Մեծ հաղթանակի երկու տարի Վեհության նոր գույներ և մտքեր ապագայի մասին

Նոյեմբերի 8-ին մենք բոլորս նշում ենք մեծ ամսաթիվը՝ Հաղթանակի օրը: Ադրբեջանի յուրաքանչյուր քաղաքացու և արտասահմանում ապրող ադրբեջանցիների համար՝ սա առանձնահատուկ, եկեք չվախենանք այս բառից՝ սուրբ օր է։ Չէ՞ որ նա մեզ բոլորիս համար դարձավ ոչ միայն պետության և ժողովրդի հզորության, ամրության ու միասնության ցուցանիշը, այլ նաև մեր հոգևոր երազանքի, հույսերի բուն էության, երազանքների ու ջանքերի իրականացում, որի արդյունքը դարձավ հարազատ հողերը ազատագրած հաղթողի լիակատար հաղթանակը։

Ասում են՝ ժամանակի ընթացքում հույզերն ու գույները խամրում են, ու շատ բաներին ավելի հանգիստ ես նայում։ Բայց մեզ թվում է, որ կա մի բան, որը երբեք չի խամրի մարդկանց հոգիներում, և մեր Հաղթանակը դրա վառ հաստատումն է: Այն հեշտ չի տրվել, ցավոք, նրա զոհասեղանին է դրվել մեր շուրջ երեք հազար զինվորների, հիմնականում երիտասարդների կյանքը, ովքեր այժմ կարող էին ապրել մեր մեջ, աշխատել, սովորել, ընտանիքներ կազմել, մեծացնել իրենց երեխաներին... Բայց սրանցից ոչ մի բան նրանք չունեն և երբեք չի լինի: Մեզ մնում է միայն շեհիդների պայծառ հիշատակը, հիշողությունը, դիմանկարները, որոնք այդքան հաճախ մենք տեսնում ենք քաղաքների փողոցներում և տարբեր ավաններում, և հստակ նրա զգացողությունը, որ մենք պետք է ապրենք և զարգացնենք Ադրբեջանը, որպեսզի նրանց հոգիները ուրախանան դրախտում ...

Հայրենական պատերազմում հաղթանակը իրենով նշանավորել է ինչպես ռազմաքաղաքական հաղթանակ, այնպես էլ Ադրբեջանի ազգային-քաղաքացիական միասնությունը։ Այն չի դարձել պատահականություն՝ պատմական իրադարձությունների ողջ ընթացքը ցույց է տվել, որ մենք արժանի էինք դրան։ Արժանի ենք առաջին հերթին նրանով, որովհետև 28 տարի չհաշտվեցինք կորստի ցավի հետ, նրա հետ, որ մեր երկրից խլել են 7 շրջանները, խլել են Շուշան ու Խանքենդին, Ջաբրայիլն ու Զանգիլանը, Գուբադլին ու Աղդամը, Լաչինն ու Քելբեջարը։ , Ֆիզուլին և Սուգովուշանը, մոտ մեկ միլիոն մարդ դարձնելով բռնի տեղահանվածներ սեփական հողում։ Նրանով, որ երկրի հայրենասերները (ինչպես մեր փառապանծ Ռազմիկ-ենթասպա Մուբարիզ Իբրահիմովը) ամեն օր, նայելով մայրամուտին, մտածել են այն մասին, որ այնտեղ՝ արևմուտքում, թշնամին կոխկրտում է մեր հողերը, և դա այսուհետ երբեք չպետք է լինի..

Ինքներդ դատեք՝ Ղարաբաղն ու Արևելյան Զանգեզուրն ազատագրած երիտասարդ զինվորների մեծ մասը երբեք չէին տեսել մեր այդ հողերը, նրանք կա՛մ ծնվել են այդ հողերը հայերի կողմից օկուպացնելուց հետո, կա՛մ բոլորովին երեխաներ են եղել։ Բայց, չնայած դրան, Ադրբեջանի պետությունը նրանց դաստիարակեց որպես հայրենասերների, այնպիսիների, ովքեր չէին վախենում հարձակվել լեռներում հայկական ամրությունների վրա, ովքեր անցան անտառներով ու ժայռերով և արեցին այն, ինչ թվում էր անհնարի՜ն։ Բայց չէ որ որոշ արտաքին դերակատարները մեզ համառորեն համոզում էին՝ «հաշտվել», «մոռանալ», «համաձայնվել նրա հետ, որ այս հողերը ընդմիշտ կորած են», օկուպացիայի զոհ դարձած Ադրբեջանին դնում էին օկուպանտ Հայաստանի հետ նույն աստիճանի վրա՝ կիրառելով երկակի չափանիշներ… Այս հայտարարությունները ներդաշնակ էին՝ ձգձգելով բանակցությունները և զբաղվելով դրանց բացահայտ նմանականությամբ՝ Ադրբեջանին ոչ մի թիզ հող չվերադարձնելու հայերի և սփյուռքի մտադրություններին։

Բայց նրանք մոռացել էին պատմության մեջ անհատի դերի մասին: 2003 թվականին Ադրբեջանը ղեկավարեց երիտասարդ, բայց հիանալի կրթված և փորձառու քաղաքական գործիչ Իլհամ Ալիևը, ով իր քրտնաջան աշխատանքի ընթացքում հիշում էր համազգային առաջնորդ Հեյդար Ալիևի՝ մեր Հայրենիքի տարածքային ամբողջականությունը վերականգնելու պատգամը։ Նախագահի պաշտոնում իր գործունեության առաջին իսկ օրերից, դիվանագիտական ջանքերի հետ մեկտեղ, պետության ղեկավարը մեծ ուշադրություն հատկացրեց նոր տեսակի բանակի, հաղթողների բանակի զարգացմանը։ Այն եղել է կոմպլեքսային գործընթաց՝ նախ անհրաժեշտ էր ստեղծել երկրի ամուր տնտեսական, ֆինանսական և նյութատեխնիկական բազա, և միայն դրանից հետո, դրանից սկսած, հասնել զարգացման նոր բարձունքների։ Այս հարցում մանրուքներ չկային՝ քիչ էր միայն ժամանակակից զենք գնել, նախ պետք էր գտնել այն դաշնակիցներին, ովքեր պատրաստ էին դրանք վաճառել, նախապատրաստել, վարժել պրոֆեսիոնալ սպայական կադրեր, զինվորների հետ անցկացնել մեծ հայրենասիրական և դաստիարակչական աշխատանք՝ դաստիարակելով հաղթողների սերունդ։ 2016 թվականի ապրիլի սկզբին հայկական սադրանքներին մեր վճռական պատասխանները, այդ թվում՝ Լելե թեփե բարձունքի, Նախչըվանի Ինքնավար Հանրապետության Շարուրի շրջանի Գյուննութ գյուղի և հարակից տարածքների ազատագրումը հայկական օկուպացիայից հստակ ցույց տվեցին, որ ադրբեջանական բանակը իր զարգացման ճիշտ ուղու վրա է:

Այնպես որ, սեպտեմբերի 27-ին որպես պատասխան հայկական սադրանքներին սկսված Հայրենական պատերազմը՝ Ադրբեջանի համար դարձավ միաժամանակ և՛ անսպասելի, և՛ սպասելի։ Անսպասելի հայկական հարձակման հանկարծակիության առումով, բայց սպասելի այն առումով, որ մենք հասկանում էինք, որ Հայաստանը կանի նման դիվերսիաներ ու սադրանքներ։ Եվ ադրբեջանական բանակը անցավ հակահարձակման՝ թշնամուն ուժեղ սեղմված զսպանակի նման ուղղվելով ու ջախջախելով։ Այս մղումը, ժողովրդի կամքի, խիզախության, ռազմական հմտության և անկասելի առաջ մղվելու այս միաձուլումը հայերի համար դարձավ կատարյալ անակնկալություն՝ նրանց ճակատը, նրանց գովաբանված «Օհանյանի գիծը» փլուզվեց, և Հայաստանի ԶՈՒ-ի նահանջը վերածվեց Հայաստանի զինված ուժերի նահանջը վերածվեց խուճապահար փախուստի։

Մենք՝ այդ փառապանծ 44 օրերի ականատեսներս, երբեք չենք մոռանա դրանք, չենք մոռանա հայրենասիրական վերելքի ալիքները, զինկոմիսարիատների մոտ կամավորների հերթերը, հայրենի հողի ազատագրման ամենօրյա ուրախությունը։ Մարդիկ անհամբեր սպասում էին Գերագույն գլխավոր հրամանատար Իլհամ Ալիևի՝ ազատագրված բնակավայրերի ցանկով ելույթներին, աղոթում էին մեր զինվորների հաջողության համար, սպասում էին ռազմաճակատից նորություններին և ուրախանում զինվորների ու սպաների ձեռքբերումներով, որոնք առաջ և միայն առաջ էին գնում... Այդ օրերին, ազատամարտիկների մասին իմ, և կարծում եմ շատերի մտքում հիշվում էին գրող և ռազմական թղթակից Վասիլի Գրոսմանի խոսքերը. «Երկաթե քամին հարվածում էր նրանց դեմքին, իսկ նրանք բոլորը առաջ էին գնում, և նորից սնահավատ վախի զգացումը պատեց թշնամուն. արդյո՞ք մարդիկ են հարձակման անցել: Արդյո՞ք նրանք մահկանացու են»։

Իսկապես, ադրբեջանական բանակի առաջընթացը ցունամիի անզսպելի ալիք էր, իսկ Պնախարարության կողմից տարածվող հակառակորդի վրա հարձակումների տեսագրությունները, որոնցում մենք տեսնում էինք հակառակորդի հօդս ցնդած ռազմական տեխնիկան և կենդանի ուժը՝ ամրապնդում էին մեր հավատը, որ Հաղթանակը արդեն մոտ է: Թշնամուն ոչնչացնող, հետախուզություն իրականացնող և հրետանային կրակը շտկող «Բայրաքթար» անօդաչու թռչող սարքերը, անկասկած, դարձել են Հայրենական պատերազմի աստղերից մեկը՝ առաջ ացնելով ֆուրոր ռազմական տեխնիկայի աշխարհում և արմատական հեղափոխություն ամբողջ մոլորակի զինվորականների գիտակցության մեջ։

Բայց անօդաչու թռչող սարքերը, նույնիսկ աշխարհում լավագույնները, ինքնուրույն չեն կռվում՝ Հաղթանակի գլխավոր և անհերքելի ուժը դարձան Իլհամ Ալիևի կողմից ղեկավարվող ադրբեջանցի զինծառայողները, զինվորներն ու սպաները։ Այդ նրանց քրտինքն ու արյունը, նրանց ջանքերն ու զոհերը, նրանց անօրինակ ռազմական սխրանքը և թեթև զենքով Շուշա քաղաքի համաշխարհային պատմության մեջ յուրահատուկ գրոհումը դրվել էին Հաղթանակի զոհասեղանին՝ դառնալով օրհնյալ կրակ ադրբեջանական ժողովրդի սրտերում և հոգիներում, որը մինչև հիմա ջերմացնում և լուսավորում է մեր երկրի ճանապարհը…

… Կարծում եմ, որ ժամանակը՝ Հայրենական պատերազմում հաղթանակը երբեք չի կարողանա ադրբեջանական ժողովրդի համար դարձնել պակաս նշանակալից: Կանցնեն տարիներ, տասնամյակներ, դարեր, բայց ադրբեջանցի զինվորների սխրանքի նշանակությունը գնալով կմեծանա մեր քաղաքացիների ապագա սերունդների գիտակցության մեջ, իսկ Իլհամ Ալիևի անունը, անկասկած, պատմության բոլոր դասագրքերում կլինի Նախագահ-Ազատարարի անունը՝ նրա, ով չնայած արտաքին քաղաքական ահռելի ճնշմանն ու ռազմական բարդություններին՝ կարողացավ օկուպացիայից ազատագրել իր երկրի տարածքը։

Մենք նրանով ենք երջանիկ սերունդ, որ տեսել ենք այս Հաղթանակը, ապրել մեր հայրենի հողը վերադարձնելու երջանկությունը, տեսնում ենք, թե հիմա որքան բան է արվում նրա վերածննդի, վերականգնման համար։ Երջանիկ ենք, որ այլևս առաջվա պես տարեցտարի չենք նշում այս կամ այն շրջանի օկուպացիայի սև ամսաթվերը, այլ նշում ենք նրանց ազատագրման օրերը։ Երջանկություն է նաև այն, որ դրա հերոսները՝ պատերազմի վետերանները, նրանք, ովքեր իրենց ներդրումն ունեցան Հաղթանակի գործում, մեզ հետ են և այժմ ակտիվորեն մասնակցում են երկրի հասարակական կյանքին, մենք այսօր նրանց փողոցներում կտեսնենք համազգեստով, մեդալներով, ինչպես հարիր է տոն օրերին… Եվ հավերժ հիշատակ նրանց, ովքեր չեն ապրել մինչև Հաղթանակի օրը, ովքեր իրենց կյանքը տվել են հանուն ժողովրդի, հանուն ձեզ հետ միասին մեր ապագայի, երկրի լուսավոր ապագայի… Եվ պետք է խոնարհվել նրանց հիշատակի առաջ, նման հայրենասերներ դաստիարակած ծնողների առաջ, շարունակեն հոգ տանել իրենց այրիների ու երեխաների մասին։

Նոյեմբերի 8-ը՝ սաստիկ տխրությամբ, շեհիդների հիշատակի հարգանքով և միևնույն ժամանակ ադրբեջանական ժողովրդի ու պետության հաղթանակով տոն է, ինչը մեզ առաջ գնալու ուժ է տալիս։ Մեզանից յուրաքանչյուրը չպետք է մոռանա այն մասին, որ Ղարաբաղի և Արևելյան Զանգեզուրի սուրբ հողը լցված է շեհիդների արյունով։ Եվ եթե Ադրբեջանը կարողացավ միասնական եռանդով ազատագրել այդ հողերը, իսկ հիմա այդքան մասշտաբորեն վերականգնում է դրանք, ապա մենք կարող ենք հպարտանալ մեզանով՝ մենք, որպես ազգ և պետություն, կարող ենք կատարել ամենավիթխարի խնդիրները, և Նոյեմբերի 8-ի օրը միշտ կլինի դրա կենդանի մարմնացումը։