Վաշինգտոնի արձագանքը. ո՞վ է վախենում Հարավային Կովկասում խաղաղությունից Մաթանաթ Նասիբովա

Ադրբեջանի, Հայաստանի և Միացյալ Նահանգների ղեկավարների վաշինգտոնյան հանդիպումը, որը դարձավ Հարավային Կովկասում խաղաղության սուրհանդակ, Ռուսաստանին ցնցելուց զատ, նաև հանգստությունից զրկեց Հայաստանի ներկայիս կառավարության քաղաքականության կրքոտ հակառակորդներին։ Նրանց թվում հատկապես աչքի ընկավ «Հայ ազգային կոնգրես» կուսակցության փոխնախագահ Լևոն Զուրաբյանը, որը կոշտ քննադատության ենթարկեց Հայաստանի ղեկավարությանը՝ իր Ֆեյսբուքյան էջում թողնելով երկար և խայթիչ գրառում։

Հակիրճ ասած՝ Զուրաբյանը կրկին սկսեց հին երգը երգել՝ մեղադրելով Հայաստանի ներկայիս իշխանություններին այն բանում, որ հենց նրանց մեղքով է, որ «Ադրբեջանը հրաժարվում է խաղաղության համաձայնագիր ստորագրել, պահում է հայ գերիներին, ոչնչացնում է արցախի մշակութային ժառանգությունը և խոչընդոտում է արցախահայերի վերադարձի ցանկացած հնարավորություն»։

Հաշվի առնելով Զուրաբյանի ընդդիմադիր հայացքները՝ դժվար չէ կռահել, որ նրա վերջին սադրիչ հայտարարությունները նպատակ են հետապնդում երկրի ներսում իջեցնել գործող կառավարության վարկանիշը։ Ընդ որում, հարկ է նշել, որ նա բազմիցս փրփրոտ բերանով փորձել է ապացուցել, որ «Ադրբեջանի կողմից ագրեսիայի դեպքում Հայաստանին կպաշտպանի միայն Ռուսաստանը, այլ ոչ թե Արևմուտքը»։ Հետևաբար, վաշինգտոնյան հանդիպման հետ կապված վերջին իրադարձությունների ֆոնին, Զուրաբյանի ներկայիս ակտիվությունը, ամենայն հավանականությամբ, Մոսկվայից եկած հերթական քաղաքական պատվերն է։

Այս տարբերակը միանգամայն կենսունակ է, քանի որ գործնականում նմանատիպ ոգով են խոսում նաև ռուս քաղաքական գործիչներն ու դիվանագետները։ Մասնավորապես, ՌԴ Պետդումայում այժմ բացահայտորեն հայտարարում են, որ Նիկոլ Փաշինյանը, Արևմուտքի պահանջով, «հանձնել է ամեն ինչ, ինչի համար պայքարել են հայերի շատ սերունդներ» և «վաճառում է Հայաստանին մեծածախ և մանրածախ»։ Այս հայտարարությունն արվել է նաև կապված այն բանի հետ, որ Վաշինգտոնում համաձայնություն է ձեռք բերվել Զանգեզուրի միջանցքի ստեղծման վերաբերյալ, որը Հայաստանի միջոցով կկապի Ադրբեջանի արևմտյան շրջանները Նախչըվանի հետ և այս տրանսպորտային զարկերակի նկատմամբ վերահսկողությունը 99 տարվա վարձակալության հիմունքներով կփոխանցվի Միացյալ Նահանգներին։ Պետդումայում պնդում են, որ փոխարենը Երևանը ոչինչ չի ստացել ո՛չ Բաքվից, ո՛չ էլ Վաշինգտոնից, և չարախնդորեն մռթմռթում է, որ «Մոսկվան տարիներ շարունակ ձգտել է արդար խաղաղության Բաքվի և Երևանի միջև խաղաղ միջոցներով, բայց, իբր, Ադրբեջանն ու Թուրքիան նախընտրել են պատերազմը, իսկ Փաշինյանի կառավարությունը՝ դավաճանել է Ղարաբաղի հայերին»։

Պետդումայի սադրիչ հայտարարությունները կրկնում են նաև Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարությունում. այնտեղ նույնպես թաքնվում են «Մոսկվան հավատարիմ է Հարավային Կովկասում խաղաղությանը» մեծադղորդ խոսքերի հետևում։ Այս բոլոր հայտարարությունները հաստատում են, որ երկակի ստանդարտները, որոնք հաճախ են կիրառվում Արևմուտքում, Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի քաղաքականության բաղկացուցիչ մասն են, ինչը բացահայտվեց Վաշինգտոնում կայացած պատմական հանդիպման ժամանակ։

Այլ կերպ ասած, Ռուսաստանի իստեբլիշմենթի շրջանում ծավալվել է իսկական հիստերիա և Ադրբեջանի և Հայաստանի նկատմամբ ատելության քարոզչություն այն պատճառով, որ վերջինս, ռուս-հայաստանյան հարաբերությունների պատմության մեջ առաջին անգամ, համարձակվեց Մոսկվայի դեմ գնալ՝ ընտրելով տարածաշրջանում խաղաղության ուղին։

Վերադառնալով Հայաստանի իրավիճակին, կարելի է ենթադրել, որ այս պահին վարչապետը և նրա թիմը ձգտում են խաղաղության Բաքվի հետ։ Այսպես, վերջերս տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսում Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանն արդեն խաղաղություն են հաստատել՝ Միացյալ Նահանգներում փաստաթղթեր ստորագրելով, և տեղի ունեցածը անվանեց պատմական իրադարձություն։

«Ես մի քանի ամիս է, ինչ ասում եմ, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև պատերազմ չի լինի, կլինի խաղաղություն», - ասաց նա՝ ընդգծելով, որ խաղաղությունը ձեռք է բերվել երկու երկրների ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության շրջանակներում։

Բացի այդ, Fox News-ին տված հարցազրույցում Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ Վաշինգտոնում ստորագրված փաստաթղթերի իրականացումը Իրանին և Ռուսաստանին շատ շոշափելի օգուտներ կբերի. «Երբ այս համաձայնագիրը կյանքի կոչվի, Իրանը կստանա Պարսից ծոցից մինչև Սև ծով երկաթուղային ենթակառուցվածքներին մուտք գործելու հնարավորություն։ Ռուսաստանը և Իրանը կկարողանան երկաթուղային կապ հաստատել երկու երկրների միջև»։

Այսպիսով, Հայաստանի վարչապետը ուղերձ հղեց միջազգային հանրությանը, ինչպես նաև բոլոր նրանց, ովքեր փորձում են վատ լույսի ներքո ներկայացնել Վաշինգտոնի գագաթնաժողովը: Նա հայտարարեց,՝ Զանգեզուրի միջանցքը հաշվի է առնում ոչ միայն Ադրբեջանի և Հայաստանի, այլև այլ տարածաշրջանային խաղացողների շահերը՝ ի դեմս Իրանի և Ռուսաստանի, և ուղղված չէ նրանց դեմ։

Իր հերթին, Հայաստանի տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարար Դավիթ Խուդաթյանը նախօրեին հայտարարեց, որ ԱՄՆ-ում ստորագրված փաստաթղթերի արդյունքում հանրապետությունում ի հայտ է եկել Ադրբեջանով անցնող ճանապարհների բացման հեռանկար։

«Այս պահին այդ ճանապարհները դեռևս բաց չեն, ուստի դրանցով երթևեկությունը հասանելի չէ Հայաստանի քաղաքացիների համար։ Սակայն մենք արագացված տեմպերով շարժվում ենք դրանց հասանելիության ուղղությամբ Հայաստանի բոլոր քաղաքացիների համար», - ասաց նա՝ հավելելով, որ Վաշինգտոնում ստորագրված փաստաթղթերը կողմերի տարածքային ամբողջականության, ինքնիշխանության, իրավասության և հավասարության սկզբունքների պահպանման երաշխիք են։

Այսպիսով, դատելով Հայաստանի ղեկավարության հայտարարություններից, կարելի է ասել, որ չնայած խոչընդոտներին, պաշտոնական Երևանն իսկապես մտադիր է շարժվել խաղաղության ուղղությամբ։ Սակայն այս ճանապարհին և՛ Փաշինյանը, և՛ նրա թիմը պետք է ցուցաբերեն ամուր քաղաքական կամք՝ գործը ավարտին հասցնելու և խաղաղության համաձայնագիրը վերջնականապես ստորագրելու համար։

Միևնույն ժամանակ, Վաշինգտոնում կայացած հանդիպման արդյունքները ցույց տվեցին, որ ի տարբերություն Կրեմլի գործակալների, որոնք ապարդյուն ձգտում են իշխանության Հայաստանում և ցանկանում խարխլել տարածաշրջանային կայունությունը, Նիկոլ Փաշինյանը մտադիր է շարունակել երկխոսությունը Ադրբեջանի հետ, ինչը կհանգեցնի տարածաշրջանում երկար սպասված խաղաղության։