Փաշինյանը փոխում է ձայնապնակը Արդյո՞ք երկար ժամանակով

Կարծես թե, Հայաստանի քաղաքականության մեջ ներկա փուլում սկսվել է Երևանին՝ Բաքվի հետ հարաբերությունները նորմալացնելուն դրդող որոշակի շրջադարձային պահ։ Նման եզրակացություն է ծագում Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարություններից, որոնք նա այս օրերին հնչեցրել է բրիտանական լրատվամիջոցներին տված հարցազրույցում։ Նա, մասնավորապես, հայտարարել է, որ Հայաստանը իր 29 743 քառակուսի կիլոմետր տարածքի սահմաններից դուրս պահանջներ չունի և մտադիր չէ կռվել Ղարաբաղի համար։ Դրանով հանդերձ Փաշինյանը նշել է՝ սահմանների սահմանազատման գործնական գործընթացի մեկնարկի կարևորությունը։

«Մենք սկսել ենք Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանի սահմանազատման գործնական գործընթացը, որն աներևակայելի կարևոր է, այդ թվում նաև անվտանգության ռիսկերը նվազեցնելու համար»,- ասել է Փաշինյանը։

Սկսենք նրանից, որ տարածքային պահանջների բացակայության մասին վարչապետ Փաշինյանի ուղերձները, ինչպես նաև նրա հավաստիացումները նրանում, որ Երևանը չի ծրագրում կռվել Ղարաբաղի համար՝ հաշվարկված են առաջին հերթին միջազգային հանրության ուշադրության և աջակցության վրա։ Մյուս կողմից, Փաշինյանը հիանալիորեն հասկանում է, որ 2020 թվականի Երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմից և 2023 թվականի սեպտեմբերին Ադրբեջանի վերջնական վերահսկողության տակ Ղարաբաղի վերադարձնելուց հետո, տարածաշրջանային իրավիճակը ամբողջությամբ փոխվել է հօգուտ Ադրբեջանի։ Իսկ 2021-2022 թվականների սահմանային միջադեպերի ժամանակ Երևանը համոզվել է, որ անիմաստ է հույս դնել ՀԱՊԿ-ի և Ռուսաստանի աջակցության վրա։ Կազմակերպությունում բազմիցս ընդգծել են, որ չեն կարող մասնակցել Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև սահմանային վեճերին, իսկ ռազմական դաշինքի իրավասության հստակ սահմանները կարող են սահմանվել միայն հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատումից հետո։

Այդ իսկ պատճառով Աշաղը Ասքիփարա գյուղի բնակիչների հետ շփվելիս Փաշինյանը հասկացրել է, որ ավելի լավ է ադրբեջանական գյուղերը խաղաղ ճանապարհով վերադարձնել Բաքվի վերահսկողության տակ, որպեսզի խուսափել պատերազմից և, որպես հետևանք, հերթական պարտությունից։ «Մեր քաղաքականությունը կայանում է նրանում, որ մենք պետք է թույլ չտանք պատերազմի սկիզբը։ Ինչպես նաև այս պատճառով մենք որոշել ենք, որ պետք է դիմենք այդ հատվածներում սահմանի հստակեցմանը»,- հավաստիացրել է Հայաստանի վարչապետը։ Պարզ ասած, Երևանում հասկացել են, որ պետք է բոլոր հարցերը անմիջականորեն լուծվեն Բաքվի հետ և չձգձգեն սահմանների սահմանազատման գործընթացը։ Սա առաջինը։

Երկրորդը, Ղարաբաղի համար կռվելու ծրագրերի բացակայության մասին Փաշինյանի հայտարարությունները նույնպես լիովին բացատրելի են: Երևանը պատերազմի իրական ներուժ չունի, իսկ լայնածավալ ռազմատեխնիկական օգնությունը Արևմուտքից առայժմ միայն նշվում է։

Սակայն, չնայած նրան, որ Հայաստանի ղեկավարությունը ճանաչել է, որ Ղարաբաղը պատկանում է Ադրբեջանին, երկրի Սահմանադրության մեջ դեռևս պարունակվում են տարածքային պահանջներ Ադրբեջանի նկատմամբ։ Համապատասխանաբար, Ադրբեջանի նկատմամբ Հայաստանի տարածքային պահանջների բացակայության մասին Փաշինյանի հայտարարությունները առայժմ կրում են դեկլարատիվ բնույթ։

Այնուամենայնիվ, Փաշինյանի փոխված հռետորաբանությունը ակնհայտորեն մատնանշում է Հայաստանի ղեկավարության խելքի գալու մասին։ Եվ սահմանների սահմանազատման հարցում առաջընթացը՝ դրական ազդակ է հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման համար։ Ադրբեջանում, իր հերթին, այդ փաստը միայն ողջունվում է։ Այն, որ առանց մեկ կրակոցի և արյունահեղության ձեռք է բերվել՝ Ղազախի շրջանի ոչ անկլավային գյուղերը Ադրբեջանի վերահսկողության տակ վերադարձնելու մասին պայմանավորվածությունը՝ հանդիսանում է ադրբեջանական դիվանագիտության լուրջ ձեռքբերումը, բայց միևնույն ժամանակ դա նաև այն բանի ցուցանիշն է, որ Հայաստանի իշխանությունները սկսում են հասկանալ, որ Հայաստանի համար միակ ճիշտ լուծում է հանդիսանում հարեւանների՝ Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ նորմալ հարաբերությունների հաստատումը։ Ցավոք, այդ խնդիրը բարդացնում են ապակառուցողական ուժերը՝ ի դեմս անհաշտ ընդդիմության, ղարաբաղյան կլանի, ռեւանշիստների և ռազմատենչ հայտարարություններով հանդես եկող հայկական եկեղեցու։ Եվ չորս գյուղերի Ադրբեջանին վերադարձնելու դեմ բողոքի ակցիաները՝ դրա վառ ապացույցն են։ Նման բարդ իրավիճակում Նիկոլ Փաշինյանի հետագա քայլերը ցույց կտան, թե արդյոք Երևանը պատրաստ է ամբողջությամբ հետևել խաղաղության օրակարգին։