ԵՄ-ն չի հրաժարվում Ադրբեջանի դեմ լրտեսությունից Բրյուսելն ու Փարիզը կառչում են «հեռադիտակային դիվանագիտությունից»

Եվրոպայի անվտանգության և համագործակցության կազմակերպության նախարարների խորհուրդը սեպտեմբերի 1-ին՝ Մինսկի գործընթացը և դրան առնչվող ԵԱՀԿ-ի կառույցները փակելու մասին որոշում է ընդունել: Այս կազմակերպության գործող նախագահ, Ֆինլանդիայի արտաքին գործերի նախարար Էլինա Վալտոնենը և ԵԱՀԿ-ի գլխավոր քարտուղար Ֆերիդուն Սինիրլիօղլուն ողջունել են Նախարարների խորհրդի այս որոշումը: «Հայաստանին և Ադրբեջանին շնորհավորում եմ տարածաշրջանում խաղաղության և կայունության ճանապարհին այս կոնկրետ քայլի առթիվ, ինչը հանդիսանում է դիվանագիտության արդյունավետության համոզիչ վկայություն», - ընդգծել է Ֆերիդուն Սինիրլիօղլուն:
 
Եվ սրանք՝ շատ ճիշտ խոսքեր են: Դրանում համոզվելու համար բավական է հիշել, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը ստեղծվել էր 1992 թվականին՝ Առաջին ղարաբաղյան պատերազմի թեժ պահին: Դրա ստեղծման նպատակը հայտարարվել էր՝ հայ-ադրբեջանական հակամարտության խաղաղ կարգավորմանը նպաստելը, բանակցային հարթակ տրամադրելը և փոխզիջման բանաձև փնտրելը: Մինսկի խմբի համանախագահներ դարձան ԱՄՆ-ը, Ֆրանսիան և Ռուսաստանը՝ երեք պետություններ, որոնց դերը միջազգային գործերում այդ ժամանակ թվում էր առանցքային և հավասարակշռող:
 
Սակայն գործնականում Մինսկի խումբը տասնամյակներ շարունակ դոփում էր տեղում, սահմանափակվելով Բաքու, Երևան և Խանքենդի անվերջ այցելություններով, ընդարձակ հայտարարություններով և ակտիվության իմիտացիայով։ Դրանով հանդերձ Ադրբեջանը տարիներ շարունակ ընդգծել է այդ խմբի գործունեության կողմնակալությունը, քանի որ եղել են դրա օրինակներ, երբ իրենց երկրների կողմից Մինսկի խմբում գործուղված դիվանագետները բացահայտ համակրանք են ցուցաբերել հայկական կողմի նկատմամբ։
 
Մասնավորապես, Բաքվում լավ են հիշում ֆրանսիացի համանախագահներին, ովքեր, հաշվի առնելով Փարիզի, որպես Հայաստանի ավանդական դաշնակցի դիրքորոշումը՝ հաճախ հանդես են եկել կողմնակալ գնահատականներով: Ամերիկացի ներկայացուցիչները հաճախ ընկալվում էին որպես առաքելությունը ձևականորեն կատարող պասիվ դիտորդներ: Ռուսաստանը, իր հերթին, կրկնակի դեր էր խաղում. մի կողմից՝ որպես համանախագահ, իսկ մյուս կողմից՝ որպես Հայաստանին զինող երկիր։
 
Ի դեպ, այս համատեքստում արժե հիշատակել նաև Անջեյ Կասպշիկին, ով զարմանալիորեն երկար ժամանակ հանդիսացել է ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ: Նրա տարածաշրջան կատարած ուղևորությունները վերածվեցին առօրյայի, և դրանց ընթացքում դիվանագետը ավելի շատ ցուցադրում էր՝ լավ սնվելու և լավ ընկերակցությամբ ժամանակ անցկացնելու ունակություն, քան իրական միջնորդություն: Բաքվում նրա այցելությունները կատակով անվանում էին «մոքոքային ռեյդեր», ակնարկելով դրանց անիմաստության և ապարդյունության մասին: Եվ նա, և ամբողջ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը իրենց գործառույթները չեն կատարել, նրանց գործունեությունը դարձել է գործընթացի իմիտացիայի խորհրդանիշ, այլ ոչ թե իրական լուծման որոնում։
 
Երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմից և Ղարաբաղում հակաահաբեկչական գործողությունից հետո Մինսկի խմբի անհրաժեշտությունը վերջնականապես վերացավ, և Ադրբեջանը հիմնավորված սկսեց պահանջել դրա լուծարումը՝ ընդգծելով, որ իմաստ չունի պահպանել այն կառույցը, որը կոչված էր կարգավորել մի հակամարտություն, որն արդեն կարգավորվել է մարտի դաշտում, իսկ նոր ստատուս քվոն ամրագրվել էր դիվանագիտական հարթակում։
 
Հայաստանն ու Ֆրանսիան փորձեցին առարկել՝ հանդես գալով ձևաչափը պահպանելու օգտին, որը նրանց համար գործիք էր մանիպուլյացիայի հարմար։ Սակայն, ի վերջո, նրանց փաստարկները չաշխատեցին։ Պաշտոնական Բաքվի պահանջը կատարվել է, և Մինսկի խմբի լուծարումը դարձավ դրա անպտուղ պատմության տրամաբանական ավարտը։
 
Վաշինգտոնում կողմերը ստորագրեցին՝  համապարփակ խաղաղության պայմանագիր կնքելու համար հիմք ստեղծող հռչակագիրը։ Այսպիսով, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի առաքելությունը վերջնականապես և անդառնալիորեն սպառվեց, իսկ դրա լուծարումը դարձավ Բաքվի ոչ միայն դիվանագիտական, այլ նաև խորհրդանշական հաղթանակը։
 
Սակայն, այս ֆոնի վրա, ուշադրություն է գրավել Հայաստանում Եվրամիության դեսպան Վասիլիս Մարագոսի հայտարարությունը այն մասին, որ Եվրամիության առաքելությունը (EUMA) գործող մանդատի շրջանակներում կշարունակի իր աշխատանքը։
 
«Հայաստանի ժողովուրդն ու իշխանությունները ողջունում են ԵՄ-ի առաքելությանը Հայաստանում։ Այն շարունակում է իր գործունեությունը։ Եվ եթե որևէ փոփոխության անհրաժեշտություն ծագի, մենք դա կքննարկենք մեր անդամ պետությունների և, իհարկե, Հայաստանի իշխանությունների հետ։ Բայց այս փուլում ես ուզում եմ հայ հանրությանը հավաստիացնել, որ ԵՄ-ի առաքելությունը կշարունակի իրականացնել իր գործունեությունը իր մանդատի համապատասխան», - նշել է դիվանագետը։
 
Այստեղ ողջամիտ հարց է ծագում. «Այն պայմաններում, երբ Մինսկի խումբը պաշտոնապես լուծարվել է, երբ հակամարտությունը կարգավորվել է և աշխատանքներ են տարվում համապարփակ խաղաղ պայմանագիր կնքելու ուղղությամբ, ինչո՞ւ պահպանել Եվրամիության առաքելությունը Հայաստանում»։
 
Առավել ևս, որ Ադրբեջանը սկզբից ի վեր,  դեմ է հանդես եկել նրա ներկայությանը Հայաստանի տարածքում։ Բաքվում բերել են և շարունակում է բերել մի շարք հիմնավորված փաստարկներ, օրինակ՝ նշելով, որ առաքելությունը ստեղծում է պատրանք, որ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը դեռևս չի կարգավորվել։
 
Բացի այդ, դրա ներկայությունը անկայունացնում է իրավիճակը՝ հայկական կողմի մոտ ամրապնդելով «արտաքին աջակցության» պատրանքը, ինչը ենթադրում է, որ պաշտոնական Երևանն ռազմական «ռևանշի» ծրագրեր ունի։
 
Այնպես որ, վերը նշված հարցի պատասխանը միանգամայն ակնհայտ է. EUMA -ի ոչ մի կարիք չկա։ Բայց ԵՄ-ի՝ տարածաշրջանում ապակառուցողական դեր խաղալ շարունակելու ցանկություն կա՝ պահպանելով արհեստական ներկայություն և լծակներ ստեղծելով Բաքվի վրա։
 
Ցավոք, Հայաստանի իշխանությունները ոչ միայն չեն առարկում դրան, այլ նաև հաճույքով համաձայնվում են՝ Եվրամիության առաքելության մեջ տեսնելով քաղաքական հակակշիռ Ադրբեջանին։ Եվ սա՝ մեծ սխալ է, որը կասկածի տակ է դնում պաշտոնական Երևանի խաղաղության օրակարգի անկեղծությունը։