Բարեկամները աշխարհաքաղաքական փոթորկում Բաքուն և Բուդապեշտը ամրապնդում են վստահությունը

Անկասկած, Բաքվի և Բուդապեշտի միջև հարաբերությունները կարևորագույն ցուցադրություն են ամբողջ աշխարհի համար՝ առանց բացառության, քանզի այսօր, չնվազող աշխարհաքաղաքական տուրբոլենտության պայմաններում, երբ ամենուրեք խախտվում են միջազգային իրավունքի նորմերն ու սկզբունքները, իսկ իրենց «ամենաառաջիններ» անվանող պետությունների ղեկավարները չեն ցանկանում պահպանել իրենց իսկ խոստումները, հնարավոր է ոչ միայն փոխըմբռնում, բարեկամություն և ռազմավարական գործընկերություն, այլ նաև աշխարհի նկատմամբ ընդհանուր հայացք։ Երբ կայացվող որոշումների հիմքում դրվում են, առաջին հերթին՝ ժողովրդի և պետության շահերը։
 
Հետևաբար չկա ոչ մի ինքնաբուխ բան նրանում, որ, Հունգարիայի վարչապետ Վիկտոր Օրբանի հետ բանակցությունների արդյունքներով մամուլի համար արված իր այսօրվա հայտարարության մեջ ընդգծելով ադրբեջանա-հունգարական հարաբերությունների հաջող զարգացումը՝ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը մեր երկրներն անվանել է «բարեկամ երկրներ» և «ռազմավարական գործընկերներ»։ Դրանից անմիջապես հետո պետության ղեկավարը հատուկ ուշադրություն է հատկացրել այն փաստին, որ Հունգարիան հանդիսանում է այն ոչ շատ երկրներից մեկը, որը վարում է անկախ քաղաքականություն։ Ինչպես կոնկրետացրել է պետության ղեկավարը, թեև «կան բազմաթիվ կանոններ և հաստատված սկզբունքներ, որոնցից մեկը, բնականաբար, հանդիսանում է Եվրամիության միասնական արտաքին քաղաքականությունը, այնուամենայնիվ, իմ ընկեր Վիկտոր Օրբանը միշտ ամեն ինչից վեր է դասել Հունգարիայի պետական և ազգային շահերը։ Մենք ողջունում ենք դա»։
 
Համաձայնվենք, որ նախագահ Իլհամ Ալիևի այս ուղղությամբ կոնկրետացումը ներկա պայմաններում կարևոր է, քան երբևէ։ Որովհետև մենք տեսնում ենք, թե ինչպես են որոշակի կողմնակալ ուժեր փորձում ճնշում գործադրել այն երկրների վրա, որոնք պաշտպանում են իրենց ազգային անկախության, ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության ամրապնդման ուղին։ Բայց և՛ Բաքուն, և՛ Բուդապեշտը վստահորեն կանգնած են իրենց երկրների և պետությունների քաղաքացիների շահերի պաշտպանության գծում։ Ընդ որում, այս գիծն ունի իր պատմությունը, որի լույսի ներքո կարող ենք հիշել նախագահ Իլհամ Ալիևի դիրքորոշումը, որը նա արտահայտել է դեռ 2006 թվականին, երբ նա արձանագրել է, որ «մեր ազգային շահերի առումով մենք ոչ մեկին զիջումների չենք գնա»։ Սա «առաջնահերթ հարց է», բացի այդ էլ «մեր փորձը, մեր քաղաքականությունը վկայում են, որ ազգային շահերի լիարժեք պաշտպանությանը զուգահեռ, լիովին հնարավոր է նաև փոխշահավետ համագործակցության հաստատում բոլոր երկրների հետ։ Մենք դա տեսնում ենք Ադրբեջանի օրինակով»։
 
Համաձայնվենք, որ ադրբեջանա-հունգարական հարաբերությունների համատեքստում նախագահ Ալիևի կողմից հնչեցվածը իրականացվում է ճիշտ ու ճիշտ ամբողջ աշխարհի համար այն տեսանկյունից, երբ իրենց ազգային շահերը վստահորեն պաշտպանող երկրները հիանալի կառուցում են իրենց հարաբերությունները տարբեր ոլորտներում։ Վստահորեն, հստակ և ապագային կողմնորոշված։ Ինչպես տեսնում ենք, վարչապետ Վիկտոր Օրբանը, Բուդապեշտի քաղաքականության հետ բեկումով միանշանակ վարում է մի քաղաքականություն, որը փաստորեն ներդաշնակ է մեր պետության ղեկավարի կողմից 2022 թվականին արտահայտված քաղաքականությանը, երբ նա ընդգծեց, որ «որպես նախագահ՝ ես մինչև վերջ կպաշտպանեմ ազգային շահերը, մեր պետական անկախությունը»։
 
Վերջին տարիների ընթացքում մենք ականատես ենք եղել նաև Օրբանի այս ուղղությամբ ձեռնարկված քայլերին, ներառյալ նաև նրա ակտիվ մասնակցությանը COP29-ին։ Որին զուգահեռ հիշում ենք նաև Վիկտոր Օրբանի շնորհավորանքները Ռեջեփ Թայիբ Էրդողանին, երբ Թուրքիայի ղեկավարը վերջին նախագահական ընտրությունների առաջին փուլում հավաքեց ամենամեծ թվով ձայներ և առաջատար դարձավ երկրորդ փուլում։ Չնայած Եվրամիության գրեթե բոլոր առաջատար երկրները աջակցում էին թուրքական ընդդիմությանը։
 
Դրա հետ մեկտեղ, այսօր նախագահ Իլհամ Ալիևը նշանակալից կերպով նշել է, որ Հունգարիայի և Ադրբեջանի միջև ֆիքսվում են «շատ նմանաձև գծեր, որոնցից մեկն է հանդիսանում մեր պատմական արմատները»։ Համաձայնվենք, որ այս հանճարեղ սահմանումը միանշանակ ուղղորդում է հատուկ տեսանկյունից հայացք այն փաստի վրա, որ Բուդապեշտը բարեհամբույր կերպով բացեց իր դռները Թուրքական պետությունների կազմակերպության (ԹՊԿ) անդամ երկրների ոչ պաշտոնական գագաթնաժողովի համար։ Ինչպես հայտնի է, Հունգարիան 2018 թվականից ի վեր հանդիսանում է դիտորդ ԹՊԿ-ում,  ինչի լույսի ներքո մեր պետության ղեկավարի վերը նշված խոսքերը թույլ են տալիս հատուկ տեսանկյունից ընկալել 2024 թվականին իր երդմնակալության ժամանակ ունեցած ելույթը, երբ նա Կազմակերպությունը անվանեց Բաքվի համար առաջնահերթություն, քանի որ «սա մեր ընտանիքն է։ Մենք այլ ընտանիք չունենք։ Մեր ընտանիքը՝ թուրքական աշխարհն է, և մեր քաղաքականությունը՝ ԹՊԿ-ի ամրապնդելն է»։ Իլհամ Ալիևի կոնկրետացման մեջ՝ ԹՊԿ-ն «մեծ աշխարհագրություն է, մեծ տարածք, մեծ ռազմական ուժ, մեծ տնտեսություն, բնական պաշարներ, տրանսպորտային ուղիներ, երիտասարդ բնակչություն, աճող բնակչություն, և մենք՝ նույն տոհմի, նույն արմատների ժողովուրդներ ենք»։ Համաձայնվենք, որ Բուդապեշտում նախագահ Իլհամ Ալիևի կողմից՝ Հունգարիայի և Ադրբեջանի միջև բազմաթիվ նմանությունների արձանագրումը, հատկապես՝ «մեր պատմական արմատներին» հատուկ ուշադրություն դարձնելու առումով, մեկնաբանելու կարիք չունի։
 
Իսկ եթե այստեղ ավելացնենք նաև Վիկտոր Օրբանի կողմից Շուշայում կայացած ԹՊԿ-ի ոչ պաշտոնական գագաթնաժողովի (2024 թվականի ամառ) շրջանակներում ասվածը այն մասին, որ Բուդապեշտը ԹՊԿ-ն գնահատում է որպես «Արևմուտքի և Արևելքի միջև համագործակցության համար չափազանց կարևոր» կառույց, ապա ինչպես երկկողմ ադրբեջանա-հունգարական հարաբերությունների, այնպես  էլ Կազմակերպության շրջանակներում համագործակցության հատուկ մթնոլորտը դիտարկվում է հատուկ տեսանկյունից։
 
Ի դեպ, ԹՊԿ-ի XI գագաթնաժողովում, որտեղ Վիկտոր Օրբանը պարգևատրվել է «Թուրքական աշխարհի բարձրագույն շքանշանով»՝ նրա միասնության ամրապնդման գործում իր նշանակալից ավանդի համար, նա հայտնեց Բուդապեշտի կողմից Թուրքական ներդրումային հիմնադրամին 100 միլիոն դոլար ներդնելու պարտավորությունները կատարելու նախնական քայլերի մասին։ Ինչպես նա ընդգծել է. «մենք ակնկալում ենք, որ թուրքական երկրներից ավելի ու ավելի շատ ընկերություններ ներդրումներ կկատարեն Հունգարիայում, իսկ մենք, մեր հերթին, ակտիվ մասնակցություն կունենանք ձեր տնտեսական զարգացման մեջ»։ Զուգահեռաբար, Հունգարիայի վարչապետը նշել է, որ 2024 թվականին ԹՊԿ-ի երկրները զգալիորեն ավելացրել են իրենց ներդրումը Հունգարիայի էներգետիկ անվտանգության ապահովման գործում, որը դարձել է Թուրքիայի հետ ընդհանուր սահմաններ չունեցող առաջին երկիրը, որը բնական գազի մատակարարումներ է ստացել այդ երկրից, ինչպես նաև առաջինը, որը գազ է ստացել Ադրբեջանից։
 
Ահա թե ինչու այսօր մենք լսեցինք Վիկտոր Օրբանի հավաստումն այն մասին, որ «ընկերները ճանաչվում են դժվար օրերին, և ավելի քան 20 տարի նախագահ Ալիևը միշտ մեր կողքին է եղել Հունգարիայի առջև ծառացած ցանկացած դժվարության դեպքում՝ լինի դա դիվանագիտություն, նավթագազային արդյունաբերություն կամ որևէ այլ ոլորտ»։
 
Հավանաբար Բուդապեշտի և Բաքվի միջև փոխըմբռնումը՝ նրա իրական հաստատումն է, թե աշխարհի տարբեր տարածաշրջաններում գտնվող երկրները որքան լավ կարող են զարգացնել իրենց հարաբերությունները։ Ընդ որում բոլոր ոլորտներում նրանց հետագա առաջընթացի հեռանկարով։