Արամ Ա-ի հիմարության նոր սահմանները Կրքեր առասպելի վերաբերյալ

«Ինչո՞ւ է պատերազմը շարունակվում։ Ձեզ մոտ այդ ինչ է, թերթ չե՞ն կարդում»,- գլխավոր հրամանատարին զարմացած հարցրել է հերցոգը՝ կարդալով օրաթերթային հաղորդագրությունն այն մասին, որ Անգլիան ճանաչում է Հյուսիսային Ամերիկայի անկախությունը, դա հասցնելով անել՝ քանի դեռ Բարոն Մյունհաուզենը պատերազմ չի հայտարարել նրան։ Սա հայտնի տեսարան է «Այդ նույն Մյունհաուզենը» ֆիլմից։ Հասկանալի է, որ սա հեգնանք է և առհասարակ կինոհնարանք։ Բայց ինչպես է կինոյի այս պահը նման Հայաստանում հիմա տեղի ունեցողին։

Այնտեղ կազմակերպվել էր նույն օրվան՝ ապրիլի 24-ի հարմարեցված հերթական շոու։ Այդ օրը ողջ աշխարհի հայերը մրցում են՝ 1915 թվականին Օսմանյան կայսրությունում տեղի ունեցած իրադարձությունների էությունը խեղաթյուրելու պատրաստակամության մեջ։ Նրանք ականջ են դնում աշխարհի բոլոր քաղաքական գործիչներին՝ «ցեղասպանություն» բառը լսելու ակնկալիքով։ Այս անգամ էլ այդպես էր, բայց կա, ինչպես ասում է գրեթե անեկդոտային արտահայտություն՝ մեկ նրբերանգ։ Փաստն այն է, որ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը գնահատելով 1915 թվականին Օսմանյան կայսրությունում տեղի ունեցած իրադարձությունները՝ այս անգամ չի օգտագործել «ցեղասպանություն» բառը։ Աշխարհի բոլոր հայերին ուղղված ուղերձում նա մատնանշել է, որ «մեծ ջարդի» զոհերի հիշատակը պետք է դառնա ոչ թե կորած, այլ ի դեմս Հայաստանի Հանրապետության՝ գտնված և իրական հայրենիքի խորհրդանիշ։ Եվ Հայաստանը ինքը պետք է տնօրինի իր ճակատագիրը։ Նրա խոսքով, հայ ժողովրդի ողբերգությունը՝ «դարավոր պետականության բացակայության, պետականության ավանդույթների մոռացության արդյունք էր, իսկ հայ ժողովուրդը դարձավ աշխարհաքաղաքական ինտրիգների ու կեղծ խոստումների զոհը»։

Ճիշտ խոսքեր է, որքան էլ զարմանալի է, արտահայտել Նիկոլ Վովաևիչը։ Նա ընդհանրապես տիրապետում է ի վերջո ճիշտ եզրակացությունների գալու ունակության, բայց մեծ թվով սխալներ թույլ տալուց հետո, մի շարք ծիծաղելի ու սադրիչ հայտարարություններ անելով։ Օրինակ, նա հիմա ակտիվորեն հայտարարում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության լիարժեք և անվերապահ ճանաչման մասին՝ ներառյալ Ղարաբաղը։ Առավել ևս, պաշտոնական Երևանի կողմից արդեն իսկ տեսնում ենք կոնկրետ քայլեր՝ առաջին փուլում մեր երկրի Գազախի շրջանի չորս գյուղերի վերադարձի տեսքով։ Ավելի վաղ, ինչպես հիշում ենք, Փաշինյանը պնդում էր, որ «Ղարաբաղը Հայաստան է, և վերջակետ» և ամեն կերպ պատերազմ էր հրահրում Ադրբեջանի հետ։ Նրանում ջախջախիչ պարտություն կրելով՝ Նիկոլ Վովաևիչը «հանկարծ գլխի ընկավ» և սկսեց պայքարել խաղաղության համար։ Նույն բանն էլ մենք նկատում ենք նաև առասպելական «հայոց ցեղասպանության» հարցում։ Սրանք չէ որ պարզապես խոսքեր չեն, այլ քաղաքական, ֆինանսական և տարածքային պահանջներ Թուրքիայի դեմ։ Հայաստանը կարող է արդյո՞ք այս ամենը իրեն թույլ տալ։ Ակնհայտ է, որ չի կարող: Նա Հարավային Կովկասում հանդիսանում է պարտված պետություն հենց այն պատճառով, որ հետևում է հայկական առասպելներին, որոնք հորինվել են այն ուժերի կողմից, որոնք հայերին միշտ օգտագործել են՝ որպես Թուրքիայի վրա ճնշում գործադրելու գործիք:

Փաշինյանը հիմա փորձում է դուրս գալ այդ ծուղակից, բայց այդ գործընթացն ընթանում է սպասվող դժվարություններով։ Տեսեք, Հայաստանի երկրորդ և երրորդ նախագահները որոշել են հիշեցնել իրենց՝ խաղալով իրենց համաքաղաքացիների՝ «Հայոց ցեղասպանության» առասպելի հերթական չափաբաժնից կախվածության վրա։ Ռոբերտ Քոչարյանը ֆեյսբուքյան իր էջում համապատասխան գրառում է արել, իսկ հետո չի ծուլացել գնալ Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր։ Այնտեղ է գնացել նաեւ Սերժ Սարգսյանը։ Նա նաև, ինչպես հատկապես ընդգծվում է, գումար է ծախսել ծաղկեպսակի վրա։ Հասնելով լացի վայր՝ դուրս չգալով սգավորի կերպարից՝ Սերժիկը գործող իշխանությունը տապալելու միապաղաղ կոչ է արել՝ բազմանշանակորեն նշելով, որ այն «օգտվում է արտաքին աջակցությունից»։ Այն մասին, որ ինքը չի օգտվում ոչ արտաքին, ոչ ներքին աջակցությունից՝ Սերժ Ազատովիչը որոշել է չհիշել։ Դրա համար չէ, որ նա ողբալի դիմակ է դրել ի դեմքին, փող է ծախսել ծաղկեպսակի վրա։ Այնուամենայնիվ, այդ նա չէր անցյալ չորեքշաբթի օրվա գլխավոր «աստղը»։

Դա Բեդրոս Քեշիշյանն էր, ով դեռ 1995 թվականին Արամ Ա անունով ընտրվեց «Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոս»։ Որտե՞ղ է այդ Կիլիկիան ժամանակակից քարտեզների վրա։ Այն չկա: Այսինքն՝ Արամ Ա-ն, ըստ սահմանման, հանդիսանում է բացարձակ «ուռճացված» անձնավորություն։ Իսկ նրա ելույթները կանխատեսելի են։ Նա վաղուց է խաղում այդ նույն առասպելների սադրիչի ու քարոզչի դերը, որոնք և Հայաստանը հասցրել են անդունդի եզրին։

«Մեր ժողովուրդը պետք է պահանջի այնքան ժամանակ, քանի դեռ Թուրքիան չի ճանաչել 1915 թվականին իրականացված «ցեղասպանությունը»։ Մեր ժողովուրդը պետք է պահանջի այնքան ժամանակ, քանի դեռ Ղարաբաղը մնում է զավթված ցեղասպան Ադրբեջանի կողմից»,- ասել է նա։

Մեր առջև մի օրինակ է, թե ինչպես է հավասարության նշան դրվում ապշեցուցիչ և լկտի կեղծիքի երկու օրինակների միջև։ Փաստորեն, Արամ Ա-ն խոստովանել է, որ «հայեոց ցեղասպանությունը» հանդիսանում է նույն կեղծիքը, ինչպես Ղարաբաղի «պատկանելությունը» Հայաստանին։ Փաստորեն, փարաջայում այս սադրիչին միայն մնում է, որ աշխատի բերանով։ Թեեւ ավելի վաղ, ինչպես գիտենք, նա այլ սադրանքներ էլ է արել։ Այսպես, 2016 թվականի ապրիլի 7-ին Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Բ-ն և Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոս Արամ Ա-ն այցելել էին մեր երկրի այն ժամանակվա օկուպացված տարածքներ։ Նրանք ժամանել էին, որպեսզի օկուպանտներին մխիթարեն քառօրյա պատերազմում պարտությունից հետո։ Այդ ժամանակ նրանք եղել են Շուշայում։

Հիմա նրանցից ոչ ոք չի համարձակվում ոտք դնել այնտեղ։ Շուշան մեկընդմիշտ մաքրվել է օկուպացիայից։ Շուշան սրընթաց վերածնվում է, և շուտով կսկսեն այնտեղ վերադառնալ այդ քաղաքի իսկական տերերը։ Իսկ Արամ Ա-ն հիմա որքան կամենա, կարող է կրկնօրինակել հիմարությունը։ Այն ապրիորի ունեցել է զրոյական արդյունավետություն։ Իսկ հիմա, 1915 թվականի Օսմանյան կայսրությունում տեղի ունեցած իրադարձությունները գնահատելու համար, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի «ցեղասպանություն» բառը օգտագործելուց հրաժարվելուց հետո, այս «սրբության» հիմարությունը փայլեց նոր երեսակներով։ Մնում է նրան մաղթել, եթե թերթեր չես կարդում, ապա գոնե ավելի ուշադիր հետևի, թե ինչ է կատարվում Հայաստանում և հարավկովկասյան տարածաշրջանում։ Սակայն, միանգամայն հնարավոր է, որ Արամ Ա-ն, ինչպես մեկ այլ հայտնի անեկդոտի հերոսը, իրեն համարում է ոչ թե ընթերցող, այլ գրող՝ մասնագիտանալով, օրինակ, անդադար հայկական նոր առասպելներ գրելու մեջ։