Տխուր դերասանի ժեստերը Եվ կրկին հայկական հույսերը դեպի Արեւմուտք

Այդ ով է, կմտածեիք, նորից հայտնվել հայկական լրատվական դաշտում։ Ճիշտ է, ՀՀ արտաքին գործերի նախկին նախարար Վարդան Օսկանյանը։ Ֆեյսբուքում տարածված տեսաուղերձում Հայաստանի անխոնջ հայրենասերը նշել է, որ ընդհանուր առմամբ «նկատվում է շատ դրական տրամադրվածություն միջազգային երաշխիքներով ղարաբաղցիների հավաքական վերադարձի հարցի շուրջ»։

Դժվար չէ հետևել, որ այս անգամ հայկական դիվանագիտության վետերանը ջրի երես է լողացել՝ Հարավային Կովկասում Եվրամիության նախկին հատուկ ներկայացուցիչ, իսկ այժմ Ուզբեկստանում ԵՄ-ի դեսպան Տոյվո Կլաարի հայտարարության հետքերով: Հիշեցնեմ, որ վերջինս վերջերս արտահայտվել է այն ոգով, որ, իբր, Բաքուն պարտավոր է (և նույնիսկ իբր նա ճանաչում է այդ պարտավորությունը) ապահովել հայերի վերադարձը Ղարաբաղ, և այս հարցը չի կարող դիտարկվել նույն համատեքստում, ինչ Արեւմտյան Ադրբեջանից վտարված ադրբեջանցիների վերադարձի հարցը։

Այսպես, ստանալով, ինչպես իրեն է թվում, եվրոպացի հարգարժան պաշտոնյայի փոխանցումը՝ Օսկանյանը նկատելիորեն հուզվել է և որոշել է ձայնագրել տեսաուղերձ իր հայրենակիցներին, որում նույնիսկ անմիջականորեն հղում է արել այդ պաշտոնյային։ Նրա խոսքով, եթե Հայաստանը բանակցային օրակարգ մտցնի հայերի Ղարաբաղ հավաքական վերադարձի հարցը, ապա կլինի նաև աջակցություն միջազգային հանրության կողմից։ «Ուզում եմ անդրադառնալ նաև Կլաարի խոսքերին այն մասին, որ Ադրբեջանը այս հարցի մասով պարտավորություն ունի, և այս հարցը պետք է լինի օրակարգում։ Կլաարը նաև տալիս և պատասխանում է մի հարցի, որը ես հաճախ եմ բարձրացնում: Նա ասում է, որ ղարաբաղցի հայերի վերադարձի դիմաց Ադրբեջանը կարող է բարձրացնել ադրբեջանցիների Հայաստան տեղափոխվելու հարցը, բայց այդ հարցերը միմյանց հետ բացարձակապես ոչ մի կապ չունեն, դրանք գտնվում են երկու տարբեր հարթություններում»,- հայտարարել է Օսկանյանը։

Այնուհետև, նախկին նախարարը Կլաարի, և միևնույն ժամանակ նաև իր խոսքերին տվել է էլ ավելի մեծ նշանակություն՝ նշելով, որ «կան շատ կարևոր մարդկանց հստակ դիրքորոշումները, որոնց ես ականատես եղա, երբ ասվում է. եթե Ադրբեջանը կարծում է, որ ռազմական ճանապարհով լուծել է այս հարցը, ապա նա ուժեղ սխալվում է, ղարաբաղյան հարցը չի լուծվի մինչև այն ժամանակ, քանի դեռ չեն տրամադրվել մարդկանց իրավունքների վերականգմամբ՝ միջազգային երաշխիքներ, իրենց տներ վերադառնալու հարցը դեռ լուծված չէ»։

Ինչ-որ կերպ խուսափողականորեն, տողերի արանքում նույնիսկ կարելի է զգալ պարծանք, իբր, հատկապես իմ անտեսանելի, բայց անխոնջ աշխատանքն է հանգեցրել նրան, որ «շատ կարևոր մարդիկ» սկսել են իրենց ձայնը բարձրացնել ի պաշտպանություն «Ղարաբաղի հայ բնակչության ոտնահարված իրավունքների»: Այնուամենայնիվ, սա լիրիկական շեղում է։ Իրականությունն էլ կայանում է նրանում, որ այս հնարովի հարցը, անկասկած, իսկապես ժամանակ առ ժամանակ կբարձրացվի Արեւմուտքի տարբեր մարդկանց կողմից: Սակայն Օսկանյանը մոռանում է մտածել գլխավորի մասին. գլխավոր հարցը ոչ թե նրանում է, թե ով և երբ ինչ կասի, այլ նրանում է, թե ով և ինչով կարող է վնասել Ադրբեջանին։ Եվ այստեղ ԱԳՆ նախկին ղեկավարն անզոր է որեւէ բան պատասխանել։

Հիշենք, թե ինչպես էին անցած ամառ տարբեր անհատներ Ադրբեջանին «վրա էին տալիս» Ղարաբաղի հայերի մտացածին շրջափակման հետ կապված։ Միթե՞ դա մեզ ինչ-որ կերպ խանգարեց լիովին վերականգնել մեր ինքնիշխանությունը: ԱՄՆ-ը կամ ԵՄ-ն պատժամիջոցներ կիրառեցի՞ն Ադրբեջանի նկատմամբ կամ, գուցե, հրաժարվեցի՞ն էներգետիկ ոլորտում մեզ հետ համագործակցելուց։

Բաքվի դիրքորոշումը պարզ է, և այդ մասին նախագահ Իլհամ Ալիևը մեկ անգամ չէ, որ խոսել է. 2023 թվականի սեպտեմբերին Ադրբեջանը ինքնակամ լքած Ղարաբաղի հայերը կարող են վերադառնալ Ադրբեջանի քաղաքացիությունը ընդունելու դեպքում, ինչպես նաև՝ այն պայմանով, որ իրենց նախնիների հողերը, Արևմտյան Ադրբեջան, այսինքն՝ ժամանակակից Հայաստանի տարածք վերադառնան անցյալ դարի 80-ականների վերջին այնտեղից վտարված երկու հարյուր հիսուն հազար ադրբեջանցիները։ Այս թեմայով մնացած բոլոր շահարկումները՝ ընդամենը օդի իզուր տատանումներ են:

Սրանով կարելի էր և ավարտել նյութը, սակայն չենք կարող մի քանի խոսք ավել չնվիրել այս հոդվածի մեղավորին՝ հայ քաղաքական բեմի այդ տխուր դերասանին։ Իր տեսաուղերձի վերջում նա Հայաստանի գործող իշխանություններին մեղադրել է նրանում «ինչ տեղի է ունեցել ղարաբաղցի հայերի հետ» և վերջիններիս կոչ է արել չթողնել իշխանություններին մոռանալ «այս հարցի մասին»։

Պարտադիր չէ, որ Օսկանյանին մղում է ղարաբաղյան կլանը վերակենդանացնելու ցանկությունը։ Չի բացառվում, որ այս կերպարի ակտիվությունը կապված է առաջին հերթին խայթված մասնագիտական զգացմունքների հետ: Նա պարզապես պարտավոր է ժամանակ առ ժամանակ հայտնվել և ժողովրդին համոզել, որ «նա նման խայտառակություն թույլ չէր տա»։ Վստահության բարձր աստիճանով կարելի է ենթադրել, որ նրա փրկարար հորդորներն ու զգուշացումները դեռ երկար կհասնեն հայ ժողովրդին, ինչպես հեռավոր մարող աստղի լույսը։