Խաղաղությունը որպես ռեսուրս Փաշինյանի պարզ և բարդ թեզերը

Այսօր Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը՝ «Համապարփակ անվտանգություն և կայունություն - 2025» համաժողովում հանդես է եկել ծրագրային ելույթով: Համատեքստը, որում անցկացվել են համաժողովն և ելույթը, հայտնի է՝ Երևանի իշխող վերնախավերը ընդհանրապես և ամբողջությամբ ձգտում են Բաքվի հետ երկարատև խաղաղության և հնչեցնում են՝ «առասպելական Հայաստանի» հին գաղափարախոսությունից հրաժարվելու անհրաժեշտության մասին գաղափարներ, բայց դրա հետ մեկտեղ փորձում են չափազանց չգրգռել հասարակության ռևանշիստական հատվածին (հիշելով հաջորդ տարի սպասվող ընտրությունները), այդ իսկ պատճառով ժամանակ առ ժամանակ տեղի են ունենում «ռեցիդիվներ», օրինակ՝ կառավարության անդամների կողմից սահմանադրության վերաբերյալ հակասական արտահայտությունների կամ «արցախի կանչը» հուշարձանի բացման նկատմամբ լուռ համաձայնության տեսքով: Մյուս կողմից, նման հուշարձանի բացման ինքնին փաստը դարձավ ազդանշան այն մասին, որ ռևանշիստական ուժերը քնած չեն և ուժ են կուտակում հարվածի համար:
 
Եվ ահա Փաշինյանը հանդես է եկել այնպիսի հայտարարություններով, որոնք ամրապնդում են կառավարության կողմից հարևանների հետ կայուն խաղաղության կուրսը: Հարկ է նշել, որ, ինչպես միշտ, վարչապետը չկարողացավ զերծ մնալ իր սիրելի ճոռոմ ձևակերպումներից։ Սակայն, ի տարբերություն նախորդ ելույթների, այդ ծանրակշիռ կառուցվածքները երբեմն փոխարինվում էին հստակ ուղերձներով։
 
Ահա, օրինակ՝ մի քանի բոլորովին դժվար հասկանալի արտահայտություններից հետո Փաշինյանը աստիճանաբար մոտենում է էությանը. «Եթե դու քո տարածքային ամբողջականությունը ճանաչում ես մի ձևով, իսկ քո անվտանգության առաջնային համակարգը այն ճանաչում է բոլորովին այլ ձևով, ապա դա նշանակում է, որ առնվազն այս երկու հասկացությունների միջև ընկած ժամանակահատվածում դու կորցնում ես քո տարածքային ամբողջականությունը»։
 
Նույնպես ոչ բոլորովին է պարզ, սակայն կարելի է ենթադրություն անել. իմաստը կայանում է նրանում, որ Հայաստանը չի կարող հույսը դնել իր տարածքային ամբողջականության հարգանքի վրա, քանի դեռ ինքը չի հարգել իր հարևանների տարածքային ամբողջականությունը։
 
Եվ հիմա Փաշինյանն ինքը առանց ակնարկների հաստատում է այդ իմաստը. «Եվ այստեղ կայացավ կարևորագույն զրույց 2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ին Պրահայում։ Որովհետև կար երկրորդ խնդիրը։ Այո, մենք կարող ենք գիտակցել և ընդունել մեր տարածքային ամբողջականությունը, հենվել դրա վրա։ Բայց տվյալ դեպքում, երբ կա հակամարտություն, լարված իրավիճակ Ադրբեջանի հետ՝ հարց է ծագում. իսկ Ադրբեջանը պատրաստ է արդյո՞ք ճանաչել Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը»։
 
Փաշինյանը խոսել է նաև զինված ուժերի թեմայով։ Ընդգծելով, որ բանակի խնդիրը՝ Հայաստանի Հանրապետության միջազգայնորեն ճանաչված տարածքի պաշտպանությունն է, վարչապետն այս անգամ էլ չկարողացավ զերծ մնալ երկար դատողություններից. «Հետո, ավաղ, մենք հասկացանք. եթե անվտանգության ապահովման թիվ 1 գործիքը՝  բանակն է, նշանակում է, որ դուք անվտանգություն չունեք։ Երբ թիվ 1 գործիքը բանակն է, այս բանաձևը ավելի լավ է ընդհանրապես չօգտագործել։ Պետք է ասել այսպես. անվտանգություն ընդհանրապես չկա։ Որովհետև «ուժեղ բանակը»՝ և ես կրկին կհարցնեմ. ո՞ւմից ուժեղ։ Քանի՞ պոտենցիալ հակառակորդից ուժեղ։ Ի՞նչ ՀՆԱ-ով և ինչպիսի՞ թվաքանակով բնակչությամբ։ Քանի՞ երկրի բանակից ուժեղ, որոնց բնակչությունը՝ հարյուրավոր միլիոններ է, իսկ ՀՆԱ-ն հարյուր անգամ գերազանցում է մերից»։
 
Փաշինյանն իր հարցերին պատասխանում է ասպես. «Բանակը չպետք է լինի նույնիսկ երկրորդ, երրորդ, չորրորդ, հինգերորդ անվտանգության գործիքը։ Բանակը պետք է լինի ամենավերջինը։ Պետք է այնպես անել, որպեսզի բանակը լինի 15-րդ, 20-րդ, 50-րդ, 100-րդ տեղում։ Սա չի նշանակում բանակի դերի նվազեցում»։
 
Մինչդեռ ինքնին գաղափարը շատ ճիշտ է։ Հայաստանը չի կարող բանակի հզորությամբ մրցակցել Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ։ Այն միշտ հետ կմնա, հետևաբար հիմնական ռազմավարությունը պետք է լինի այնպիսի ռազմավարական դիրքավորում, որի դեպքում երկիրը գտնվի խաղաղության և համագործակցության վիճակում իր բոլոր հարևանների հետ։
 
Չնայած մտքերի ճշգրտությանը, այստեղ Փաշինյանը, իհարկե, զարմացրեց նրանց շարադրման ձևով։ Գուցե, պետք չէր դրանք կարմիր շորի պես թափահարել ռևանշիստների առջև, քանի որ նրանք հիմա կսկսեն ամեն անկյունից գոռալ, որ վարչապետը ուզում է «զինաթափել» հայկական բանակը։
 
Իսկ միգուցե, Փաշինյանն արդեն, ինչպես ասում են, բռնել է ալիքը, և բանակի մասին նրա դատողությունները լավ տեղադրվում են սովորական հայերի սպասումների մեջ, քանի որ այս մտքերը, ըստ էության, խաղաղության մասին են։ Այստեղ տրամաբանական կլինի մեջբերել Հայաստանի վարչապետի ևս մեկ մեջբերում. «Հայաստանը երբեք ավելի անվտանգ չի եղել, քան այսօր է։ Եթե գարնանը ես ասում էի, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև պատերազմ չի լինի, կլինի խաղաղություն, ապա հիմա ուզում եմ հայտարարել, որ այսուհետ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղություն է», - հավելել է Փաշինյանը։
 
Այո, թերևս, խաղաղությունը այն հիմնական ռեսուրսն է, որը գործող վարչապետը բերում է 2026 թվականի ընտրություններին։ Եվ որքան մոտենան ընտրությունները, այնքան ավելի շատ կլինեն՝ ռևանշիստների կողմից այս ռեսուրսը վարչապետի ձեռքից խլելու հուսահատ փորձեր։