«Ադրբեջանը ցույց տվեց, որ ուղեվարի կարիքը չունի» Իսմայիլզադեն, Մուսաբեկովը և Վելիզադեն՝ Caliber.Az-կայքում

Իրականության, տեղում իրողությունների իսպառ անհասկանալիության մասին են մատնանշում ԵԽԽՎ-ի ոչ ադեկվատ քայլերը, որոնք հանգեցրին նրան, որ մեր երկիրը դիմել է վճռական քայլի։ Չնայած և փորձել է անել ամեն ինչ, որպեսզի դա տեղի չունենա։ ԵԽԽՎ-ի հետ համագործակցության սառեցումը՝ ընդամենը այն կողմնակալ քաղաքականության արդյունքն է, որն Արևմուտքը անցկացնում է մեր Ադրբեջանի նկատմամբ։

Իսկ այս առնչությամբ ի՞նչ են կարծում ադրբեջանցի փորձագետները, որոնց դիմել է Caliber.Az-ի խմբագրությունը։

Միլլի Մեջլիսի պատգամավոր, քաղաքագետ Ռասիմ Մուսաբեկովի կարծիքով՝ ԵԽԽՎ-ն միանշանակ կորցրել է այն կարևորությունը, որը նկատի էր առնվում նրա ստեղծման ժամանակ։

«Ադրբեջանի համար ԵԽԽՎ-ին անդամակցությունը որոշակի օրինակելի-ցուցադրական իմաստ ուներ, դա այնուամենայնիվ խոսում էր այդ մասին, որ երկիրը պատկանում է եվրոպական պետությունների շրջանակին, այնպես որ, իմ կարծիքով, չարժե խաղ ու պար կազմակերպել նրա համար, որ մենք գործնականում լքել ենք այդ կառույցը։

Սակայն այնտեղ որպես քավության նոխազ մնալը՝ Ադրբեջանի համար չէ։ Որոշումը եղել է, ըստ էության, պարտադրված, սակայն Ադրբեջանը այն ընդունել է սկզբունքորեն, և կարծում եմ, որ ԵԽԽՎ-ում որպես անդամ մեր լինելու կամ չլինելու փաստը չի որոշում մեր տեղը միջազգային քաղաքականության մեջ, մենք անելիքներ ունենք նաև այլ կառույցներում։ Եվ այս առումով, ենթադրում եմ, Ադրբեջանի համար այս որոշումը որևէ հետևանք չի ունենա»,- վստահ է քաղաքագետը։

Սակայն, ինչպես հավելում է Մուսաբեկովը, հետաքրքիր կլինի տեսնել, թե այնուհետև ինչով է զբաղվելու ԵԽԽՎ-ն։

«Որովհետև նախկինում, երբ նրանք բոլորովին անելիք չունեին, սկսեցին փորփորել ադրբեջանական գործերը։ Դե թող հիմա գնան զբաղվեն Հայաստանով, որը պատրաստ է ընդունել նրանց անկոչ խորհուրդները։ Իսկ Ադրբեջանը ցույց տվեց, որ չի ցանկանում ուղեվարի կարիք ունենալ։

Ի՞նչ է լինելու այնուհետև: Ադրբեջանը ինչպես անցկացրել է անկախ, ինքնուրույն քաղաքականություն, այնպես էլ կշարունակի այն՝ չնայած ԵԽԽՎ-ի հետ զանազան կազուսների»,- ընդգծել է Ռ. Մուսաբեկովը։

Ինչպես համարում է Ադրբեջանի դիվանագիտական ակադեմիայի պրոռեկտոր Ֆարիզ Իսմայիլզադեն, ԵԽԽՎ-ի գործողությունները՝ չափազանց անբարյացակամ և ոչ կառուցողական են Ադրբեջանի նկատմամբ։

«Ադրբեջանը միշտ ձգտել է բարձր մակարդակով պահպանել համագործակցություն եվրոպական կառույցների հետ, բայց, ցավոք, 44-օրյա պատերազմում հաղթանակից հետո- ծագել է մի իրավիճակ, երբ եվրոպական շատ երկրներ, շատ քաղաքական շրջանակներ սկսեցին խանդով վերաբերվել մեզ հետ։ Եթե նայենք այն երկրների ցանկին, որոնք ԵԽԽՎ-ում դեմ են քվեարկել Ադրբեջանին, ապա, մեծ հաշվով, դրանք Եվրոպայի քարտեզի վրա գաճաճ երկրներ են. մի շարք սկանդինավյան երկրներ, Մոնակո, Անդորրա, Լիխտենշտեյն, Լյուքսեմբուրգ, Իսլանդիա և այլն։ Այս բոլոր պետությունները հեռու են մեր տարածաշրջանից, չեն հասկանում նրա խնդիրներն ու իրողությունները։ Եվ, իհարկե, ԵԽԽՎ-ի նման որոշումներում կարելի է տեսնել ինչ-որ քրիստոնեական համերաշխություն, ռասիզմ և խտրականություն Ադրբեջանի նկատմամբ, երկակի չափանիշներ։ Որովհետև, ադրբեջանական տարածքների օկուպացիայի բոլոր տարիների ընթացքում, չգիտես ինչու, Հայաստանի նկատմամբ նման միջոցներ չեն կիրառվել։ Հետևաբար ԵԽԽՎ-ի նման քայլերը պետք է դիտարկել որպես որոշակի հարձակում իսլամական աշխարհի դեմ»,- նշել է Ֆ. Իսմայիլզադեն։

Քաղաքագետ Իլգար Վելիզադեի կարծիքով, Ադրբեջանի վրա ճնշումների գործընթացը սկսվել է ոչ երեկ և նույնիսկ ոչ նախանցյալ օրը։ Հատկապես եթե հաշվի առնել, որ դեռ անցյալ տարի ԵՄ-ն ընդունել էր բավականին օդիոզ բանաձեւ, որը դատապարտում էր Բաքվին եւ ակնհայտորեն անիրագործելի պայմաններ էր դնում Ադրբեջանի դեմ՝ «Լաչինի միջանցքի» եւ Ղարաբաղի տարածաշրջանի բնակիչների հետ կապված։

«2023 թվականի սեպտեմբերից հետո իրավիճակը փոխվեց տարածաշրջանում, «տեղում», բայց, ավաղ, ոչ նրանց գլուխներում, ովքեր դրոշմում են այդ բանաձեւերը Եվրոպայում։ Նրանք, ըստ էության, առաջարկում են հետ խաղալ իրավիճակը և բոլորովին անհիմն, անհեթեթ պահանջներ առաջադրել Ադրբեջանի նկատմամբ։ Իհարկե, ԵԽԽՎ-ում այս ճգնաժամը ավելի ճիշտ է դիտարկել որպես ճգնաժամ՝ այդ լարվածության պատվիրատուներ հանդիսացող որոշ արևմտյան երկրների հետ Բաքվի հարաբերություններում։ Խոսքը, մասնավորապես, Ֆրանսիայի մասին է, որի պատգամավորներն այս հարցում մեծ ակտիվություն են դրսևորում և նրանց ազդեցության տակ են գտնվում այլ երկրներից նրանց գործընկերները։

Ինձ թվում է, որ ԵԽԽՎ-ի հետ հարաբերություններում այդ ճգնաժամը չի հրահրվել Ադրբեջանի կողմից, հետևաբար և Ադրբեջանով չպետք էր ավարտվել։ Իհարկե, եթե ճնշումները շարունակվեն, ապա Ադրբեջանին այլ բան չի մնա, քան լիովին դադարեցնել իր փոխգործակցությունը ԵԽԽՎ-ի հետ։ Բայց ինձ թվում է, որ եթե առողջ դատողությունը այնուամենայնիվ գերիշխի և ԵԽԽՎ-ում բացի Ֆրանսիայից և նրանց կողմից վարձահրավիրվածներից՝ ազդեցիկ քաղաքական շրջանակները կարողանան վերագնահատել իրավիճակը, ապա հնարավոր կլինի խոսել այդ բացասական միտումի փոփոխության մասին։ Բայց, ցավոք, այս պահին նման զգացողություն չկա և հարաբերություններում ճգնաժամը զարգանում է վերընթաց»,- ասել է Ի. Վելիզադեն: