«Gallup»-ейший (հիմարագույն) հարցում «Միացումի» մետաստազները

Այն բանից հետո, երբ Gallup միջազգային հետազոտական կենտրոնի հայաստանյան գրասենյակի տնօրեն Արամ Նավասարդյանը հրապարակեց վերջին սոցհարցումների տվյալները, հիշեցի «Երալաշ» հումորային հանդեսի թողարկմանը նախորդող երգը։ Այս հարցումների միջոցով շատ զվարճալի պատմություններ են պատմվել: Մերկախոս չլինելու համար կոնկրետ ապացույցներ կներկայացնեմ, թե որքան անիմաստ էր այս հարցումն ինքնին և դրա արդյունքները։

Այսպիսով, հուլիսին հարցվածների 80,3%-ը կարծում է, որ Հայաստանի Սահմանադրությունը պետք է մնա անփոփոխ, 11,7%-ը կարծում է, որ որոշ դրույթներ պետք է փոփոխվեն, 3,3%-ը կարծում է, որ երկրին անհրաժեշտ է բոլորովին նոր սահմանադրություն։ Այստեղ ամենացնցողն այն է, որ Արամ Նավասարդյանը որոշել է յուրովի մեկնաբանել Gallup-ի այս հարցումների տվյալները։ Նրա եզրակացության համաձայն՝ մինչ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հայտարարությունները՝ Հայաստանի Սահմանադրությունը փոխելու պահանջով, թվերը բոլորովին այլ էին։ «Մասնավորապես, հունվարին հարցվածների միայն 38.1%-ն էր կարծում, որ Հայաստանի Սահմանադրությունը պետք է մնա անփոփոխ, 34.2%-ը կարծում էր, որ որոշ դրույթներ պետք է փոփոխվեն, 13.4%-ը գտնում էր, որ Հայաստանին անհրաժեշտ է բոլորովին նոր սահմանադրություն»,- ասել է Նավասարդյանը։

Չէ, մի կողմից ուրախալի է լսել խոստովանությունը, որ մեր պետության ղեկավարը ի զորու է ազդել Հայաստանի քաղաքացիների դիրքորոշման վրա։ Այնտեղ ներկայիս իշխանությունը մեծ հեղինակություն չունի, և նրա «ուժը» կայանում է ընդդիմախոսների՝ քահանա Բագրատ Գալստանյանի գլխավորած հայաստանյան ընդդիմության թուլության մեջ։ Այս ֆոնին պնդումները, թե Ադրբեջանի նախագահի հայտարարությունները հանգեցնում են հայ հասարակության դիրքորոշման կտրուկ փոփոխության, դատավճիռ է թե՛ Հայաստանի իշխանությունների, թե՛ Հայաստանի ընդդիմության համար:

Ընդ որում մենք ունենք նաև մեր պետության ղեկավարի պահանջների ճիշտ լինելու ապացույց։ Հիշեցնեմ 1990 թվականի օգոստոսի 23-ի Հայաստանի Անկախության հռչակագրում պարունակվող այն ձևակերպումը, որը հակասում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության սկզբունքին։ «Հայաստանի ԽՍՀ Գերագույն խորհուրդը, արտահայտելով Հայաստանի ժողովրդի միասնական կամքը... կյանքի կոչելով ազգերի ազատ ինքնորոշման իրավունքը, հիմնվելով 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի «Հայկական ԽՍՀ-ի և Լեռնային Ղարաբաղի վերամիավորման մասին» ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի և Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային խորհրդի համատեղ որոշման վրա... հռչակում է. անկախ պետականության ստեղծման գործընթացի սկիզբը…», - ասվում է այնտեղ: Հայաստանը սահմանադրորեն դեռևս հենվում է ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ի որոշման վրա, որը վաղուց կորցրել է իր օրինական ուժը Հայկական ԽՍՀ-ի վերացման և ղարաբաղյան խունտայի ինքնալուծարման պատճառով։ Եվ այսպես, Gallup-ի հարցման համաձայն, հարցվածների 80,3%-ն ըստ էության պաշտպանել է մեր երկրի նկատմամբ տարածքային պահանջները։ Պաշտպանել են 44-օրյա պատերազմում Հայաստանի կրած պարտությունից հետո, անցյալ տարվա սեպտեմբերին մեկօրյա հակաահաբեկչական գործողության ժամանակ ղարաբաղյան խունտայի մնացորդների ջախջախումից հետո։ Սա նույն հայկական ռևանշիզմն է, որի արմատախիլ անելու անհրաժեշտության մասին խոսում է Ադրբեջանը։ Այնպես որ, Gallup-ի կողմից հարցված հայերը պաշտոնական Բաքվին փաստարկներ են ներկայացրել հօգուտ Հայաստանի Սահմանադրության փոփոխության կարևորության։

Մենք իրավունք ունենք դրանք ցուցադրելու ամենքին և ամենուր։ Ընդ որում, իսկապես ապուշ վիճակում է հայտնվել Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը: Չե որ հենց նա հայտարարել, որ Հայաստանին անհրաժեշտ է նոր սահմանադրություն։ «Աշխարհը փոխվում է, և անխուսափելիորեն փոխվելու է նաև մեր տարածաշրջանը, փոխվելու է նաև և փոխվում է նաև Հայաստանի Հանրապետությունը: Մեր դիրքորոշումը և մոտեցումը պետք է լինի ոչ թե այն, որ այդ էվոլյուցիան կանգնեցնենք, սա ինքնին անտրամաբանական է, այլ կառավարենք Հայաստանի Հանրապետության պետական շահերին համապատասխան»:

Եվ ահա հայ հասարակությունն արձագանքեց Փաշինյանի դիրքորոշմանը: Սրանից հետո ո՞նց նա ապրի, ինչպե՞ս ապացուցի իր լեգիտիմությունը։ Այստեղ, ինչպես հայտնի անեկդոտում, փակ շրջան է ստացվում։ Սա հաստատում է ևս մեկ կարևոր պահ: Gallup-ի հարցման համաձայն՝ պարզվում է, որ հայերի մոտ 60%-ը դատապարտել է Ադրբեջանի հետ սահմանի սահմանազատումը, որն իրականացվել է երկրի իշխանությունների կողմից։ Սահմանների սահմանազատմանը հավանություն է տվել հարցվածների 37%-ը, դժվարացել է պատասխանել 5,2%-ը։

Եվ այստեղ մեղք չէ հիշել այն, ինչ հայ լրագրողներին ասաց իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության պատգամավոր Նարեկ Զեյնալյանը։ Նրա խոսքով, Հայաստանի Տավուշի (Թովուզգալա) մարզի Կիրանց (Գյունեյ) գյուղի բնակիչները գոհ են Ադրբեջանի հետ հստակ սահմանի առկայությունից։ «Բնակիչները ամեն ինչ իրենց աչքով են տեսնում, գիտակցում են, որ փողոցային ընդդիմության խոսքերը սուտ ու կեղծիք են։ Նրանք գոհ են, որ սահմանն արդեն հստակ է, իրենց համար ընդունելի է, որ գծի այս կողմը Հայաստանն է, իսկ մյուս կողմը Հայաստան չէ»,- պնդել է Զեյնալյանը։

Ստացվում է, որ կա՛մ նա ստում է, կա՛մ Gallup-ի հարցման տվյալները սուտ են։ Սակայն Հայաստանում իշխող կուսակցության պատգամավորից բացի, կրկին ապուշ վիճակում է հայտնվել Նիկոլ Փաշինյանը: Չե որ նա բազմիցս հայտարարել է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչման մասին՝ ներառյալ Ղարաբաղի շրջանը և անկլավները։ Հենց այս անկլավներն է վերադարձնում Հայաստանը՝ Ադրբեջանի հետ սահմանի սահմանազատման գործընթացում։ Գործընթացն արդեն սկսվել է, և արդարացի ավարտ կունենա։ Եվ ամենևին էլ կարևոր չէ, թե ինչ են մտածում այս մասին Gallup-ի կողմից հարցված հայերը։

Որովհետև եթե պաշտոնական Երևանը հրաժարվի իր խոստումներից և խաթարի Ադրբեջանի հետ սահմանի սահմանազատման գործընթացը, ապա Բաքուն իրավունք կունենա հավատալու, որ հայ-ադրբեջանական սահմանն անցնում է այնտեղով, որտեղով կարծում է մեր կողմը։ Քանզի, մենք բազմաթիվ պատճառներ ունենք Հայաստանի հետ սահմանը գծելու այնտեղ, որտեղ Ադրբեջանը ցանկանում է, չնայած Երևանի վայնասունին: