«Մինչև 2025 թվականը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև բախումներ կլինեն» Մարկովի տեսակետը՝ Caliber.az կայքում

Անցյալ շաբաթ՝ մարտի 24-ին, Հայաստանի Սահմանադրական դատարանը Միջազգային քրեական դատարանի (ՄՔԴ) Հռոմի կանոնադրությունը ճանաչել է, որպես հանրապետության սահմանադրությանը համապատասխանող։ Ըստ էության, երկիրը այդ միջազգային ակտի տակ իր ստորագրությունը դրել էր դեռ 1988 թվականին, սակայն 2004-ին երկրի արդարադատության նույն բարձրագույն մարմինը այդ նույն Կանոնադրությունը համարեց այն ժամանակ գործող Հիմնական օրենքին հակասող, և դրա վավերացումը հետաձգվել էր։

Երևանում երկար ժամանակ այդ հարցին չէին վերադառնում, սակայն օրեր առաջ Սահմանադրական դատարանը հավանություն է տվել Հռոմի ստատուտին միանալուն։ Սա նշանակում է, որ այժմ Հայաստանը գտնվում է Հաագայի տրիբունալի իրավասության ներքո, որը կարող է հանրապետությունում անցկացնել հետաքննություններ և ձերբակալություններ։ Ամեն ինչ լավ կլիներ, բայց բանը նրանում է, որ ՄՔԴ-ի նախաքննական պալատը մարտի 17-ին՝ Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինի կալանքի օրդեր է տվել, և այժմ ծագում են բնականոն հարցեր՝ Երևանի արագացրած որոշումը կապված է արդյո՞ք ՄՔԴ-ի կողմից Ռուսաստանի նախագահին կալանավորելու օրդերի տրման հետ և Մոսկվան ինչպե՞ս կարձագանքի դրան։

Այս և այլ հարցերով Caliber.Az-ը դիմել է՝ Քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտի տնօրեն, ռուսաստանցի քաղաքագետ Սերգեյ Մարկովին։

Հաագայի դատարանի կողմից Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինի կալանքը հաստատելուց բառացիորեն մի քանի օր անց, Հռոմեական ստատուտը Հանրապետության սահմանադրության հետ համապատասխանության մասին՝ Հայաստանի Սահմանադրական դատարանի որոշումը չափազանց բացասական է ընկալվում Մոսկվայում։

«Ես նույնիսկ կասեի, որ ռուս հասարակությունը Հայաստանի այս քայլը ընկալում է որպես դավաճանություն։ Դրանով հանդերձ, ռուսական շատ լրատվամիջոցներ, հայկական սփյուռքի շատ ուժեղ ազդեցության ներքո փորձում են լռության մատնել այս փաստը։ Թեև սա նույնիսկ սփյուռք չէ, այլ համակարգ, որը ներառում է ինչպես հայերին, այնպես էլ ռուսներին և հավանաբար հանդիսանում է ամենահզոր էթնիկ խմբավորումը։ Այն բանից հետո, երբ հրեաների մեծ մասը հեռացան Ռուսաստանից, հայերը իրենից ներկայացնում են ամենաուժեղ էթնիկ խմբակցություն ռուսական լրատվամիջոցներում, ֆինանսական կառույցներում և վերջապես՝ քաղաքականության մեջ: Եվ այս հայկական համակարգը ամեն ինչ կանի, որպեսզի Ռուսաստանը ոչ մի կերպ չարձագանքի դրան, իսկ ամենալավը, որպեսզի Ռուսաստանի քաղաքացիների մեծամասնությունը այդ մասին ընդհանրապես չիմանան։ Այնուամենայնիվ, իշխանության մարմիններում այդ մասին գիտեն, և զայրացած են։ Ինչ-որ պահ Հայաստանի ղեկավարության չարաճճիությունները կարող են լցնել Ռուսաստանի ղեկավարության համբերության բաժակը»,- համարում է ռուս քաղաքագետը։

Իսկ ընդհանրապես, Ս.Մարկովի կարծիքով, Հայաստանը ճանաչել է Հռոմի ստատուտը, որպեսզի այն օգտագործի Ադրբեջանի դեմ։

«Դժվար թե Երևանը ուզում է դրանով իր համար տնտեսական նախապատվություններ ու առավելություններ սակարկել Ադրբեջանի հետ բանակցություններում։ Հայաստանը ցանկանում է որքան հնարավոր է շուտ ՄՔԴ-ին ներկայացնել՝ Լաչինի ճանապարհին տիրող իրավիճակի կապակցությամբ Ադրբեջանի դեմ բողոքի հայտարարություն, որը հայկական կողմը փորձում է մեկնաբանել որպես Ղարաբաղի հայ բնակչության «ցեղասպանության» գրեթե նախապատրաստում, որը, իհարկե, հանդիսանում է լիովին ոչ ադեկվատ հայտարարություն։ Պետք է ասել, որ հայկական համակարգի ներկայացուցիչները ազդեցիկ են ոչ միայն Ռուսաստանում, այլ նաև ԱՄՆ-ում, ԵՄ-ում, մասնավորապես՝ Ֆրանսիայում։ Այժմ հայկական լոբբին հույս ունի ՄՔԴ-ում գտնել համախոհներ։

Բացի այդ, Փաշինյանը մշտապես ճնշում է գործադրում Ռուսաստանի վրա՝ նրանից պահանջելով գրավել ավելի հայանպաստ դիրքորորշում, սպառնալով, որ հակառակ դեպքում Հայաստանը կգնա դեպի Արեւմուտք։ Եվ դեպի Արևմուտք վերակողմնորոշման այս քաղաքականությունը շարունակվում է արդեն բավականին երկար։ Հայաստանի իշխանությունները արդեն վաղուց են աշխատում այս ուղղությամբ։ Դրան կարելի է վերաբերել Փաշինյանի կողմից պետական պաշտոններում արևմտամետ քաղաքական գործիչների նշանակումը , ԵՄ-ի դիտորդական առաքելության երկիր հրավիրումը, ինչպես նաև վարչապետի տարբեր բացասական գործողությունները ՀԱՊԿ-ի նկատմամբ»,- ընդգծել է մեր զրուցակիցը։

Ինչ վերաբերում է Ղարաբաղում տեղի ունեցող իրադարձություններին, ապա, ինչպես կարծում է Ս. Մարկովը, իրավիճակն այնտեղ իսկապես սուր է։

«Դա կապված է Լաչինի ճանապարհին ադրբեջանցի բնապահպանների խաղաղ ակցիայի հետ։ Իսկ այժմ ադրբեջանական բանակը վերահսկողության տակ է վերցրել Լաչինի ճանապարհից հյուսիս ընկած գրունտային ճանապարհը։ Այսպիսով, ստացվում է, որ Հայաստանը կորցրել է՝ Ղարաբաղում ռուսական խաղաղապահ քանակակազմի ժամանակավորապես պատասխանատվության գոտի ռազմական տեխնիկա տեղափոխելու և անձնակազմի ռոտացիա իրականացնելու բոլոր հնարավորությունները։ Հետևաբար, այժմ լարվածությունը կարող է մեծանալ։

Սակայն, ընդհանուր առմամբ, դա կապված է այն բանի հետ, որ Հայաստանը դուրս չի բերում իր զորամասերը Ղարաբաղից և կոնկրետ քայլեր չի ձեռնարկում Ղարաբաղի մնացած տարածքների նկատմամբ վերահսկողությունը Ադրբեջանին փոխանցելուն նախապատրաստվելու համար, որտեղ տեղակայված է խաղաղապահ քանակակազմը և ապրում է հայ բնակչությունը։ Այս ուղղությամբ ոչ մի գործողություններ չեն ձեռնարկվում։ Ուստի կարելի է ենթադրել, որ մինչև 2025 թվականը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև կլինեն որոշակի բախումներ, քանի որ ռազմական առճակատումը տարածաշրջանում դեռ պահապանվում է»,- ամփոփել է Ս. Մարկովը։