Երևանը խաղում է և տարվում խաղով Հայաստանում հանրաքվեի մասին

Հայկական լրատվամիջոցներում հերթական անգամ հայտնվել է տեղեկատվություն այն մասին, որ երկրում կարող է սահմանադրական հանրաքվե անցկացվել։ «Հայաստանում սահմանադրական հանրաքվեն նախատեսվում է անցկացնել 2027 թվականին»,- լրագրողներին ասել է արդարադատության նախարար Գրիգոր Մինասյանը։ Այս հայտարարությունը զարմացնում և նույնիսկ գորովում հանրաքվեի անցկացման ժամկետի հետ իր կոնկերտությամբ։
 
Ինչպես հայտնի է, խորհրդարանի ներկայիս գումարումը 2016 թվականին դադարեցնում է իր գործունեությունը։ Ստացվում է, որ իշխանության ներկայացուցիչը կա՛մ շատ վստահ է, նրանում, որ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը  երկու տարի հետո կհաղթի ընտրություններում, կա՛մ, ընդհակառակը, այդպիսով հայտարարում է այն մասին, որ սահմանադրական բարեփոխումները դրված չեն կառավարության և խորհրդարանական մեծամասնության արդիական օրակարգում։
 
Մեր ընթերցողներին հիշեցնենք, որ  հարևան երկրում սահմանադրական բարեփոխումները մեզ հետաքրքրում են՝ առաջին հերթին Հայաստանի գործող սահմանադրության մեջ Ադրբեջանի նկատմամբ տարածքային պահանջների պրիզմայով։ Անցած տարեսկզբին վարչապետ Փաշինյանը առաջին անգամ սահմանադրության բարեփոխման անհրաժեշտության մասին խոսեց հատկապես Հարավային Կովկասում կայուն խաղաղություն ստեղծելու համար։ Բոլորը հիշում են վարչապետի հայտնի այլաբանությունները կարմիր շորերով մարդու (Հայաստան) և ճանապարհի վրա ցլերի (Թուրքիա և Ադրբեջան) մասին, ինչպես նաև պատմվածքը «իրական» Հայաստանի մասին, որը պետք է փոխարինի առասպելական Հայաստանին։
 
Սակայն արդարադատության նախարարը (ընդ որում ոչ նա առաջինը) հերքեց այս պատմվածքները՝ հավելելով, որ հանձնաժողովի աշխատանքային հանդիպումների ընթացքում սահմանադրության առաջին երեք հոդվածների փոփոխության հարցը չի քննարկվել, ինչպես նաև չի դիտարկվել Անկախության մասին հռչակագրին (հենց Անկախության մասին հռչակագրում է ուղղակիորեն արտացոլված Ղարաբաղի նկատմամբ պահանջը) հղումը հեռացնելու հարցը։
 
Այսինքն, Երևանը ոչ միայն հետ մղեց սահմանադրական բարեփոխումների ժամանակավոր հեռանկարը, այլ նաև մատնանշել է սպասվող փոփոխությունների և Բաքվի պահանջների էական անհամապատասխանությունը։
 
Նախարարի խոսքով, այժմ ուշադրության կենտրոնում է խորհրդարանական կայուն մեծամասնության թեման, և սահմանադրական բարեփոխումների նախաձեռնողները ուզում են այդ նորմը ամրագրել ապագա սահմանադրության մեջ։ Հայաստանում իշխող մեծամասնությունը հակված է հրաժարվել՝ խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքներով կայուն մեծամասնություն կազմելու օրենսդրական իմպերատիվից։ Հայաստանի սահմանադրության համապատասխան՝ Ազգային ժողովն ընտրվում է համամասնական ընտրակարգով, և ընտրական օրենսգիրքով երաշխավորվում է կայուն խորհրդարանական մեծամասնության՝ 54%-ի ձեւավորումը։ Օրենսդրության համաձայն, եթե ընտրությունների արդյունքներով կամ քաղաքական կոալիցիա ձևավորելու միջոցով կայուն խորհրդարանական մեծամասնություն չձևավորվի, ապա կարող է անցկացվել ընտրությունների երկրորդ փուլ։
 
Ավելի վաղ արդարադատության նախարարությունը նաև նշել էր, որ հայեցակարգի նախագծում՝ կառավարման ձևի, նախագահի լիազորությունների շրջանակի, մարդու հիմնարար իրավունքների գլխում սոցիալական, տնտեսական և մշակութային իրավունքների ամրապնդման և այլ հարցերի վերաբերյալ դրույթներ կան։
 
Սակայն Երևանում պետք է հասկանան, որ առանց Անկախության հռչակագրի հղումը հանելուն՝ նոր սահմանադրության ընդունումը կնշանակի ոչ ավել ոչ պակաս թշնամության նոր փուլի ստեղծում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև։ Չէ որ մի բան է՝ իր մեջ չգտնել հին օրենքին դիպչելու ուժ, և բոլորովին այլ բան է՝ համարձակվել նոր օրենքում ներառել տարածքային պահանջներ հարևանների նկատմամբ։ Սա արդեն միանշանակ կհամարվի որպես ամենամոլեգին ռեւանշիզմ և գրեթե «casus belli»:
 
Սակայն, կարելի է ձգտել իրավիճակը դիտարկել նաև դրական տեսանկյունից։ 2027 թվականը սարերի ետևում չէ: Նրա հավանականությունը, որ «Քաղաքացիական պայմանագիրը»  կհաղթանակի ընտրություններում՝ բավականին  մեծ է իրական քաղաքական այլընտրանքի բացակայության պայմաններում։
 
Ինքնին փաստը, որ քննարկվում է նոր սահմանադրության ընդունումը, այլ ոչ թե գործող սահմանադրության փոփոխությունները, հույս է ներշնչում, որ ի վերջո Հայաստանի իշխանության մեջ կգերիշխեն բանականությունն ու ըմբռնումը, որ նա ի վիճակի է հասնել պատմական շրջադարձի։ Հնարավոր է, Անկախության հռչակագրի չարաբաստիկ հղումը չի դառնա նոր հիմնարար օրենքի մաս, չէ որ իշխող կուսակցության համար ավելի հեշտ է օրենքում չներառել սադրիչ դրույթ բողոքի ակցիաների անցանկալիության պատճառով, քան ցուցադրաբար այն հեռացնել։
 
«Մենք քննարկել և եկել ենք կոնսենսուսի` մեզ պետք է նոր սահմանադրություն, այլ ոչ թե սահմանադրական փոփոխություններ»,- նշել է Մինասյանը։ Նրա խոսքով, առաջիկայում բարդ փաստաթղթի վրա մանրամասն աշխատանք է սպասվում, կլինեն հանրային քննարկումներ։
 
Կա հավանականություն, որ կառավարությանը երեք տարվա ընթացքում, հնարավոր է, և կհաջողվի համոզել հայ հասարակությանը՝ ընդունել նախաբանի նոր տեքստը, թեև նա հիմա էլ հասարակությանը համոզում է, որ «այս ամենը դրա մասին չէ»։
 
Այստեղ անհրաժեշտ է մեծ վերապահում, եթե նա ցանկանա  դա: Չէ որ այդ հաշվով լուրջ կասկածներ կան։ Օտար հովանավորների կողմից «քարերի երկրի» ջղաձգական զինումը և «բարերարների» ասեղից դուրս գալու իշխող կուսակցության կամքի բացակայությունը վկայում է, ավելի շուտ այն մասին, որ Հայաստանը վերցրել է՝ խաղաղության գործընթացը շատախոսելու և ձգձգելու ուղի՝ հեռավոր ապագայում ռևանշի հույսով:
 
Բայց Ադրբեջանը չի սպասի այդ ապագային և ուժերի ներածին չափով կանի ամեն ինչ, որպեսզի ռեւանշի հնարավորություն չտա Հայաստանին։ Դրանից հետո ոչ ոք արդեն խաղաղություն չի առաջարկի այս երկրին։