«Փաշինյանը համառում է. կա՛մ ռուսները մեզ համար կռվելու են Ադրբեջանի հետ, կա՛մ մենք գնում ենք դեպի Արևմուտք» Սերգեյ Մարկովը Caliber.Az-ում

Ռուսաստանցի հասարակական գործիչ, քաղաքագետ, Քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտի գլխավոր տնօրեն Սերգեյ Մարկովը Caliber.Az-ի հետ զրույցում հայտարարել է, որ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը և մյուս երևանյան գործիչները փորձում են Ռուսաստանին ստիպել դեռևս շարունակվող հայ-ադրբեջանական դիմակայության մեջ աջակցել Հայաստանին։ Հակառակ դեպքում Մոսկվային կանխագուշակում են իր «Կովկասում ֆորպոստի» կորուստը։

Մեկնաբանելով Հայաստանի Հանրային հեռուստաալիքին տված Փաշինյանի վերջին հարցազրույցը՝ քաղաքագետը ընդգծել է, որ Երևանը այդպիսով փաստորեն վերջնագիր է ներկայացնում Ռուսաստանին՝ եթե Երևանին լուրջ աջակցություն չցուցաբերի, ապա Հայաստանը դուրս կգա Ռուսաստանի դաշնակիցների շարքից։

«Բացի այդ,- հիշեցնում է Ս. Մարկովը,- Երևանը գործնական գործողություններով ի դեմս ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի՝ դաշնակցային հարաբերություններ է կառուցում Ռուսաստանի Դաշնության թշնամիների հետ։ Իսկ խնդիրն էլ կայանում է նրանում, որ Հայաստանը կորցնում է 30 տարի առաջ զավթած Ադրբեջանի տարածքները, որոնց մեծ մասն արդեն կորցրել է Երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմի արդյունքում։ Ակնհայտ է, որ Ադրբեջանի ավելի հզոր բանակը մոտ ժամանակներում կվերադարձնի Ղարաբաղի ողջ մնացած տարածքը։ Առավել հավանական է, որ դա տեղի կունենա երեք տարի հետո, երբ կլրանա 2020 թվականի նոյեմբերին ստորագրված ներկայիս եռակողմ հայտարարության ժամկետը։ Բայց չի բացառվում, որ դա կարող է տեղի ունենալ ավելի վաղ։ Այսպես թե այնպես, այս ժամկետը մոտենում է, իսկ հայկական բանակը զգալիորեն թույլ է, նա չի կարողանա կռվել և ջախջախիչ պարտություն կկրի։ Արդյունքում Փաշինյանի ճակատագիրը կարող է դառնալ աննախանձելի՝ նրան հեշտությամբ կարող են լիկվիդացնել որոշ հայ ազգայնականները»։

Առավել ևս, ինչպես ենթադրում է ռուսաստանցի փորձագետը, Հայաստանը լիովին կարող է կորցնել նաև այլ տարածքները, որոնք այժմ մտնում են նրա կազմի մեջ։ Խոսքը մասնավորապես ռազմավարական նշանակություն ունեցող Զանգեզուրի մասին է, քանի որ այն Նախչըվանը կապում է մայրցամաքային Ադրբեջանի, իսկ ընդհանուր առմամբ՝ Ադրբեջանը Թուրքիայի հետ։

«Սակայն Զանգեզուրը և Հայաստանին է կապում Իրանի հետ և այս երկրի համար հանդիսանում է կարևորագույն ելք, քանի որ այն գտնվում է լոգիստիկ շրջափակման մեջ։ Այս պայմաններում Հայաստանի ռազմավարական գիծը կայանում է նրանում, որպեսզի նրա շահերը պաշտպանի մեկ ուրիշը, առավել խոշոր պետությունը, քանի որ նա չի կարող ինքնուրույն պաշտպանել իր շահերը։ Ավելի վաղ Երևանը հույսը դրել էր Մոսկվայի վրա, սակայն Ռուսաստանը հրաժարվում է կռվել Ադրբեջանի դեմ և հանուն Հայաստանի շահերի։ Մոսկվան այս հարցում գերադասում է գրավել չեզոք դիրք և նույնիսկ ավելի շատ հակված է դեպի Ադրբեջանը։ Էլ չասած արդեն այն մասին, որ, ըստ էության, Բաքվի կողմն են ՀԱՊԿ անդամների մեծամասնությունը։ Ոչ միայն մահմեդական բնակչությամբ երկրները՝ Ղազախստանը, Ղրղզստանը, Տաջիկստանը, այլ նույնիսկ ուղղափառ քրիստոնյա Բելառուսը։ Մինսկը ղարաբաղյան հարցում հակված է աջակցել Ադրբեջանին։

Եվ այս պայմաններում, երբ Հայաստանը չի կարող իր փոխարեն ռուս զինվոր ուղարկել կռվի, նա որոշել է ներգրավել ֆրանսիացի և ամերիկացի զինվորականներին։ Կամ նրանց որևէ կրտսեր դաշնակիցներին: Եվ Փաշինյանի այս ռազմավարությունը ամրապնդվում է նրանով, որ Ֆրանսիայում և ԱՄՆ-ում կան ազդեցիկ հայկական համայնքներ։ Կարելի է ասել, որ այսօր ԱՄՆ-ի, իսկ առավել եւս՝ Ֆրանսիայի դիրքորոշումները հանդիսանում են աշխարհի ամենահայամետ դիրքորոշումներ։ Ղարաբաղի հարցով իր դերն է խաղում նաև ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի գործոնը։ Եվ չնայած այժմ այդ խումբը իր գործունեության լիակատար ձախողման պատճառով փաստորեն գոյություն չունի՝ նա պաշտոնապես դեռ չի լուծարվել, և Վաշինգտոնն ու Փարիզը ճնշում են գործադրում, որպեսզի վերականգնեն Մինսկի խմբի աշխատանքը»,- ասում է մեր զրուցակիցը։

Հայաստանի ներկայիս քաղաքականության համար ևս մեկ նշանակալից գործոնը՝ Ս. Մարկովը համարում է այն, որ Փաշինյանը և նրա թիմի անդամները սկսել են բացահայտորեն հավատարիմ մնալ արևմտամետ կողմնորոշմանը և Ռուսաստանին դժգոհություն դրսևորել։ Ընդ որում, հայ քաղաքացիներին, նման աշխարհաքաղաքական շրջադարձը, կարծես թե նույնիսկ շատ էլ դուր է գալիս։ Որոշակի հիասթափություն է առաջանում Մոսկվայում Ռուսաստանի Դաշնության նկատմամբ սովորաբար լոյալ հայ հասարակության մոտ։ Դարձյալ այն պատճառով, որ Ռուսաստանը հրաժարվեց իր զինվորներին ուղարկել Հայաստանի շահերի համար պայքարելու։ Հետևաբար, հանդես գալով Ռուսաստանի դեմ, Փաշինյանը ոչ մի բանով ռիսկ չի անում՝ սա հիմա, չնայած վարչապետի հակառուսական հայացքներին, արդեն այնքան էլ վտանգավոր չէ։

Միևնույն ժամանակ, ընդգծում է ռուս քաղաքագետը, ցանկացած ընդհանուր ռազմավարական կուրսը պետք է ունենա հիմնավորում, և Ռուսաստանի նկատմամբ Փաշինյանի տարբեր պահանջները կարելի է համարել, որպես այդ կուրսի հիմնավորում։

«Հայաստանի վարչապետն այս հիմնավորումները միշտ կգտնի։ Ընդ որում, եթե այն պահանջները, որոնք վերաբերում են դրան, որ վերջին ամիսներին Ռուսաստանը չի աջակցել Հայաստանին՝ միանգամայն իրական են, ապա կան նաև ընդհանուր պահանջներ, մասնավորապես՝ ռուսական զենքի մասին նրա հայտարարությունը։ Ռուսաստանը տասնամյակներ շարունակ զինել է Հայաստանին, ընդ որում շատ ցածր գներով և նույնիսկ անվճար։ Իսկ նա Փաշինյանից ի՞նչ պատասխան ստացավ։ Երեւանը իր, կամ գուցե Ֆրանսիայի փողերով որոշեց Հնդկաստանից զենք գնել, այսինքն վճարել ամբողջությամբ, իսկ ռուսական զենքը անվանեց մետաղի ջարդոն։

Եվ, ըստ ամենայնի, Փաշինյանի կողմից նման բնույթի պահանջները անընդհատ կբազմապատկվեն։ Բայց Մոսկվայի նկատմամբ քաղաքական պահանջը դրանով հանդերձ մնում է նույնը՝ կամ ձեր զինվորներին ուղարկեք կռվել հայկական շահերի համար, կամ մենք դուրս ենք գալիս ՀԱՊԿ-ից։ Նման հանգամանքներում Ռուսաստանում, անշուշտ, կձևավորվի հասարակական կարծիք, որը ուղղված է նրան, որպեսզի Մոսկվան Ադրբեջանին աջակցի Ղարաբաղի ողջ տարածքը վերադարձնելու, Զանգեզուրի միջանցքը բացելու իր արդար նկատառման մեջ։ Թեեւ, իհարկե, ռուսական հասարակության մեջ կան շատ ազդեցիկ հայամետ ուժեր, որոնք պահանջում են, որպեսզի Ռուսաստանը հետևի հայության կոչերին եւ իր զինվորներին ուղարկի կռվել Հայաստանի շահերի համար։ Բայց մենք նման մարդկանց համարում ենք Ռուսաստանի դավաճաններ և ռուսական իշխանական համակարգի և ԶԼՄ-ների ներսում հայկական անհուսալի շարասյան ներկայացուցիչներ»,- ամփոփել է Ս.Մարկովը։