Փարիզի վերջին տանգոն Էմին Գալալիի մտորումները

Իսկ միգուցե բավական է։ Կասկածի որդը սկսել է շարժվել, յուրաքանչյուր շարժման հետ մեծանալով չափսերով և վերածվելով, եթե ոչ վիշապի, ապա բավականին տպավորիչ չափսերով անակոնդայի։ Որքա՞ն կարելի է ընթերցողին ապացուցել, որ Ֆրանսիան տնտեական-սոցիալական- բարոյական ծանրության տակ փլվելու վրա է։ Ֆրանսիացիների համար միևնույն է, թե նրանց մասին ինչ են գրում ադրբեջանական կայքերը և հեռարձակում մեր հեռուստաալիքները։

Ֆրանսիացիները ծամում են բագետներ, խմում սուրճ և «ֆրանսիացիություն» են անում: Օրինակ, բոլորովին վերջերս հայտնի ֆրանսիացի դերասանուհի Եվա Գրինը (Ջեյմս Բոնդի ընկերուհին «Կազինո «Ռոյալ»»-ից) իր հայրենակիցներին ստիպեց պապանձվել կրուասաններով, արդարացնելով նկարահանման հրապարակում ոչ այնքան քաղաքավարի պահվածքը... իր ազգային պատկանելիությամբ։ Բացատրելով, թե ինչու է նա նկարահանող խմբի հասցեին վիրավորական արտահայտություններ թույլ տվել՝ կինոաստղը հայտարարել է, որ «ֆրանսիականությունը» երբեմն գերիշխում է իր վրա։ Կամ, պարզապես, սլանալով դուրս գալ նրանից, երբ դա հարկավոր չէ:

Ֆրանսիայում դա բուռն վրդովմունք առաջացրեց։ Չեմ հասկանում ինչու։ Նույնիսկ այն մարդիկ, ովքեր անկեղծ համակրանքով են վերաբերվում նրանց, գիտեն, որ ֆրանսիացիները ճնշող մեծամասնությամբ հակված են վարքագծի նորմերին չենթարկվելու ցանկությանը: Սրա վրա է դրվում ազատ մտածելակերպը և ամեն ինչի և բոլորի քննադատությունը, իսկ երբեմն էլ մինչև թունավորության եզրին: Իզուր չէ, որ Ֆրանսիայում քննադատելը ազգային զվարճանքի է նման: Իզուր նրանք ապստամբեցին Եվայի դեմ նրա համար, որ նա այդչափ «divenement» բացատրել է ֆրանսիական բնավորություն առանձնակատկությունները։ Ես նույնիսկ կասեի «parfaitement»։ Երկու բառերն էլ նշանակում են լավ բանի գերազանց աստիճան: Այստեղից էլ, ի դեպ, «պարֆէ» պիրոժնին։ Բայց հոդվածը հրուշակեղենի արվեստի մասին չէ։ Այն ոչ այդքան վաղուց համաշխարհային տիրապետությանը հավակնած, թուլացած, բայց դեռևս հզոր երկրի հետ երիտասարդ անկախ պետության դիմակայելու արվեստի մասին է։ Երկիր, որի լեզուն համաշխարհային դիվանագիտության լեզուն էր բոլոր մայրցամաքներում, բացի Անտարկտիդայից: Չնայած, թերևս, ֆրանսիական փառքի գագաթնակետին պինգվիններն էլ էին ոտքերը քարշ տալիս բուրեի կամ մենուետի ռիթմով:

Մի կողմ թողնենք հեգնանքը։ Մենք նմանվել ենք այն ֆրանսիացիներին, ովքեր նրան պաշտում են այնպես, ինչպես նաև ցինիզմը։ Ֆրանսիան ուժեղ է և վտանգավոր։ «Հայաստանի թշնամիները՝ նաև Ֆրանսիայի թշնամիներ են» ձևի հայտարարությունները պաշտոնական անձինք պատահական չեն անում։ Իսկ պատահական չէ՞ հայկական սփյուռքը։ Դիմակայություն Թուրքիայի հետ։ Հավերժ մրցակցություն Մեծ Բրիտանիայի հետ։ Ինքնահաստատում Եվրոպայում (հատկապես Բրեքսիթից հետո)։ Կանկանը Ռուսաստանի հետ։ Ի դեպ, կանկանը ֆրանսերենից թարգմանվում է որպես «սկանդալ» կամ «բամբասանք»։ Պարտադիր ատրիբուտ է հանդիսանում ներքնազգեստի ցուցադրումը...

Ֆրանսիան Ադրբեջանի նկատմամբ ոչ բարեկամական քայլեր է ձեռնարկել երկար տարիների ընթացքում։ Դրան զուգընթաց, ինչպես լրանում է դրանց ցանկը՝ մեր ղեկավարության համբերությունը այլևս հատել է։ Այն պայթեց, երբ ֆրանսիական ամբարտավանությունը և ամենաթողության հավատը բախվեցին հայկական արատից իր հողերը վճռականորեն ազատագրած Ադրբեջանի ինքնավստահության հետ։ Տեղի ունեցավ, ըստ էության՝ ճակատային բախում։ Ի դեպ, ամենաթողության մեջ հավատի մասին՝ դրանով էլ է տառապում նաև մեր հարեւան ժողովուրդներից մեկը։ Գուշակեք, ու՞մ մասին է խոսքս: Տալիս եմ մեկ փորձ։

Վերադառնանք Փարիզ։ Նա վստահ էր, որ Բաքուն վերջին պահին մի կողմ կշրջվի։ Նապոլեոնի ու Վոլտերի հետնորդների մտքով անգամ չէր անցնում, որ «ազերիները» գնալու են մինչև վերջ։ Ֆրանսիան իրեն հակաադրբեջանիզմի փակուղի մտցրեց 2020 թվականի պատերազմի առաջին օրերից՝ իրեն թույլ տալով պահանջների և ճնշումների վերջնական հրապարակային լեզուն։ Բայց եթե Ֆրանսիայում Կովկասի նորահայտ «ճակատագրերի տիրակալների» տոգանը իրենց վրա փորձողների բավականեցներ ոչ վաղուցվա պատմության մեջ նայելու խելքն ու փորձը՝ նրանք կհասկանային, որ հենց այդ լեզվով չարժե Ադրբեջանի հետ խոսել։

Այո, մենք ինքնուրույն չենք կարող գլուխ հանել Ֆրանսիայի հետ։ Բայց մեկ առ մեկ մարտերը վաղուց մոռացության են մատնվել: Երկու կողմերի միջև հարաբերությունների պարզաբանման մեջ կայուն ներկա են ևս մի քանի դերակատարներ։ Ցանկացած պետության, այդ թվում նաև թվացյալ ինքնաբավ ծանրքաշայինների արտաքին քաղաքական հիմնական խնդիրներից մեկն է՝ հանդիսանում հնարավորինս շատ գործընկերների աջակցությունը։

Ադրբեջանի կողմից 90-ակա թվականների կեսերից կառուցվող հենց այս բազմավեկտոր, բայց կայուն կոնստրուկցիան է Ադրբեջանին հնարավորություն տվել շրջանցել բազմաթիվ սուր անկյունները և հետ մղել ուղիղ հարձակումները 2020 թվականին և դրանից հետո։ Այս հարձակումները շարունակվում են, և ատելության մակարդակն ու առճակատման մասշտաբները չեն զիջում նրան, ինչ տեսնում ենք մարտի դաշտում։ Ինչպես արդեն նշել եմ, աստիճանը աճելու է։ Դա նման է համակարգչային խաղի, որքան առաջ եք գնում, այնքան ավելի դժվար է՝ ավելի շատ կերպարներ, որոնք ձգտում են կուլ տալ քեզ, ավելի խճճված լաբիրինթոսներ և ավելի քիչ մեկուսացված ապահով անկյուններ:

Ֆրանսիան և Իրանը՝ (պարադոքսալ կծու զույգ) Բաքվի դեմ ուղղված առանցքի երկու հարվածային ուժերն են։ Նրանք ստիպված են մտել «առաջնային գիծ», քանի որ Երևանը, որպես գյուղաքաղաքային ծայրամասի դերակատար, ծլկել է՝ լիզելով վերքերը։ Փարիզն ու Թեհրանն այժմ պաշտպանություն են պահում իրենց հայ բարեկամների համար։ «Manning the fort»-ը, ինչպես ասում են անգլիացիները։ Որքանո՞վ շնորհակալ զբաղմունք է ներդրումների վերադարձի առումով: Իմ կարծիքով, երաշխավորված անհույս համատեղ ձեռնարկություն է:

Ո՛չ ֆրանսիացիները, ո՛չ իրանցիները չեն համարձակվի ռազմական ուժ կիրառել Ադրբեջանի դեմ։ Նրանք զգուշանում են ոչ թե համաշխարհային հանրության դատապարտումից՝ այդ ծախսերի հետ նրանք գլուխ կհանեն, հատկապես enfent terrible դերին սովոր հավերժ իրավազուրկ Իրանը։ Բայց Ադրբեջանի վրա են կապված կոնկրետ համաշխարհային ուժային կենտրոնների կոնկրետ շահերը, որոնց նման բնույթի «շարժումները» այնքան էլ դուր չեն գա։ Եվ այս կենտրոնները չեն սահմանափակվելու ընդհանուր դատապարտող հայտարարություններով։ Ե՛վ Ֆրանսիան, ու՛ առավել եւս Իրանը ունեն բավական աշխարհաքաղաքական հակառակորդներ, որոնք չեն կարողանա օգտվել կռվարարներից մեկին թուլացնելու և մյուսին խաղատախտակից ամբողջությամբ հեռացնելու հնարավորությունից։ Ոչ թե ընդմիշտ, այլ փոխել այն ու վերադարձնել արդեն որպես անվերապահ «զամպոպեշկի» (պեշկայի փոխօգնական)։ Մակրոնը լավ է հիշում Սադամի (Ֆրանսիայի մեծ բարեկամի) ճակատագիրը, ով գլուխը խոթեց Քուվեյթ՝ կարծելով, որ վատագույն դեպքում իրեն կսպառնա «հանրային կշտամբանքը»։ Իրականում, ստիպված եղավ հապճեպ փախչել ես այդ ուժերից:

Ես մեր դերը բոլորովին չեմ կապում թույլ կամքով ավելորդի վիճակագրի հետ։ Կգա ժամանակը, և մեր «արտաքին քաղաքական պարտիան» կվերլուծեն և կօգտագործեն որպես գրոսմեյստերական արվեստի մի օրինակ։ Այդ թվում նաև առաջին մեծության հսկաների հետ մարտերի համար։ Եթե ինչ-որ մեկին պետք է անկախ գնահատող, դիմեք հայերին։ Նրանց ոռնոցն ու ողբը՝ լցված անխուսափելի վշտով ու դառնությամբ, ագահ աշխարհի անգթության մասին, որը դավաճանեց ամենալավը՝ հանուն Ադրբեջանի հետ ինչ-որ տրանսպորտի և էներգետիկայի, մեր հաջողության լավագույն գնահատականն է։

Միևնույն ժամանակ, միամտություն կլինի հավատալ, որ ամբողջ աղմուկը միայն մեր պատճառով է։ Իհարկե ոչ։ Փարիզը, փորձելով խաղալ Ադրբեջանի հետ իր խաղը, միաժամանակ քայլեր է անում բազմաթիվ այլ խաղատախտակների վրա։ Նա չի կարող չզայրացնել, որ երկիրը, որին, թվում է, թե պետք է ձեռքի մեկ շարժումով տապալել սեղանից, համառորեն շարունակում է կանգնել Ֆրանսիայի լավ մտածված պլանների ճանապարհին։ Դաշնակիցների օգնությամբ, իհարկե։ Միայն թե դաշնակիցները երբեք որևէ մեկին չեն օգնում իրենց սրտի բարությունից: Այստեղ կշեռքի վրա է մեր սեփական շահերը, և այն, որ Բաքուն կարողացավ դրանք փակել իր վրա, մեզ դարձնում է համեղ, բայց անհասանելի նպատակ Մակրոնի և նրա թիմի համար։

Սակայն եկեք ինքներս մեզ չխաբենք՝ Ֆրանսիան անում է և կանի հնարավոր ամեն ինչ, որպեսզի «պատժել» Ադրբեջանին։ Եվ այստեղ ընթացքի մեջ են մտնում բոլոր միջոցները՝ սկսած մանր հետկուլիսային կեղտոտ հնարքներից մինչև դիվանագիտական լայնածավալ սադրանքները։ Մենք պետք է պատրաստ լինենք դրան։ Ասում են, նրա համար որպեսզի տանգո պարել, հարկավոր են երկուսը: Ֆրանսիացիների հետ մեր տանգոն կգրավի շատ ավելի մեծ թվով պարահրապարակների վարպետների: Եվ ես համարձակվում եմ ձեզ վստահեցնել, ընթերցող, այն բոլոր հնարավորություններն ունի դառնալու Փարիզի վերջին տանգոն Հարավային Կովկասում։