Հատուկ սադրանքների դեսպան Ո՞ր ուժերի համար է աշխատում Մեհդի Սոբհանին։

Մեկ անգամը՝ պատահականություն է, երկու անգամը՝ զուգադիպություն, երեք անգամը՝ օրինաչափություն։ Հայաստանում Իրանի դեսպան Մեհդի Սոբհանին հաստատեց այս պնդման վավերականությունը՝ հերթական անգամ մի շարք բացահայտ սադրիչ, հակաադրբեջանական հայտարարություններ անելով։ Մասնավորապես, նա Հայաստանում Իրանի դեսպանի դերը շփոթել է Իրանում Հայաստանի դեսպանի դերի հետ։ Այլ կերպ չես կարող ասել՝ գնահատելով նրա եզրակացությունները, որոնցում դրսևորվում է մտահոգություն տարածքային ամբողջականության նկատմամբ... ոչ, ոչ թե Իրանի, այլ հենց Հայաստանի։
 
Այստեղ հարկ է նշել, որ Հայաստանի տարածքները երբեք չեն օկուպացվել Ադրբեջանի կողմից։ Ամեն ինչ եղել է ճիշտ հակառակը՝ այդ Հայաստանն էր ավելի քան քառորդ դար օկուպացիայի տակ պահում ադրբեջանական տարածքների 20%-ը։ Առաջին ղարաբաղյան պատերազմը, 44-օրյա պատերազմը և մեկօրյա հակաահաբեկչական գործողությունը Ղարաբաղի տնտեսական շրջանում՝ այս ամենը տեղի է ունեցել Ադրբեջանի տարածքում։ Թվում է, թե ակնհայտ ճշմարտություն է։ Բայց Մեհդի Սոբհանին զարմանալի համառությամբ դա անտեսում է։ Ով, ի թիվս այլ բաների, հայտարարել է «Արևմտյան Ադրբեջան» տերմինի օգտագործման անթույլատրելիության» մասին։ Սա ոչ թե պարզապես կոպտություն է և մեկ այլ երկրի գործողությունները գնահատելիս հովանավորչական տոնով խոսելու փորձ։ Սա նաև տարբեր տարիներին իրենց պատմական հայրենիքից՝ ժամանակակից Հայաստանի տարածքից բռնի կերպով վտարված հսկայական թվով ադրբեջանցիներին իրենց նախնիների երկիր վերադառնալը ժխտելու փորձ է։ Եվ այստեղ ես կհիշեցնեմ այն մասին, թե ինչ է ասել այդ նույն Մեհդի Սոբհանին անցյալ ամռանը։ Ընդ որում «Ազատություն» ռադիոկայանի հայկական ծառայությանը տված հարցազրույցում, այդ նույն լրատվամիջոցին, որը միշտ ֆինանսավորվել է ԱՄՆ կառավարության կողմից։ Այո, այդ նույն երկրի, ի վերջո որի ավիացիան է հարվածել Իրանի միջուկային օբյեկտներին։ Եվ այդ նույն հարցազրույցում Մեհդի Սոբհանին հայտարարել է, որ «Ղարաբաղի հայ բնակիչների իրավունքները պետք է հարգվեն»։
 
Ինչպես տեսնում ենք, մեր առջև տխրահռչակ երկակի ստանդարտների դասական օրինակ է: Ադրբեջանի ժամանակավորապես օկուպացված տարածքներում անօրինական բնակվող և իրենց մեքենաներով, ադրբեջանական հեռուստաալիքներին հարցազրույցներ տալով տարածաշրջանը կամավոր լքած էթնիկ հայերի իրավունքները Սոբհանիի համար ավելի բարձր են, քան ժամանակակից Հայաստանի տարածքում օրինական բնակված, բայց այնտեղից բռնի կերպով վտարված էթնիկ ադրբեջանցիների իրավունքները։
 
Այնուամենայնիվ սա Հայաստանում Իրանի դեսպանի միակ սադրանքը չէ: Նա նախորդ օրը ասել է, որ «Թեհրանը ունի տեղեկատվություն այն մասին, որ Իսրայելի և Իրանի միջև հակամարտության ժամանակ  իսրայելական անօդաչու թռչող սարքերի փոքր քանակությունը Իրանի տարածք են ներթափանցել հարևան երկրներից, մասնավորապես՝ Ադրբեջանից»:
 
Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն արդեն պատասխանել է Մեհդի Սոբհանիին: Հայրենական արտաքին քաղաքականության գերատեսչությունը նրա հայտարարությունը անվանել է անհիմն և սադրիչ: «Այս մեղադրանքները անհիմն են և չեն հաստատվում որևէ  ստույգ ապացույցով։ Մենք ակնկալում ենք, որ իրանական կողմը՝ երկողմ հարաբերությունների ոգուն հակասող նման գործողությունները կանխելու միջոցներ կձեռնարկի, ինչպես նաև համապատասխան քայլեր կձեռնարկի դեսպանի հայտարարությունների կապակցությամբ, ով իր երկրի շահերը ներկայացնելու փոխարեն պարբերաբար ցուցաբերում է հայամետ դիրքորոշում», - ասվել է Ադրբեջանի ԱԳՆ-ի հայտարարության մեջ։
 
Այս կապակցությամբ կընդգծեմ, որ հունիսի 27-ին Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևն ընդունել է Ադրբեջանում Իրանի Իսլամական Հանրապետության նորանշանակ արտակարգ և լիազոր դեսպան Մոջթաբ Դեմիրչիլուի հավատարմագրերը: Պետության ղեկավարը գոհունակությամբ հիշել է նախորդ օրը Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանի հետ ունեցած հեռախոսազրույցը, Ադրբեջան կատարած այցի ընթացքում տեղի ունեցած քննարկումները և նշել, որ այդ այցը ընդհանուր առմամբ նոր էջ է բացել երկու երկրների միջև  հարաբերությունների զարգացման գործում: Բացի այդ, հայտարարելով, որ Իրանի և Իսրայելի միջև լարվածության կապակցությամբ որոշ շրջանակներ և լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներ ադրբեջանա-իրանական հարաբերություններին վնաս հասցնելու նպատակով՝ լուրերի և ստերի վրա հիմնված տեղեկատվություն են տարածում՝ Ադրբեջանի նախագահն ասել է, որ այս ամենը լիակատար անհեթեթություն է: Իսկ մեր պետության ղեկավարի խոսքերը, ինչպես բոլորը բազմիցս տեսել են, ոչ միայն Ադրբեջանում, այլև նրա սահմաններից դուրս, երբեք չեն շեղվել գործերից:
 
Ինչպես նաև հիշեցնեմ, որ Իսրայելի և Իրանի միջև լարվածության նոր փուլի հենց սկզբից պաշտոնական Բաքուն սկզբունքորեն ազնիվ դիրքորոշում է գրավել: Մասնավորապես, Ադրբեջանի ԱԳՆ ղեկավար Ջեյհուն Բայրամովը հունիսի 14-ին իր իրանցի գործընկեր Սեյեդ Աբբաս Արաղչիի հետ զրույցում հստակ և միանշանակ արտահայտեց մեր երկրի պաշտոնական դիրքորոշումը. «Ադրբեջանը իր օդային կամ ցամաքային տարածքը  որևէ երկրին  չի տրամադրել և չի տրամադրի երրորդ երկրին, ներառյալ հարևան և բարեկամ Իրանին հարվածներ հասցնելու համար», - այն ժամանակ հայտարարել է Ջ.  Բայրամովը։
 
Բայց դա դեռ ամենը չէ։ «Ադրբեջանը մտահոգված է Մերձավոր Արևելքում լարվածության ընդլայնմամբ, այդ թվում նաև հարևան Իրանի դեմ ռազմական գործողություններով», - այդ մասին Ադրբեջանի ԱԳՆ ղեկավարը հայտարարել է՝ Ստամբուլում Իսլամական համագործակցության կազմակերպության (ԻՀԿ) արտաքին գործերի նախարարների խորհրդի 51-րդ նստաշրջանում։ Նա ընդգծել է, որ Բաքուն «կոչ է անում վերականգնել դիվանագիտական գործընթացը՝ հիմնվելով միջազգային իրավունքի նորմերի և սկզբունքների վրա»։ Ինչպես տեսնում ենք, Ադրբեջանը նորից ապացուցել է, որ նրա բոլոր հայտարարությունները հաստատվում են կոնկրետ գործերով։
 
Ի դեպ, «Hengaw» իրավապաշտպան խմբի տվյալներով՝ հունիսի 13-ից 23-ը Իրանում ձերբակալվել է ավելի քան 530 մարդ, որոնք ենթադրաբար կապված են եղել իսրաելական  Մոսսադ հետախուզական ծառայության հետ։ Դրանով հանդերձ, «Time»-ն հաղորդում է՝ Իսրայելի հետ համագործակցելու կասկածանքով լայնածավալ գործողության ընթացքում ավելի քան 700 ձերբակալվածների մասին։ Ինչպես տեսնում ենք, շատ բան է վկայում այն մասին, որ ինքնին Իրանում են եղել շատ մարդիկ, ովքեր համագործակցել են Իսրայելի հատուկ ծառայությունների հետ։
 
Հիշեցնեմ նաև, որ «AFP» և «Al Jazeera» գործակալությունները հաղորդել են, որ Իսրայելի բանակը առաջին անգամ օգտագործել է փոքր անօդաչու թռչող սարքեր և կառավարվող հրթիռներ՝ դրանք արձակելով հենց Իրանի խորը շրջաններից։ Բայց այդ մասին, իհարկե,  Մեհդի Սոբհանին որոշել է չհիշել։ Նա նախընտրեց նորից սադրիչ, հակաադրբեջանական հայտարարություններ անել։ Որոնց հաճախականությունը հարուցում է միտքն այն մասին, որ նա ներկայացնում է այն ուժերին, որոնք շահագռգռված չեն Բաքվի և Թեհրանի միջև հարաբերությունների նորմալացմամբ։