Սա ո՞ւրիշ բան է Սամիթ Ալիևի «Անհարմար ճշմարտությունը»

Հուլիսի 5-ին Հունգարիայի վարչապետ Վիկտոր Օրբանն այցելել է ադրբեջանական գեղատեսիլ Շուշա քաղաք, որտեղ անցկացվել է Թյուրքական պետությունների կազմակերպության ոչ պաշտոնական գագաթնաժողովը։ Հյուրը, ինչպես ասում են, Աստծո կողմից ուղարկած մարդ է, հատկապես երբ հյուր է գալիս մեր բարեկամ Հունգարիայի ղեկավարը։ Այդ երկրին չարժե թերագնահատել, նրա ներդրումը համաշխարհային մշակույթի մեջ բավականին մեծ է:

Օրինակ՝ քչերը գիտեն, որ ժամանակակից մանկավարժության հայրը՝ Յան Ամոս Կոմենիուսը, իրականում ոչ թե չեխ է, այլ ազգությամբ հունգարացի, իսկական ազգանունը Սեգեշ է: Իսկ Դյուրերը... այո, այդ նույն մեծ նկարիչը... Նրա հայրը հունգարացի էր, Դյուրերի իսկական ազգանունը Այտոշի է, իսկ «Դյուրերը», ըստ էության, Այտոշիի ազգանվան թարգմանությունն է գերմաներեն, «Այտո» հունգարերեն նշանակում է «դուռ», իսկ «Թյուրեր» գերմաներեն նշանակում է «դռնապան»։ Բայց ես մի փոքր շեղվեցի։

Ի դեպ, տեղյա՞կ եք, որ կրկեսի ծաղրածուները համարվում են ամենաբարձր կաստան՝ էլիտան։ Եվ ոչ միայն այն պատճառով, որ մարդկանց ծիծաղեցնելն իսկական արվեստ է, դա անկասկած է: Բանն այն է, որ ծաղրածուները պետք է բավականին բարձր մակարդակով տիրապետեն մի քանի կրկեսային մասնագիտությունների, գումարած, օրինակ, նրանք պետք է որոշակի պատկերացում ունենան այն մասնագիտությունների մասին, որոնք նրանք ծաղրում են... Ինչու եմ խոսում ծաղրածուների մասի՞ն։ Համբերություն, հիմա ամեն ինչ կբացատրեմ։

ԵՄ արտաքին քաղաքականության պատասխանատու Ժոզեպ Բորելը հայտարարել է, որ Հունգարիայի վարչապետ Վիկտոր Օրբանը Թյուրքական պետությունների կազմակերպության գագաթնաժողովում ԵՄ-ն ներկայացնելու մանդատ չի ստացել։ Ուշադրություն, մեջբերում եմ և խնդրում եմ չծիծաղել.

«Վիկտոր Օրբանը ԵՄ-ից մանդատ չի ստացել իրեն ներկայացնելու Թյուրքական պետությունների կազմակերպության գագաթնաժողովում։ ԵՄ-ն մերժում է Կիպրոսի թուրք անջատողական կազմավորումը օրինականացնելու փորձերը և ճանաչում է միայն Կիպրոսի Հանրապետությունը»։ Հենց այսպես և ոչ այլ կերպ, սկզբում ինձ էլ թվաց, որ ականջներս սրբիչով սրբելիս սխալ եմ լսել, բայց ոչ, ես էլ, դու էլ ամեն ինչ ճիշտ հասկացանք՝ Եվրամիությունը դեմ է անջատողականությանը։ Չէ, դե ես քեզ խնդրեցի չծիծաղել... Այստեղ ինչպես կարելի է չհիշել Սալտիկով-Շչեդրինին. «Եվ խղճի փոխարեն երկու լեզու աճեց նրանց բերանում, և երկուսն էլ ստում են, երբեմն հերթով, և երբեմն, սա ավելի ամոթալի է, երկուսն էլ միաժամանակ»:

Մի փոքր պատմություն. 1999 թվականի մարտի 11-ին Ստրասբուրգում Եվրախորհրդարանը բանաձև ընդունեց Ղարաբաղի տարածաշրջանի վերաբերյալ՝ ճանաչելով, դարձյալ մեջբերում եմ, «այն փաստը, որ Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզը հռչակեց իր անկախությունն այն բանից հետո, երբ ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո 1991 թվականի սեպտեմբերին նախկին խորհրդային սոցիալիստական հանրապետությունները նույն կերպ հռչակեցին իրենց անկախությունը»: Ինչպես նշվում է, դրանով «ճանաչվել է Ղարաբաղի անջատողականների անկախության հռչակման միջազգային իրավական հիմնավորությունը, ինչպես մյուս միութենական հանրապետությունների դեպքում»։

Դե, այդ միջազգային իրավական հիմնավորությամբ մեր զինվորներն ու սպաները մաքրեցին իրենց 44 համարի կոշիկները, մեկընդմիշտ բացատրելով բոլորին, ովքեր չեն հասկանում, որ Ղարաբաղն Ադրբեջան է և ոչ մի ինքնավարություն, բայց դուք կգնահատեք կեղծավորության աստիճանը։

Սա հենց այն է, ինչ մենք պետք է սովորենք եվրոպացիներից, տիրապետենք այս արվեստին և առաջին իսկ հնարավորության դեպքում հղկենք մեր հմտությունները: Երկակի ստանդարտները և այլ միջազգային իրավունքը պետք է օգտագործել օգուտ քաղելու համար, օրինակ՝ Կորսիկան և Նոր Կալեդոնիան պետք է վերջապես ձերբազատվեն գաղութատիրական ճնշումից, որովհետև ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքը պետք է հարգվի և տրվի հենց նրանց՝ Կորսիկայի և Նոր Կալեդոնիայի ժողովուրդներին, ցուցաբերել ամեն հնարավոր օգնություն... Այսպիսով, այս հիանալի խաղը, որը կոչվում է «սա ուրիշ է», կարելի է խաղալ երկու հոգով, և այդպես ավելի զվարճալի է: Բայց իրականում, իհարկե, շատ ծիծաղելի է, երբ ծեր պապիկը ոտքը դոփում է և վրդովվում, որ ինքնիշխան պետության ղեկավարն առանց պապի թույլտվության գնացել է այնտեղ, որտեղ հարմար է գտնում։ Այո, հաջորդ անգամ նա անպայման թույլտվություն կխնդրի (և բոլորը ծիծաղեցին): Գիտեք, ես անձամբ նախընտրում եմ խուսափել հիմարություններ ասողներից, երբ նրանք հնարավորություն ունեն չասելու, ինչը բոլորին խորհուրդ եմ տալիս անել։

Ամեն դեպքում, Բորելի հայտարարությունները չփչացրեցին ոչ մեզ տոնը, ոչ էլ Օրբանի ախորժակը, այնուամենայնիվ, հայտարարությունը նշանակալից է, և դա պետք է հիշել։ Պարզապես այն պատճառով, որ աշխարհում ամեն ինչ շատ ավելի պարզ է, քան ինչ-որ մեկին կարող է թվալ, կան յուրայիններ և կան օտարներ: Օրինակ, Հյուսիսային Կիպրոսը մերոնք են, այո, չեք սխալվել, հենց այդպես, «դա ուրիշ է»:

Մենք արդեն գիտենք, թե ինչպես են մեր ընկերները տեսնում մեզ։ Իսկ թե ինչպես է մեզ տեսնում թշնամին, մեզ պետք է հետաքրքրի միայն այն տեսանկյունից, թե որքան է դա նրանց նյարդերի վրա ազդում։ Հակառակորդը բողոքում է, ոռնում և համարյա հայհոյո՞ւմ: Շատ լավ, թող շարունակի հիստերիան, անզոր ճիչեր լսելուց ավելի հաճելի բան չկա...

Իսկ ընդհանրապես, հիշեք, գայլը չի բարկանում, որ ոչխարից...մմմմ... որ ոչխարից գարշահոտ է գալիս... Լավ ասացվածք է (Волк не сердит, что баран смердит), այն ավելի կոպիտ տարբերակ ունի, որն անձամբ ինձ շատ ավելի դուր է գալիս, բայց եթերն ունի իր կանոնները, և, հետևաբար, ես կլռեմ կոպիտի մասին... Վլադիմիր Երմիլովին հիշեցի, այդպիսի գրականագետ կար, որոշ ժամանակ նա նույնիսկ աշխատել է որպես «Լիտերատուրնայա գազետա»-ի գլխավոր խմբագիր, 1946-1950 թվականներին։ Այսպես, նրա ամառանոցի ցանկապատի վրա գրված էր. «Զգուշացիր, չար շուն»։ Իսկ գրական ինստիտուտի ուսանողները գրությանը ավելացրել էին ևս մեկ բառ՝ «և անսկզբունքային»։ Նա մահացավ 1965 թվականի նոյեմբերին... Գրողների կենտրոնական տան Փոքր դահլիճում քաղաքացիական հոգեհանգստի արարողությանը ուղղակի ոչ ոք չեկավ։ Իմ կարծիքով այս պատմությունը թեմայի շուրջ է.