեսզի հարևանիկները մինչև Թուրքիայի սահմանամերը լսեն մեր ծիծաղն ու ուրախ երաժշտությունը։ Քո գործողությունների ճիշտությունը գնահատելու նշաններից մեկը հանդիսանում է այն, թե ինչպես են թշնամիները արձագանքում դրանց:

Մենք լավ հիշում ենք և բոլորին ձայնագրել ենք։ Եթե թշնամին անզոր ոռնոց է արձակում, ուրեմն դու ամեն ինչ ճիշտ ես անում։ Խորացրու և սաստկացրու, որպեսզի թշնամու հիստերիան լինի հնարավորինս բարձրաձայն, այն միշտ ներշնչում է, «ֆաշիստական գազանին կվերջացնենք իր իսկ որջում»։ Ո՞վ է ասել «բարոյական ահաբեկչություն». Սակայն նման մեկնաբանության դեմ ես առարկություն չունեմ։ Սրանից ամաչել պետք չէ, ընդհակառակը, եթե ստացվի, դրանով պետք է հպարտանալ։ Սա միշտ թուլացնում է հակառակորդին, ստիպում սխալվել ու վատնել ռեսուրսները, բարոյալքել ու հյուծել նրա նյարդային համակարգը։ Իսկ անջատողականները, ինչպես նաև Զանգեզուրի միջանցքի դեմ առարկողները պետք է իրենց զգան, ինչպես կենդանի շինշիլան մորթու խանութում։ Համեստորեն, անաղմուկ, միաձուլվելով լանդշաֆտի հետ և վախենալով հիշեցնել իր գոյության մասին, քանի որ մաշկը ցանկացած պահի կարող էր հայտնվել ցուցափեխկի վրա: Չարժե ուշադրություն դարձնել եվրոբարբաջարանից հնչող բողոքի աղաղակներին, միայն մեկ հարց կա, որ այս դեպքում ինքներս մեզ պետք է հարց տանք և ինքներս պատասխանենք՝ «Քանի՞ գունդ են նրանք պատրաստ տեղակայել Զանգեզուրի ուղղությամբ»։ Ճիշտ է, ոչ մեկը։

Իսկ եթե ինչ-որ մեկը ռևանշ է ուզում։ Դե ինչ, ինչպես «Կեղտոտ Հարրի»-ում ասել է նրա հերոս Քլինթ Իսթվուդին՝ Go ahead, make my day։