Եվրամիության անօգնականությունը Թեյմուր Աթաևի մտորումները

Հավանաբար, ընթերցողները ծանոթ են՝ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանի հետ հանդիպման ժամանակ Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկու արտահայտությանը այն մասին, որ «Սաուդյան Արաբիայում Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի պատվիրակությունների միջև բանակցությունները Ուկրաինայի շուրջ ընթանում են առանց Ուկրաինայի մասնակցության»։ Դրանով հանդերձ, Զելենսկին այդ հանդիպմանը նրան չհրավիրելը որակել է որպես «անակնկալ»։ Դրա հետ մեկտեղ, Վաշինգտոնի ու Մոսկվայի միջև երկկողմ բանակցությունները անցկացվել են՝ առանց եվրոպական առաջատար քաղաքական գործիչների մասնակցությանը Ճիշտ է, դրանց արդյունքներից հետո ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Մարկո Ռուբիոն հայտարարել է, որ Ուկրաինան և Եվրոպան «կներառվեն բանակցային գործընթացում», բայց, ինչպես վերլուծաբանները տաք հետքերով մեկնաբանել են այս հայտարարությունը՝ դրանով Ռուբիոն ցույց է տվել՝ տեղի ունեցողի մեջ Կիևի և Բրյուսելի հեռու ոչ հիմնական դերը։ Եվ չնայած պետքարտուղարը արդիականացրել է «բոլոր կողմերից զիջումները», երկկողմ բանակցությունների արդյունքների մասին նրա հայտարարության հիմքում ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի միջև «ավելի սերտ հարաբերությունների և տնտեսական համագործակցության հնարավորություններն ուսումնասիրելու» հավաստիացումն էր։
 
Միանգամայն ախտանշանային է, որ վերջին օրերին Եվրամիությունը հերթական անգամ խոստովանել է սեփական աշխարհաքաղաքական անօգնականությունը։ Քանի որ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի նախաձեռնությամբ Փարիզում կայացած հանդիպումը («Ուկրաինայի շահերի պաշտպանության օգտին»), որին մասնակցում էին ԵՄ-ի մի քանի առաջատար քաղաքական գործիչներ՝ ձախողվեց։ Շատերը գովազդված փարիզյան «հրատապ հանդիպումը» ընկալեցին որպես եվրոպական դեմարշ՝ ընդդեմ «ԱՄՆ-ի թելադրանքին» և, ընդհանրապես, ակնկալում էին ինչ-որ հեղափոխական որոշումներ, որոնք իբր պետք է վկայեին Եվրամիության «ուժի և հզորության» մասին։ Բայց առկա է՝ կատարյալ ձախողում։
 
Սակայն, Մակրոնը ամպագոռգոռ հայտարարեց Ելիսեյան դաշտերում եվրոպացի առաջնորդների նոր հանդիպման մասին։ Ճիշտ է, արդեն ընդլայնված կազմով, թեև կրկին անտեսելով Հունգարիան և Սլովակիան։ Չի բացառվում, որ Մակրոնն ու Կոն խանդավառությամբ են ընկալել ԱՄՆ-ի նախագահ Դոնալդ Թրամփի բարի համաձայնությամբ՝ ԵՄ երկրներից Ուկրաինա խաղաղապահների հնարավոր ուղարկելու մասին՝ «հրադադարի ռեժիմի պահապանումը վերահսկելու համար, եթե այն մտցվի», բայց Սպիտակ տան ղեկավարը ընդգծել է՝ Ուկրաինայում ԱՄՆ-ից խաղաղապահ կոնտինգենտի հարցի օրակարգում բացակայությունը։ Իսկ եվրոպացի առաջնորդները հենց  արդիականացնում են՝ ԱՄՆ-ի կարևորությունը Եվրամիության գծով Ուկրաինայի անվտանգության երաշխիքների քննարկված հեռանկարի առումով, քանի որ նրանք բացարձակապես հույս չեն դնում իրենց վրա ։
 
Ինչ էլ որ լինի, անկախ փարիզյան երկրորդ հանդիպման արդյունքներից, միանգամայն հստակորեն դրսևորվել է, որ Կիևին «մինչև հաղթական ավարտին» լիովին և անվերապահ աջակցելու մասին Եվրոպայի բոլոր վաղ հավաստիացումները ոչ այլ ինչ էին, քան չհաստատված կարգախոս։ Մասնավորապես, լրատվամիջոցներն արդեն վերատիրաժավորել են Ուկրաինայում ընտրություններ անցկացնելու անհրաժեշտության մասին Թրամփի կողմից ասվածը, որոնք պետք է «լեգիտիմացնեն երկրի նախագահի կարգավիճակը»։ Դրանով իսկ Վաշինգտոնի վարչակազմը փաստորեն աջակցել է՝ Կիևի հետ խաղաղ բանակցություններ վարելու Մոսկվայի հիմնական պայմաններից մեկին։
 
Վերը շարադրածը միանշանակ վկայում է այն մասին, որ ներկա պատմական փուլում ոչ մի երկիր, որն անկեղծորեն հավատում է Х ժամին «անպայման» օգնելու մասին երրորդ բանավոր խոստումներին՝ երաշխավորված չէ պետականության պաշտպանության հետ կապված իրական խնդիրներից: Այս առումով բնորոշ է՝ ազգային անկախության և իրական ինքնիշխանության ամրապնդման իր գիծը վստահորեն անցկացնող Ադրբեջանի օրինակը։ Եվ որքան էլ դրա հետ չցանկանան համաձայնվել մեր երկրի թշնամիները, բայց,  ինչպես ասում են, երգից բառերը չես ջնջի։ Ադրբեջանի փորձը իրականապես հաստատում է այն պատմական փաստը, որ միայն անկախ արտաքին քաղաքականություն վարելու համակարգված գործունեությունը կարող է դառնալ պետության առջեւ ծառացած գլոբալ առաջադրանքներին հասնելու հիմք։ 
 
Դրա հիմքն էլ դրվել է Համազգային առաջնորդ Հեյդար Ալիևի կողմից։ 1994 թվականին նա արձանագրել է, որ «այսուհետ և ընդմիշտ Ադրբեջանը գոյություն կունենա որպես անկախ պետություն», և ադրբեջանական ժողովրդի նպատակն է՝ «հանդիսանում իր անկախության ամրապնդելը և խոչընդոտել նրանց, ովքեր փորձում են զրկել իրեն այս անկախությունից»: Հետևաբար Ադրբեջանը «իր ներքին և արտաքին քաղաքականությունը կառուցում է, ելնելով ազգային շահերից»։ 1996 թվականին Համազգային առաջնորդը ընդգծել է, որ հանուն ազգային անկախության ամրապնդմանը՝ «մենք պետք է դիմանանք բոլոր զրկանքներին ու դժվարություններին»։ Բայց, դրանք հաղթահարելով, «կտեսնենք ազգային ազատության և պետական անկախության հրաշալի արդյունքները»։ «Սա՝ մեր ռազմավարական ուղին է, և մենք երբեք չենք շրջվի այդ ճանապարհից»,- նշել է Հեյդար Ալիևը։
 
Տասը տարի անց Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը երկրի՝ «ինչպես երկկողմ ձևաչափով, այնպես  էլ միջազգային կազմակերպությունների շրջանակներում»  արտաքին քաղաքականությունը բնորոշեց որպես շատ հաջող, լավ մտածված քաղաքականություն. «Մենք ունենք ռազմավարական կուրս, և մենք հավատարիմ ենք դրան»: Դրա համար էլ Ադրբեջանը «հանդիսանում է աշխարհում ընթացող գործընթացների ակտիվ մասնակից»։
 
2014 թվականին պետության ղեկավարը նշել է Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականության «սկզբունքայնությունն ու անկախությունը», որի հիմնական պատճառը նա նշել է «հզոր քաղաքական կամքի առկայությունը, առանց որի ոչ մի երկիր չի կարողանա անցկացնել անկախ քաղաքականություն»։ 2019 թվականին նախագահ Իլհամ Ալիևը կոնկրետացրել է, որ «մեր արտաքին քաղաքականությունը կառուցված է ազգային շահերի վրա, որոնք մենք միշտ պատշաճ մակարդակով պաշտպանում ենք  և պաշտպանելու ենք»։ Իսկ 2024 թվականին նախագահ Ալիևը վստահորեն ընդգծել է, որ «և՛ Արևմուտքում, և՛ Արևելքում Ադրբեջանը ընկալվում է որպես բացարձակ անկախ դերակատար, որն իրականացնում է ինքնուրույն արտաքին քաղաքականություն»։
 
Այսպիսով, այս կամ այն երկրի հատկապես արտաքին քաղաքականության անկախությունը կարող է նպաստել տվյալ պետության աշխարհաքաղաքական համբավի ամրապնդմանը: Երբ չես ենթարկվում որևէ արտաքին ճնշմանն ու շանտաժին, առաջնային պլանում դնելով ազգային շահերի պաշտպանությունը։ Միայն այս ուղվածությունը թույլ կտա, հաղթահարելով բոլոր դժվարությունները, շարժվել առաջ, կախված չլինելով որոշակի ուժերի կեղծ ու անհիմն խոստումներից, որոնք, բանավոր աջակցելով քեզ, իրականում զբաղված են սեփական աշխարհաքաղաքական շահերի լուծմամբ։