Game Over մեռելակիր «Սպայկա»-ի և խորտակվող նավի առնետների համար Կկանգնեն, կշրջվեն և քարշ գալով հետ կգնան

Անցնող շաբաթը կրկին հագեցած էր ռեզոնանսային իրադարձություններով։ Նախ մի քիչ զվարճացրեց՝ մեռելակիր «Սպայկա» ընկերության երկու տասնյակ բեռնատարներով ադրբեջանական Ղարաբաղի բնակիչների համար մի քանի հարյուր տոննա սնունդ ուղարկելու Երևանի անսպասելի որոշումը։ Դրանով հանդերձ, առաքողները Ադրբեջանի իշխանություններին նույնիսկ չէին ծանուցել պետական սահմանը հատելու իրենց մտադրության մասին։ Այսինքն՝ նրանց պատկերացմամբ՝ տարածաշրջանը, որտեղ, ըստ պլանների, պետք էր հասներ բեռները, Ադրբեջանի հետ ոչ մի կապ, այո և առհասարակ ընդհանուր ոչ մի բան «չի ունեցել»։ Հետևաբար, ինչ կարիք կա իրեն ավելորդ գլխացավանքներով անհանգստացնել։

Դե, չեն տեղեկացրել, դա իրենց համար անհրաժեշտ չեն համարել, թող Աստված օրհնի նրանց։ Վերջիվերջո, չէ որ նրանցից յուրաքանչյուրի հետ չենք կարող դայակություն անել, վարքագծի կանոններ սովորեցնել:

«Մարդասիրական շարասյունը» հասել է սահմանին և բախվել է իր համար անսպասելի (բայց մեզ համար կանխատեսելի) «օհ»-ին. պարզվում է, որ այստեղ սահմանը ռուսական չէ։ Այլ ադրբեջանական է։ Եվ, պարզվում է, մուտքի թույլտվություն է պետք։ Իսկ այդ ինչի՞ համար Բաքուն պետք է «մարդասիրական օգնություն» ներկրելու թույլտվություն տա, երբ կառավարությունը իր տարածքում հումանիտար աղետ չի հայտարարել և օգնության խնդրանքով չի դիմել աշխարհին։

Եվ այստեղ սկսվեցին հայկական սովորական հառաչանքները, որոնք ամրագրված են տարբեր երկրների թվիթերով և հայտարարություններով, ներառյալ եվրոպական դիվանագիտության ղեկավար Ժոզեպ Բորելի և Եվրամիության անդամ երկրների արտաքին հարաբերությունների գերատեսչությունների ղեկավարների, չհաշված հայկական սփյուռքի ֆինանսական սնուցման վրա նստած ամեն տեսակի հրապարակային (և ոչ այնքան) անձանց։ Հասկանալի է, որ հաշվարկը արվել էր բուռն ճնշման վրա։ Միգուցե Բաքուն թուլություն ցուցաբերի և զիջի։

Չցուցաբերեց և չզիջեց: Եվ այսուհետև դրա վրա հույս մի դրեք՝ մեզ վրա ճնշումն անօգուտ է, հատկապես, երբ «Game Over» է: Անիմա՜ստ է։

Եվ հիմա կազմավորվել է լիովին զավեշտական իրավիճակ։ ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Էնթոնի Բլինկենը և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը զրուցում են հեռախոսով, և Վաշինգտոնը նշում է Աղդամից Խանքենդի «այլընտրանքային» (իսկ մեզ համար՝ առաջնային, հիմնական) ճանապարհից օգտվելու հնարավորությունը։ Ադրբեջանական լրատվամիջոցները հաղորդում են այս լուրը, իսկ հայկականները՝ հաղորդագրություններից ջանասիրաբար կտրում են «աղդամի» հատվածը։ Կարծես այդ թեման ընդհանրապես չի շոշափվել։

Եվս մեկ անգամ. Աստված նրանց հե՜տ: Կտրում են՝ թող անուշ անեն: Միևնույն է, վերադարձ անցյալին չկա և չի լինելու. «Լաչինի միջանցքը» դադարում է գոյություն ունենալ։ Այժմ նրա տեղում է՝ սովորական մայրուղի։ Սա մեր հողն է, և նրա հետ ինչ ուզենանք, այն էլ կանենք։ Իսկ առայժմ այդ ճանապարհը թող իր համար մնա, դրանով հիմա Հայաստան են գնում բուժման կարիք ունեցող հիվանդները (այդ թվում նաև հետախուզման մեջ գտնվողները, ճիշտ է, իրենց դեպքում՝ մինչև առաջին անցակետը)։ Ղարաբաղի հետ հիմնական տրանսպորտային կապը դարձյալ կլինեն Աղդամից, Ֆիզուլիից և Թերթերից ճանապարհները։ Ղարաբաղն անբաժանելի է՝ ինչպես բարձրադիր, այնպես էլ ցացրադիր հատվածը։ Սա մի ամբողջություն է։

Ամբողջական օրգանիզմից Ղարաբաղի լեռնային մասի մասնատումը և այսօր Հայաստան կոչվածի հետ դրա արհեստական միացումը հակասում էր բուն աշխարհագրությանը։ Դարեր շարունակ Թուրշսու լեռնանցքը ծառայել է, որպես բնական սահման Ղարաբաղի և Զանգեզուրի միջև, և այս երկու պատմական ադրբեջանական տարածաշրջանների միջև քիչ թե շատ անցանելի ճանապարհը հայտնվել է միայն խորհրդային տարիներին։ Մինչ այդ լեռնանցքով անցնում էր մի նեղ արահետ, որով անցնում էր կենդանաքարշ տրանսպորտը, իսկ իրական ճանապարհն իջնում էր ներքև, դեպի Աղդամ ու Բարդա։ Եվ նույնիսկ Անաստաս Միկոյանը 1919 թվականին գրել էր, որ Ղարաբաղը Հայաստանի հետ ոչինչ և երբեք չի կապել, իսկ տնտեսապես նա միշտ կապված է եղել Ադրբեջանի հետ։

Ուստի աշխարհագրությունը բնորոշեց պատմությունը, իսկ դա էլ իր հերթին՝ քաղաքականությունը։ Ղարաբաղը որպես մեկ օրգանիզմ նորից վերամիավորվում է, և հիմնական կապող թելի են վերածվում ճանապարհները՝ ղարաբաղյան ճանապարհները, առանց որևէ մտացածին «միջանցքների», որոնք պատմության (չհաշված խորհրդային ժամանակաշրջանը) մեջ երբեք չեն եղել և այսուհետև չեն լինելու, առավել ևս Ադրբեջանի տարածքում և հակառակ Ադրբեջանի օրենսդրությանը։ Պրծավ ձրիակերությունը: Եվ, այնուամենայնիվ՝Game Over!

Ուստի Լաչինի շրջան մուտքի տեսարանը բոլոր հնարավորություններն ունի մրցելու «Ուգրա գետի վրա մեծ կանգառի հետ»: Կկանգնեն, կկանգնեն, կշրջվեն (եթե կարողանան այդ նեղ ոլորանի վրա ) և քարշ գալով հետ կգնան:

Բայց անցած շաբաթ հաճելի լրացում է դարձել այն, թե ինչպես էին այդ շարասյան մոտով անցնում Հայաստան բուժման նպատակով գնացող Ղարաբաղի հիվանդ բնակիչներով ԿԽՄԿ-ի մեքենաները: Նշանակում է, որ ինքնին ավտոշարասյունը չի կարող անցնել, բայց նրա մոտով անցնում են ԿԽՄԿ-ի մեքենաները։ Հիվանդներին են տանում։ Ոչ բոլորին, իհարկե, այլ սահմանային անցակետում տեղի ունեցած «անձնակազմում ոչ մեծ կորոստներով»։ Այդ նույն «կորուստներով», որոնք շուտով կրկին «բացահայտվելու» են։ Այս անգամ Բաքվի դատարանի դահլիճու՜մ։ Որտեղ լիովին կպատասխանեն իրենց անցյալի արարքների ու մեղքերի համար։ Արգելքներով վազքը ոմանց համար անհաջող ստացվեց։

Այնպես որ, բարեկամներ, մենք չենք հոգնում կրկնել. game և իսկապես over! Անդառնալիորեն։

Զուհրաբ Դադաշով