Կեղծիքի կաթողիկոս Երբ հովիվը տանում է դեպի անդունդ

Այն, որ Ամենայն հայոց կաթողիկոս Գարեգին II-ը պատրաստ է օգտագործել ցանկացած հնարավորություն՝ Ադրբեջանի և Թուրքիայի մասին կեղծիք և հիմարություններ տարածելու համար՝ վաղուց ոչ մեկի համար զարմանալի չէ: Այս առումով նա իսկական հետևորդ է այն բոլոր նախորդ հայ կաթողիկոսներին, ովքեր իրենց ժողովրդին դրդել են հանցագործություններ կատարել հարևանների դեմ: Դրանով Գարեգին II-ը զբաղվել է նաև այս անգամ՝ հայտնվելով Եկեղեցիների համաշխարհային խորհրդի և Շվեյցարիայի բողոքական եկեղեցու կողմից կազմակերպված՝ «Կրոնական ազատություն. հայկական հոգևոր, մշակութային և պատմական ժառանգության պահպանումը Լեռնային Ղարաբաղում» թեմայով միջազգային համաժողովում:
 
Այս միջոցառման ինքնին անունը, մեղմ ասած, սադրիչ է: Միանգամայն հասկանալի է, որ հոգևորականներին այնտեղ քշել են միայն ընդամենը այն պետության դեմ կեղծ պարսավանքներ հնչեցնելու համար, որի տարածքի 20%-ը ավելի քան քառորդ դար գտնվում էր հայկական օկուպացիայի տակ: Ահա և Ամենայն հայոց կաթողիկոսը լիարժեքորեն օգտագործել է առիթը՝ առանց ամոթի և խղճի խայթի հայտարարելով, որ «2020 և 2023 թվականների ռազմական գործողությունների արդյունքում Լեռնային Ղարաբաղը օկուպացվել է, այնտեղից վտարվել է ամբողջ հայ բնակչությունը»։
 
Ըստ էության, համաժողովի բոլոր հավաքվածներին առաջարկել է հավատալ, որ Ադրբեջանը «օկուպացրել է» իր իսկ տարածքները։ Եվ սա չնայած նրան, որ աշխարհում ոչ մի պետություն չի ճանաչել այսպես կոչված «լղհ»-ն։ Գարեգին II-ը դա հիանալի գիտի, ինչպես նաև ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի չորս բանաձևերը, որոնցում հստակ գրված է Ադրբեջանի օկուպացված տարածքներից բոլոր հայկական զորքերի դուրս բերելու մասին պահանջը։
 
Նա տեղյակ է նաև այն մասին, որ 2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ին Ադրբեջանն ու Հայաստանը վերահաստատել են իրենց հավատարմությունը ՄԱԿ-ի կանոնադրությանը և 1991 թվականի Ալմաթիի հռչակագրին, որոնց համաձայն երկու երկրները ճանաչում են միմյանց տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը: Սակայն կաթողիկոսը շարունակում է անամոթաբար ստել Ադրբեջանի կողմից իր իսկ հողերի ինչ-որ «օկուպացիայի» մասին: Ավելին, այս միջոցառման ժամանակ նա հնչեցրել է իր բնույթով հրեշավոր անհեթեթություն այն մասին, որ Ադրբեջանը, իբր, «պատանդ է պահում Լեռնային Ղարաբաղի ղեկավարներին և քաղաքացիական բնակչությանը»: Այսպես է համայն հայության հոգևոր հովիվը անվանում Ղարաբաղի խունտայի նախկին ղեկավարներին, ովքեր մեղադրվում են Ադրբեջանի և ադրբեջանցիների դեմ ծանր հանցագործությունների մեջ և ովքեր գրեթե յուրաքանչյուր դատական նիստի արդյունքներով խոստովանում են, որ այդ վայրագությունները կատարվել են Հայաստանի բոլոր նախկին և ներկա ղեկավարների գիտությամբ և օրհնությամբ:
 
Բաքվի դատավարության ժամանակ ցուցմունք են տալիս հայ օկուպանտների կողմից խաղաղ ադրբեջանական բնակչության նկատմամբ մարդատյացության այս բոլոր գործողությունների կենդանի վկաները: Անուններ, ազգանուններ, հասցեներ՝ ամեն ինչ ներկայացվում է դատավարության ժամանակ: Այս ամենից հետո ո՞վ պետք է լինես, որպեսզի Ղարաբաղի խունտայի նախկին ղեկավարներին անվանես «պատանդներ»: Ճիշտ է՝ ամենայն հայոց կաթողիկոս, և անունն այստեղ բացարձակապես ոչ մի նշանակություն չունի։
 
Չէ որ Վազգեն Առաջինը, թեկուզ ոչ պաշտոնապես, բայց գրեթե անմիջապես դարձավ հայերի ղարաբաղյան շարժման առաջնորդներից մեկը։ 1988 թվականի փետրվարի 25-ին նա բաց նամակ ուղարկեց Միխայիլ Գորբաչովին՝ պահանջելով «Լեռնային Ղարաբաղը միացնել Հայաստանին»։ Այդ ժամանակ, այդ թվում նաև հայկական եկեղեցու միջոցով, միջոցներ էին հավաքվում ԽՍՀՄ-ի առաջին և վերջին նախագահին և նրա կնոջը՝ Ռաիսային կաշառելու համար։ Հետագայում հայ ազգայնականության հոգևոր առաջնորդի էստաֆետը Վազգենից անցավ Գարեգին Երկրորդին։
 
Բաքվում կայացած «Իսլամաֆոբիա. նախապաշարմունքների բացահայտում և խարանների ոչնչացում» թեմայով միջազգային գիտաժողովում ներկայացվեցին՝ հայ բարբարոսների կողմից ադրբեջանական հողում կատարված հրեշավոր հանցագործությունների կոնկրետ ապացույցներ։ Այսպես, Իսլամական պատմության, արվեստի և մշակույթի հետազոտական կենտրոնի (IRCICA) գլխավոր տնօրեն, պրոֆեսոր Մահմուդ Էրոլ Քըլըչը հայտարարել է. «Նրանք ոչնչացրին տաճարներ, մզկիթներ, պատմական հուշարձաններ։ Նույնիսկ այսօր նրանք թույլ չեն տալիս ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի առաքելությանը ստուգել Հայաստանի տարածքում գտնվող ադրբեջանական հուշարձանների վիճակը»։
 
Ընդհանուր առմամբ, Ադրբեջանի մշակույթի նախարարության տվյալներով, նախկինում օկուպացված տարածքներում ոչնչացման և պղծման  է ենթարկվել ավելի քան 60 մզկիթ։ Սա՝ այն հանցագործությունների հետևանքներից մեկն է, որոնց համար Հայ առաքելական եկեղեցին (ՀԱԵ) օրհնել է իր հոտին։
 
Եվ եզրափակելով՝ նշենք, որ նույնիսկ հայ բլոգեր Ռոման Բաղդասարյանը բազմիցս կոշտ քննադատությամբ է հանդես եկել կաթողիկոսի և նրա շրջապատի հասցեին։ Իր տեսաուղերձներից մեկում նա ՀԱԵ-ի ռուսական թեմին ղեկավարող և Գարեգին II-ի եղբայր հանդիսացող արքեպիսկոպոս Եզրասին մեղադրել է  մաֆիոզ կառույց ստեղծելու մեջ։ Նա ինչպես պնդում է՝ Ռուսաստանի տարածքում եկեղեցական գործունեության քողի տակ ռեկետ է իրականացվում։ Բաղդասարյանը հատուկ ուշադրություն է հատկացրել Ռուսաստանի մայրաքաղաքում հայկական տաճարային համալիրի շինարարությանը, որը տևել է գրեթե 20 տարի՝ պնդելով, որ դա արվել է դիտավորյալ՝ հայկական սփյուռքից հավաքված միջոցները հափշտակելու համար։ Նա նաև նշել է, որ 2013 թվականին եկեղեցու շինարարությունն ավարտվել է միայն Մոսկվայի իշխանությունների միջամտությունից հետո, որոնք դժգոհություն են հայտնել շինարարության ձգձգումների վերաբերյալ։
 
Բաղդասարյանը քննադատել է ՀԱԵ-ի ակտիվ մասնակցությունը երկրի քաղաքական կյանքին, իրավացիորեն համարելով, որ եկեղեցին, իր հոգևոր առաքելությունը կատարելու փոխարեն, միջամտում է պետական գործերին, աջակցելով որոշակի քաղաքական ուժերին և նպաստելով ազգայնական և ռևանշիստական տրամադրությունների տարածմանը: Նրա կարծիքով, սա միայն սրում է ներքին անկայունությունը Հայաստանում և խանգարում է տարածաշրջանում խաղաղությանը հասնելուն։
 
Այստեղ դժվար է չհամաձայնվել դրա հետ: ՀԱԵ-ն եղել է, կա և կլինի մի կառույց, որը սերմանում է ազգային և կրոնական թշնամանք, տարածում է կեղծիք, անհեթեթություն և առասպելներ՝ Հայաստանը հրելով դեպի անդունդ, որի հենց եզրին էլ նա հայտնվել է այդ թվում նաև Ամենայն հայոց նախկին և ներկա կաթողիկոսների մեղքով: Եվ միայն Հայաստանի քաղաքացիներն իրենք կարող են պատասխանել այն հարցին, թե նրանք արդյոք ցանկանում են վերջնական անկում այս անդունդի մեջ: Ադրբեջանը իր խաղաղ տարածաշրջանային օրակարգի մասին արդեն վաղուց է բարձրաձայնել: