Երկու տարի անց. ի՞նչ պետք է հիշեն Հայաստանն ու նրա հովանավորները Սադրանքների և դրանց հետևանքների մասին

Դա երկու տարի առաջ էր։ Ադրբեջանի ՊՆ-ն Երևանին մեղադրեց մի քանի ուղղություններով լայնածավալ դիվերսիա իրականացնելու համար։ «Սեպտեմբերի 12-ի լույս գիշերը Հայաստանի զինված ուժերի ստորաբաժանումները լայնածավալ դիվերսիա ձեռնարկեցին ադրբեջանա-հայկական պետական սահմանի Դաշքեսանի, Քելբաջարի և Լաչինի ուղղությամբ:

Մթության մեջ Հայաստանի զինված ուժերի դիվերսիոն խմբերը ականապատեցին տարբեր ուղղություններով ադրբեջանական բանակի ստորաբաժանումների դիրքերի միջև ընկած հատվածները և մատակարարման ուղիները՝ օգտագործելով լեռնային տեղանքն ու ձորերը։ Այդ գործողություններն անհապաղ կանխելու համար ադրբեջանական ստորաբաժանումների կողմից ձեռնարկված անհետաձգելի միջոցառումների արդյունքում տեղի ունեցավ մարտ»,- այդ ժամանակ հայտնեց Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը։

Ավելի ուշ Ադրբեջանի ՊՆ-ն ևս մեկ հաղորդագրություն տարածեց: Ըստ որի՝ սեպտեմբերի 12-ի լույս 13-ի գիշերը Հայաստանի զինված ուժերը լայնածավալ սադրանք են իրականացրել ադրբեջանա-հայկական սահմանի Դաշքեսանի, Քելբաջարի, Լաչինի և Զանգիլանի ուղղությամբ։ Ընդհանուր առմամբ, լայնածավալ սադրանքը կանխելիս զոհվեց Ադրբեջանի ԶՈւ 80 զինծառայող։

Այո, ազատության ու անկախության գինը միշտ էլ բարձր է եղել։ Բնականաբար, հայկական կողմն այդ ժամանակ հնչեցրեց իր կեղծ տեսակետը, թե իբր ադրբեջանական բանակը «ներխուժել է» Հայաստանի տարածք։ Բաքուն այդ պնդումները որակեց որպես անհեթեթություն՝ հայտարարելով իր ենթակառուցվածքներին հասցված վնասի մասին։ Եվ իսկապես, հայկական կողմը այն ժամանակ նոր հակամարտություն հրահրեց՝ մեկ շաբաթ անտեսելով Բաքվի հայտարարությունները, թե մեր կողմը տեսնում և ֆիքսում է այն ամենը, ինչ անում է հակառակորդը:

Նկատեմ, որ այն ժամանակ պաշտոնական Բաքուն հայտարարություններ էր հնչեցնում ոչ միայն պաշտոնական Երևանի հասցեին։ Այսպես, Ադրբեջանի նախագահն ընդգծեց, որ Հայաստանը հրաժարվում է կատարել 2020 թվականի նոյեմբերի Եռակողմ հայտարարությամբ ստանձնած պարտավորությունները, և խնդիրը չհաջողվեց լուծել նույնիսկ ՌԴ ՊՆ-ից խոստում ստանալուց հետո։ Դա կոշտ ուղերձ էր ուժեղ, ինքնավստահ համաշխարհային մասշտաբի պետական գործչի կողմից:

Ափսոս, որ այն ժամանակ Մոսկվան և Երևանը չլսեցին նրան։ Արդյունքում Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Անվտանգության խորհրդի նիստ հրավիրեց, իսկ մինչ այդ զանգահարել էր ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինին։ Նա պաշտոնապես դիմեց ՀԱՊԿ-ին և օգնություն խնդրեց անդամ երկրներից՝ Ադրբեջանի «ագրեսիվ գործողությունների» պատճառով։ Բնականաբար, ոչ մեկի մտքով էլ չանցավ ղեկավարվել հայկական կողմի ցուցումով։ Ընդ որում Փաշինյանը ՀԱՊԿ-ին ուղղված իր կոչով լիովին դավաճանեց ինքն իրեն: Սադրանքի նպատակը հենց ՀԱՊԿ-ի միջամտությանը հասնելն էր: Նա ճիշտ նույն բանն էր սպասում, երբ 2020-ի ամռանը սադրանք ձեռնարկեց Թովուզի ուղղությամբ: Նա հույսը դրել էր ՀԱՊԿ-ի օգնության վրա և հրահրեց 44-օրյա պատերազմը։ Նրա բոլոր հաշվարկները պրիմիտիվ էին և սխալ։

Ինչպես գիտեք, 44-օրյա պատերազմն ավարտվեց 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ի գիշերը՝ Եռակողմ (Ադրբեջան, Ռուսաստան և Հայաստան) հայտարարության ստորագրմամբ։ Ղարաբաղի շրջանում ժամանակավորապես տեղակայվեցին ռուս խաղաղապահներ: Բայց, ինչպես հիշում ենք բոլորս, իրականում Հայաստանից Խանքենդի էր մատակարարվում զենք, զինամթերք, ական։

Պաշտոնական Բաքուն բազմիցս ուշադրություն հրավիրեց այս փաստի վրա։ Բայց դարձյալ նրանք նախընտրեցին չլսել մեզ։ Արդյունքում եղավ այն, ինչ եղավ: Ես լավ հիշում եմ, թե ինչպես խորհրդարանում ելույթ ունենալով Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը խոսեց 49 զոհված հայ զինվորների մասին և զգուշացրեց, որ այս թիվը վերջնական չէ։ Նա դժգոհեց, որ Ադրբեջանը չի պատրաստվում քննարկել իրավիճակը Ղարաբաղի շրջանում՝ համարելով դա իր ներքին գործը։

Սակայն ապշեցուցիչը Նիկոլ Վովաևիչի հայտարարությունների հիմարությունն ու լկտիությունն էր։ Այն ժամանակ, ըստ երևույթին, նա իսկապես հույս ուներ, որ Խանքենդին կմնա ղարաբաղյան խունտայի վերահսկողության տակ։ Իսկ ո՞վ էր նրան համոզում, որ անհնարինը հնարավոր է։ Ճիշտ է, ԱՄՆ-ն ու Ֆրանսիան։

Հիշեցնեմ, որ ԱՄՆ Պետդեպարտամենտն այն ժամանակ «խորապես մտահոգված էր» Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև իրավիճակի սրմամբ։

«Մենք կոչ ենք անում անհապաղ դադարեցնել ռազմական գործողությունները։ Հակամարտությունը ռազմական լուծում չունի»,- այն ժամանակ ընդգծեց ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինկենը։ Իսկ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը նույնիսկ այն ժամանակ իրեն առաջարկեց «խաղաղ բանակցողի» դերում։ Հասկանալի է, որ Բաքուն մերժեց նրա առաջարկը. ֆրանսիական պետության ղեկավարը չափազանց շատ ու ցինիկաբար էր ստում, չափազանց ակտիվորեն էր պաշտպանում Հայաստանին, որն ավելի քան քառորդ դար օկուպացման տակ էր պահում Ադրբեջանի տարածքի 20%-ը։

Ինչ վերաբերում է Բլինկենի արտահայտությանը, ուղիղ մեկ տարի անց Ադրբեջանը վերջնականապես ապացուցեց դրա սխալ լինելը: Ադրբեջանի Ղարաբաղի տնտեսական շրջանում մեկօրյա հակաահաբեկչական գործողության արդյունքում ոչնչացվեցին ղարաբաղյան խունտայի մնացորդները։ Այսպիսով, Ադրբեջանի ինքնիշխանությունն ու տարածքային ամբողջականությունն ամբողջությամբ վերականգնվեցին։ Դրանով ապացուցվեց, որ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունն ուներ ռազմաքաղաքական լուծում։ Բոլորը տեսան, որ Ադրբեջանը ի վիճակի է հասնել իր բոլոր նպատակներին։ Եվ սա մի բան է, որի մասին հիմա տեղին կլիներ հիշել թե՛ Հայաստանի ղեկավարությանը, թե՛ այն պետություններին, որոնք շարունակում են ֆինանսավորել և զինել նրան՝ բացահայտ կերպով սնելով հայկական ռևանշիզմը: