Առավոտյան` փող, երեկոյան` արցունքներ Երևանի լացուկոծը

Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը նախօրեին կառավարության նիստում բառացիորեն արցունքների միջով պատմեց այն դժվարությունների մասին, որոնց հետ երկրի ղեկավարությունը ստիպված է ընդհարվել, որպեսզի ստանալ նոր զենքեր։ Նման բնույթով, թեկուզ և անուղղակիորեն խոստովանելով Ադրբեջանի ռազմական գերազանցությունը՝ նա սպառազինության մատակարարման հետ կապված իր գանգատները հասցեագրել է Հայաստանի դաշնակից պետություններին։ Եվ այդ դժվարությունների մեծ մասը Երեւանի համար ստեղծում է Բաքուն։

«Ադրբեջանը փորձում է այնպես անել, որպեսզի Հայաստանը չունենա զինված ուժերում բարեփոխումներ իրականացնելու հնարավորություն։ Ցավոք սրտի, նրան հաջողվում է նաև մեր դաշնակիցների հետ հարաբերությունների իմաստով, որտեղ հնարավոր է, նրանք ձգտում են կանխել Հայաստանին զենք և զինամթերք մատակարարումներին։ Մենք ունենք դեպքեր, երբ վճարվել է 100 մլն դոլար, բայց Հայաստան առաքումների պարտավորությունները չեն կատարվում, այդ թվում նաև դաշնակից երկրների կողմից։ Սա, իհարկե, ցավալի իրողություն է»,- ասել է Փաշինյանը, դաշնսկցի ներքո, հավանաբար նկատի ունենալով Ռուսաստանին։

Սկզբունքորեն, վարչապետը իրավացի է՝ Հայաստանի համար այսօրվա իրականությունը բավականին ցավալի է։ Սակայն, հայերի համար այն երբեք հատկապես բարենպաստ չի եղել, ինչը երկար տարիներ խնամքով թաքցնում էին երկրի ամենատարբեր ղեկավարությունները, բայց Հայաստանը ներսից կրծող տնտեսական ու սոցիալական խոցերը երկու տարի առաջ դրվեցին ոչ միայն հայ ժողովրդի, այլ նաև համաշխարհային հանրության տեսությանը։ Եվ դրանցից մեկն է՝ Ռուսաստանից համընդհանուր կախվածությունը։ Տասնամյակներ շարունակ Մոսկվան կերակրել, խմեցրել և միաժամանակ զինել է հայերին։ Ընդ որում, մեծ մասամբ՝ ձրի: Բայց աշխարհաքաղաքական նոր իրավիճակի, երկրագնդի վրա, կարելի է ասել՝ արմատապես փոփոխվող կենսապայմաների և Ռուսաստանի նկատմամբ Հայաստանի ոչ պակաս չափով նոր հարաբերությունների, նրա դեպքի Արևմուտք բացահայտ շրջադարձի հետ կապված՝ Կրեմլը ոչ միայն, որպեսզի դադարցնել, այլ զգալի չափով թուլացրել է իր ծլկվել երազող ֆորպոստի նյութական աջակցությունը։ Եվ նրա գլխին թափվեցին ունկավոր մեղադրանքներ՝ Հայաստանին պաշտպանելու դաշնակցային պարտավորությունների անտեսումից մինչև «բարեկամի և գործընկերոջ» շահերը դավաճանելուն։ Իսկ հիմա ընթացքի մեջ են նաև թվերի հետ կապված կոնկրետիկան։ Փաշինյանն հայտարարել է, որ Հայաստանը կորցրել է սպառազինության համար հատկացված 100 մլն դոլարը, իսկ հայկական տելեգրամ-ալիքների վստահեցնում են, որ երկրին պարզապես գցել են ոչ թե 100, այլ 400, թեև չի բացառվում, որ 600 մլն դոլարով։

«Մեր տվյալներով՝ Ռուսաստանի հետ պայմանագրերով Հայաստանը վճարել է 400-ից 600 մլն դոլար։ Պայմանագիրը ներառում էր ՀՕՊ համակարգեր, ՀԿՀՀ և շատ ավելի այլ աբներ, բայց ոչ մի առաքում չի իրականացվել»,- հաստատում են հանրայինները:

Եթե դա իրոք այդպես է, ապա այն, թերեւս առաջին դեպքն է, երբ Հայաստանը ինչ-որ բանի համար վճարել է փողով, այլ ոչ թե նյութապես, այսինքն՝ ինքնիշխանությամբ ու անվտանգությամբ, և նրան խաբել են։ Դե, ինչպես չասել, որ այս անգութ կարման հասավ հին հայկական ճակատագրին, եկավ սեփական խարդախության համար հատուցումը։ Անցյալ, ներկա և գուցե ապագա: Հայաստանը միշտ և ամենուր լկտիաբար խաբել է գրեթե բոլորին։ Այսպիսով, միայն վերջին մեկ-երկու տարում նա երդվեց Արևմուտքին ազատվել Մոսկվայի ազդեցությունից, Ռուսաստանին համոզել է իր հավատարմության մեջ, միաժամանակ սիրախաղ անելով Եվրոպայի հետ, Ադրբեջանի առջև պարտավորություն ստանձեց կնքել խաղաղության պայմանագիր, Ղարաբաղից դուրս բերել իր ավազակախմբերը, բացել միջանցքները, դադարեցնել սադրանքները հայ-ադրբեջանական պայմանական սահմանին ...

Իսկ հայ ժողովրդին ինչքա՞ն է խոստումներ են տրվել։ Ուստի, այս դեպքում Փաշինյանը դեռևս թեթև է պրծել՝ հայ հարկատուների փողերով, կամ գուցե, լոբբիի նվիրատվություններով, կամ նույնիսկ ապագայում որոշակի ծառայությունների կանխավճարով։

Այնուամենայնիվ, օդում կախվեցին նաև այլ հարցեր։ Օրինակ, ինչո՞ւ է Հայաստանը այսօր այդքան գումար է ծախսում սպառազինության վրա, եթե ի վերջո այն համալրելու է Բաքվի Ռազմական ավարի զբոսայգին։ Ի դեպ, թերևս դրա համար էլ Բաքուն հոգ է տարել, որպեսզի Երևանի դաշնակիցներն նրան զենք չմատակարարեն՝ Ռազմական ավարի զբոսայգին ռետինից չէ, և նրա տարածքի ընդլայնումը դեռ ներգրված չէ քաղաքի հատակակգծի մեջ։

Այսպես թե այնպես, այն գումարի դիմաց, որը Երևանը փորձում էր ծախսել երկաթի վրա, կարող էին արդիականացնել երկրի տրանսպորտային և այլ ենթակառուցվածքները, իրենց վերադարձնեին երկաթգիծը, որը երկար տարիներ ընդերքով պատկանում է ռուս բաժնետերերին։ Չէր խանգարի ձեռք բերել նաև սեփական բջջային կապը նույնպես, որքան էլ արտաքուստ տարօրինակ է՝ նույնպես ռուսական է։ Բայց ոչ։ Հայաստանի ղեկավարությունը ցանկանում էր դյուցզներգություն խաղալ։ Խոսելով դժվարին պահին Հայաստանը թողաց անհուսալի դաշնակիցների մասին՝ Փաշինյանն ակնհայտորեն նկատի ուներ Ռուսաստանն ու Բելառուսը։Այդ պետք է, որ տասնամյակներ շարունակ օգտվել Ռուսաստանի բարեհաճությունից, կարդա ՝ գազից, նավթից, հացից և այլ մթերքներից, էլ չասած անվճար զենքի մասին, իսկ հետո առատաձեռին գործնականորեն մեղադրել խարդախության մեջ։ Թեև, մյուս կողմից, երևի Փաշինյանը ուզել է հաճոյախոսություններ անել Ադրբեջանին՝ ընդգծելով նրա հզորությունը՝ չէ որ իզուր չէ, որ այսօր Հայաստանում Ադրբեջանին ու Թուրքիային գովաբանելը դարձել է մեյնսթրիմ։ Հայկական մեդիա ցանցն ամեն օր լրացվում է քաղաքական, հասարակական գործիչների և բլոգոլորտի ներկայացուցիչների հայտարարություններով, ովքեր հիացած են Բաքվի գործողությունների և հայտարարությունների համարձակությամբ։ Եթե այսպես շարունակվի, ապա վաղը Հայաստանը պաշտոնական մակարդակով, մեկ էլ տեսար, կխնդրի Ադրբեջանի կառավարությանը ազդել Ռուսաստանի վրա, որպեսզի նա դուրս բերի իր զորքերը Ուկրաինայից։ Մանավանդ, որ հայ քաղաքական վերնախավը կարող է անհեթեթ հայտարարությունների մասով կարող է անցկացնել վարպետության դասեր։

Դա և հասկանալի է՝ հայկական պետության վիճակը չափազանց աննախանձելի է, բայց, այնուամենայնիվ, դրա փոխարեն, որպեսզի դաշնակիցներին հարցնել, թե՝ «որտե՞ղ է իմ զենքը», ավելի լավ կլիներ հետաքրքրվել՝ «ժամկետը կերկարացնե՞ք»: