Մոսկվան և նրա տիկնիկը Նեխած պատմություններ Ղարաբաղի մասին

Հայաստանի նախկին պաշտպանության նախարար Արշակ Կարապետյանը «Իզվեստիա» ՄԻԿ-ի մամուլի կենտրոնում անցկացրել է մամուլի ասուլիս, որի ընթացքում ապացուցել է միանգամից երկու ակնհայտ բաներ։ Առաջինն այն է, որ նա հանդիսանում է ռուսական նարատիվների անցկացնող, երկրորդը՝ որ ինքնին Ռուսաստանը հանդիսանում է այն պետությունը, որը արել է ամեն հնարավորը, որպեսզի թույլ չտա Ադրբեջանի ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության լիակատար վերականգնումը։
 
Ահա թե ինչու է Կարապետյանը հիշել Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովի հայտարարությունը վերջերս Երևան կատարած այցի ժամանակ։ Հիշեցնենք, որ Լավրովի խոսքով, «վերջին առնվազն 20 տարիների ընթացքում նախագահ Պուտինը, այնուհետև նախագահ Մեդվեդևը, այնուհետև կրկին նախագահ Պուտինը առաջ են մղել այնպիսի լուծումներ, որոնք ապահովել են արդար մոտեցում խաղաղ բանակցությունների միջոցով»։
 
Այսպիսով, ինչու՞մն էր, Ռուսաստանի ԱԳՆ ղեկավարի կարծիքով, կայացել այդ «արդար մոտեցումը» հայ-ադրբեջանական հակամարտության կարգավորման մեջ։
 
«7 ադրբեջանական շրջաններից վերադարձնել 5-ը, որպես առաջին քայլ։ Եվ որպես միջանկյալ փուլ՝ պահպանել և՛ Քելբեջարի, և՛ Լաչինի շրջանները, որոնք Հայաստանը Ղարաբաղի հետ կապող հսկայական տարածքներ են, այն կարգավիճակով, որն ունեն այժմ։ Ղարաբաղի վերջնական կարգավիճակի հարցը հետաձգելով երկար տարիներով։ Ըստ էության, խոսքը գնում էր այս հարցը ապագա սերունդների համար հետաձգելու մասին։ Սա, հավանաբար, ավելի լավ է, քան այն, ինչ տեղի է ունեցել հիմա, քանի որ այս առաջարկները, որոնք տարիներ շարունակ առաջ էին մղվել Ռուսաստանի ղեկավարության կողմից, մերժվել են», - ասել է Լավրովը Հայաստանի մայրաքաղաքում։
 
Եվ «Իզվեստիայում», որի լրագրող Իգոր Բալդինը բացահայտորեն անհարգալից վերաբերմունք է ցուցաբերել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության նկատմամբ՝ Ղարաբաղի տարածաշրջանը անվանելով «արցախ», Կարապետյանը «ծամել» է Ռուսաստանի ԱԳՆ ղեկավարի հայտարարությունների էությունը. «Իսկ ինչպե՞ս այլ կերպ կարելի էր բացատրել Հայաստանի անգրագետ ղեկավարությանը, որ այս արտահայտությամբ Լավրովը փաստորեն խոստովանում էր, որ Ռուսաստանը Ղարաբաղը ճանաչել է որպես Հայաստանի մաս»։
 
Ապրես, Արշակ, կեցցե՜։ Իրականում, ոչ ոք Ադրբեջանում երբեք չի էլ կասկածել հայ-ադրբեջանական հակամարտության արդար կարգավորմանը նպաստելու Ռուսաստանի չկամենալու մեջ։ Բայց այստեղ Լավրովը սկզբում արել է այն, ինչ իրավաբանները անվանում են «մեղքի խոստովանություն», իսկ այնուհետև Կարապետյանն էլ հաստատել է ակնհայտը, ինչը նրանց երկուսին էլ ծաղրածուների է նմանեցնում ցածր սոցիալական պատասխանատվություն ունեցող ռուս աղմկոտների աչքին, ովքեր անընդհատ ստում են՝ պնդելով, որ Ադրբեջանի պատմական հաղթանակը 44-օրյա պատերազմում և մեկօրյա հակաահաբեկչական գործողությունը Ղարաբաղի տարածաշրջանում հնարավոր դարձան Ռուսաստանի կողմից Ադրբեջանի գործողություններին աջակցության շնորհիվ։ Իրականում մեր հաղթանակները ձեռք բերվեցին հակառակ և ընդդեմ Ռուսաստանի ծրագրերին։
 
Ադրբեջանում ոչ ոք չի մոռացել, որ Ռուսաստանը անընդհատ զենք էր մատակարարում Հայաստանին։ Ընդ որում, երբեմն գաղտնի և ակնհայտորեն անօրինական կերպով։ Այսպես, 1997 թվականի ապրիլի 2-ին, Պետական դումայի փակ նիստում, այժմ հանգուցյալ գեներալ Լև Ռոխլինը հանդես եկավ Հարավային Կովկասում տիրող իրավիճակի վերաբերյալ զեկույցով, որի ընթացքում անդրադարձավ նաև Ռուսաստանի կողմից որոշ ԱՊՀ երկրներ զենքի անօրինական հանձնման խնդրին։ Նա պարզեց, որ Հայաստան էր ուղարկվում նոր զենքեր, երբեմն նույնիսկ գործարանային քսուկով, իսկ փաստաթղթերի համաձայն՝ ամեն ինչ դուրս էր գրվում մետաղի ջարդոնի գնով։ Ռոխլինը այդ ժամանակ հրապարակավ հայտարարեց այն, ինչի մասին Ադրբեջանը բառացիորեն գոռում էր տարիներ շարունակ. Ռուսաստանը զինում է հակամարտության կողմերից մեկին՝ դրանով իսկ ավելի մեծ կրակ բորբոքելով Հարավային Կովկասում։ Իրականում, հետագայում էլ ոչինչ չփոխվեց։
 
Այո և 44-օրյա Հայրենական պատերազմի ընթացքում Ռուսաստանից Հայաստան պարբերաբար թռչում էին զենքով բեռնված ինքնաթիռներ՝ Ռուսաստանի Դաշնությունում հայկական սփյուռքի առաջնորդները բացահայտորեն պարծենում էին դրանով։ Այնտեղ չէ որ ոչինչ ապացուցելու կարիք չկա։ Կան տեղեկություններ այն մասին, թե ինչպիսի զենքեր ուներ հայկական բանակը՝ ամբողջովին ռուսական։ Եվ դրա մի մասն այժմ կարելի է տեսնել նաև Բաքվի Ռազմական ավարի այգում։ Յուրաքանչյուր ցանկացող կարող է գալ մեր մայրաքաղաք և անձամբ տեսնել այդ ամենը։
 
Բայց բանը չէ որ ոչ միայն ռուսական զենքի մեջ է։ Արշակ Կարապետյանը խոստովանել է նաև բազմիցս ապացուցված փաստը՝ ռուս զինծառայողները Առաջին Ղարաբաղյան պատերազմի ժամանակ կռվել են Հայաստանի կողմից։ Այստեղ իմաստ ունի հիշել նաև ռուս հեռուստալրագրող Ալեքսանդր Նևզորովի պատմությունը Ադրբեջանի ազգային հերոս Վեզիր Օրուջովի մասին։ Նևզորովը նրան անվանել է իր կյանքում հանդիպած ամենահամարձակ մարդը։
 
Այսպես, ռուս հեռուստալրագրողը նաև հաղորդել է այն մասին, որ ռուսները Առաջին ղարաբաղյան պատերազմում կռվել են հայերի կողմից. «Պարզվեց, որ հարձակվողները ոչ թե հայերն էին, այլ հայերի կողմից վարձված Պսկովի դեսանտայինները»։
 
Կարապետյանը վրա է տվել նաև Հայաստանի առաջին երեք նախագահներին՝ նրանց մեղադրելով Ռուսաստանի նկատմամբ անկեղծ չլինելու և Արևմուտքի հետ սիրախաղ անելու մեջ։ Բանը հասել է նրան, որ նա առաջարկեց փոխարինել ոչ միայն Հայաստանի ներկայիս կառավարությանը, այլև նրա ամբողջ ընդդիմությանը։
 
Դե իսկ վերջում, Կարապետյանը հայտարարել է հայ-ադրբեջանական նոր պատերազմի անխուսափելիության մասին։ Ճիշտ է, մինչ այդ նա տրտնջացել է հայերի մոտ դրա բացակայությունից, ինչով նրանք առաջ այդպես պարծենում էին՝ մարտական ոգին։ Եվ ինչպե՞ս է այդ դեպքում նա առաջարկում պայքարել։ Ճիշտ է, հույսը դնելով Ռուսաստանի վրա։ «Եվ դպրոցական տարիներին է այսպես եղել, և երիտասարդությանս տարիներին է այսպես եղել՝ գնում ես, բերում ես տղաներին, ովքեր քեզ կպաշտպանեն», - ասել է Արշակը՝ ներկայացնելով Հայաստանը որպես ծեծված, իսկ Ռուսաստանին՝ այն տղաների դերում, ովքեր պետք է պաշտպանեն այն։
 
Ինչպիսի՞,  սակայն, «խորը միտք է»։ Զարմանալի չէ, որ այն հնչեցրել է այդ նույն կերպարը, որի նկատմամբ  2024 թվականի դեկտեմբերի 5-ին հայտարարվել է միջազգային հետախուզում ձեռնարկատիրական գործունեությանը անօրինական մասնակցության, պաշտոնեական լիազորությունների չարաշահման և լիազորությունների չարաշահման մեղադրանքներով։ Անցյալ տարվա դեկտեմբերի 29-ին նա ձերբակալվել էր Մոսկվայում, սակայն շուտով ազատ էր արձակվել տեղից չմեկնելու մասին ստորագրությամբ։ Հիմա հասկանալի է, թե ինչ նպատակով են նրան թողել Ռուսաստանում՝ որպեսզի նա բարձրաձայնի այն, ինչի մասին մտածում են Կրեմլի որոշ աշտարակները։ Իսկ համոզիչ լինելու, այս ամեն ինչը ավելի ծանրակշիռ հնչելու համար Կարապետյանի տակ ստեղծվել է «Համահայկական ճակատ» քաղաքական շարժումը։
 
Ինքնին Հայաստանում նա հանդիսանում է  նույնիսկ ավելի ողորմելի և ծիծաղելի կերպար, քան Ռոբերտ Քոչարյանը, Սերժ Սարգսյանը,  «ԴՕԿ» կուսակցության առաջնորդ, հայհոյող Վարդան Ղուկասյանը։ Նման կերպարին ոչ միայն Հայաստանում իշխանությունը փոխելը, այլ նաև բնակարանի պաստառները փոխելը չարժե վստահել։ Բայց հարցն այն է, որ հայ-ադրբեջանական նոր պատերազմի ծարավ ուժերի մոտ նկատվում է ամենաիսկական կադրերի պակաս։ Եվ այս կարիքը բավարարելու համար նրանք ասպարեզ են բաց թողնում Կարապետյանի նման ծաղրածուների, որոնք իրենց հովանավորների սադրիչ ծրագրերի մասին պատմում են իր առաջին բանաստեղծությունը կարդացող երեխայի հիացմունքով։