Երևանի պարզունակ խորամանկությունը և Բաքվի սկզբունքայնությունը Եվ կրկին կիսատ-պռատ խաղաղության պայմանագրի մասին

Հայաստանի ղեկավարությունը վերջերս տարբեր հարթակներում հայտարարում է, որ պատրաստ է առաջիկա ամսում խաղաղության համաձայնագիր կնքել Ադրբեջանի հետ, ընդ որում՝ միաժամանակ փորձելով համոզել միջազգային հանրությանը, որ երկրի սահմանադրությունը, իբր, տարածքային պահանջներ չի պարունակում Ադրբեջանի կամ որևէ այլ երկրի դեմ։ Նախօրեին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նույն ոգով ելույթ ունեցավ Մոսկվայում ԱՊՀ երկրների ղեկավարների խորհրդի նեղ կազմով նիստում։

«Հայաստանը պատրաստ է ստորագրել խաղաղության պայմանագիրն արդեն այս ամիս, և սա մեր պաշտոնական դիրքորոշումն է։ Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրական դատարանն արդեն հաստատել է ստորագրված կանոնակարգի համապատասխանությունը Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը, ինչը նշանակում է, որ Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից Ադրբեջանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականության ճանաչումը Ալմաթիի հռչակագրի հիման վրա՝ նկատի ունենալով Խորհրդային Ադրբեջանի ողջ տարածքը, սահմանադրական է, ինչը, իր հերթին, նշանակում է, որ Հայաստանի Սահմանադրության մեջ տարածքային պահանջներ չկան Ադրբեջանի կամ որևէ այլ երկրի դեմ»,- ասաց Փաշինյանը։

Նա նաև նշեց, որ «Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև խաղաղության և միջպետական հարաբերությունների հաստատման մասին» համաձայնագրի նախագիծը համաձայնեցվել է առնվազն 80 տոկոսով։

«Սկզբունքորեն մենք կարող ենք գործել հետևյալ տրամաբանությամբ, ինչն էլ առաջարկում ենք Ադրբեջանին՝ ստորագրել այն, ինչն արդեն համաձայնեցված է, այդպիսով ունենալով ոչ միայն դե ֆակտո, այլև դե յուրե խաղաղություն, և շարունակել աշխատել մնացած բոլոր հարցերի շուրջ։ Ցանկացած դեպքում անհնար է մշակել այնպիսի խաղաղության պայմանագիր, որը կպատասխանի բոլոր հարցերին և կկարգավորի երկկողմ հարաբերությունների բոլոր ասպեկտները։ Ինչպիսին էլ լինի Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագիրը, անխուսափելիորեն կմնան կարևոր, հիմնարար հարցեր, որոնք պետք է համաձայնեցվեն, լուծվեն և պետք է նոր պայմանագրեր ստորագրվեն»։

Փաշինյանի հայտարարություններից պարզ է դառնում, որ Երևանը հույս ունի ստորագրել կիսատ-պռատ հաշտության պայմանագիր՝ առանց Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության փոփոխության, այսինքն՝ պահպանելով իր տարածքային հավակնությունները Ադրբեջանի հանդեպ։ Հայաստանի կառավարությունը միամտորեն հույս ունի, որ կկարողանա խաբել Բաքվին և հասնել պայմանագրի իր տարբերակի ստորագրմանը մինչև առաջիկա COP-29 համաժողովը, ինչը հաստատվում է ՀՀ նախագահ Վահագն Խաչատրյանի վերջին հայտարարություններով Reuters-ին։ «Երևանը հուսով է, որ Բաքուն կստորագրի համաձայնեցված հոդվածները մինչև COP29 կլիմայական կոնֆերանսը, որը կկայանա Բաքվում նոյեմբերի 11-22-ը»,- ասել էր Խաչատուրյանը։

Ի դեպ, ավելի վաղ, ելույթ ունենալով Համբուրգի կայունության ֆորումում, Հայաստանի նախագահը նույնիսկ վստահեցրել էր, որ, ինչպես ասում են, Հայաստանը հենց հիմա կստորագրի խաղաղության պայմանագիրը, եթե դա կախված լինի միայն հայկական կողմից: «Հուսով ենք, որ վաղ թե ուշ մենք կհասնենք այդ կետին»,- այն ժամանակ ասել էր Խաչատրյանը:

Հայաստանի իշխանության ներկայացուցիչների անզուսպ ակտիվությունն այս հարցում հետապնդում է հայտնի նպատակ. Հայաստանին ներկայացնել որպես խաղաղարար պետություն, իսկ Ադրբեջանին՝ որպես խաղաղության պայմանագրի ստորագրման հակառակորդ։ Պաշտոնական Երևանն իր մանիպուլյացիաների միջոցով ամեն կերպ փորձում է օրենսդրական մակարդակով պահպանել Հայաստանի տարածքային հավակնությունները Ադրբեջանի նկատմամբ։ Եվ հետևաբար, Փաշինյանի թիմը մանտրայի պես կրկնում է այն թեզը, որ Սահմանադրության վերանայումն իբր Հայաստանի ներքին գործն է։

Այս առումով աչքի է ընկել նաև Հայաստանի արտգործնախարար Բաքվին մեղադրեց Հայաստանի հետ խաղաղության պայմանագիր կնքելու «քաղաքական կամքի բացակայության», ինչպես նաև Երևանի դեմ ռազմական գործողություններ սկսելու պլանների մեջ։

«...Չգիտես ինչու, որոշակի հաշվարկներից ելնելով, նրանք ամեն անգամ նոր նախապայմաններ են առաջ քաշում, և մենք տեսնում ենք, որ Բաքուն պարզապես չի ցանկանում ստորագրել փաստաթուղթը... Մենք ադրբեջանական կողմում քաղաքական կամք չենք տեսնում», - ասել է ՀՀ ԱԳՆ ղեկավարը:

Ելնելով Երևանի դիրքորոշումից՝ եզրակացությունն ինքնին հուշում է, որ անցյալ տարի պաշտպանելով COP29-ը հյուրընկալելու Բաքվի թեկնածությունը՝ Հայաստանի իշխանությունները հույս ունեին, որ Ադրբեջանը ավելի զիջող կլինի, կզոհաբերի իր սկզբունքները և կստորագրի խաղաղ համաձայնագրի հայկական տարբերակը մինչև նոյեմբեր։ Սակայն պաշտոնական Երևանը մեծապես սխալվեց։ Ադրբեջանի դիրքորոշումը մնում է անփոփոխ, և ամեն անգամ, արձագանքելով Հայաստանի սադրանքներին, Բաքուն հստակ հասկացնել է տալիս, որ իր վրա ճնշում գործադրելը բացարձակապես անօգուտ է, և որ Ադրբեջանը առևտուր չի անում իր ազգային շահերին վերաբերող հարցերում։ Բաքուն մեկընդմիշտ հստակ սահմանել է. խաղաղության պայմանագիր կստորագրվի միայն Հայաստանի Հիմնական օրենքից տարածքային պահանջների վերացումից հետո։

Կասկածից վեր է, որ Երևանում շտապում են մինչև նոյեմբեր գոնե ինչ-որ փաստաթուղթ ստորագրել, որպեսզի հանգստացնեն իրենց հասարակությանը և, առանց ներքին խնդիրներին ուշադրություն դարձնելու՝ ինտենսիվ զինվեն նոր պատերազմի համար։ Դրան նպաստում է նաև այն, որ Արևմուտքը խրախուսում է Երևանի հավակնությունները, որը, իր հերթին, առաջ է տանում արտատարածաշրջանային խաղացողների շահերը։ Մեր հերթին նշենք, որ բոլորին ու ամեն ինչին խաբելու Փաշինյանի կառավարության բոլոր փորձերը դատապարտված են ձախողման։ Ավելին, Հայաստանի իշխանությունները, շարունակելով նման ապակառուցողական քաղաքականությունը, իրենց երկրի համար պետականությունը կորցնելու վտանգ են ստեղծում։