Գերանդին քարին դեմ Համաշխարհային հրեաները՝ ընդդեմ հայկական քարոզչությանը

Այս օրերին Ադրբեջանի նախագահի օգնական՝ նախագահի աշխատակազմի արտաքին քաղաքական հարցերով բաժնի ղեկավար Հիքմեթ Հաջիևը այցով գտնվում է Իսրայելում։ Երեկ նա հանդիպում է անցկացրել Իսրայելի Ազգային անվտանգության խորհրդի ղեկավար Ցախի Խանեգբիի հետ, որի ընթացքում կողմերը քննարկել են երկկողմ կապերի հետագա ընդլայնման հարցերը և տարածաշրջանային հարցեր։ Իսկ այսօր էլ Հաջիևը հանդիպել է արտաքին գործերի նախարարության գլխավոր տնօրեն Ռոնեն Լևիի հետ։ Անշուշտ, այս այցը դարձել է Ադրբեջանի և Իսրայելի միջև հարաբերությունների բարձր մակարդակի ևս մեկ վկայություն։

Բայց տես աշխարհի հայությունը, փորձելով իսրայելցիներին գժտել ադրբեջանցիների հետ, և դրա համար օգտագործելով կոպիտ և ոչ միանշանակ մեթոդներ, կարծես թե, ընդհակառակը, սեփական հիմարությամբ իրեն ստիպում է գործել ընդդեմ սեփական կամքի։ Շրջափակման, սովի և նույնիսկ ցեղասպանության բեմադրության ներկայիս արշավը, Ադրբեջանի սաստկացած դիվայնականացման հետ մեկտեղ, դանդաղ, բայց հաստատ ոչ միայն վերածվում է մոխիրի, այլև սպառնում է առաջացնել՝ հայկական գաղափարախոսության հիմքերը խարխլենուն ունակ զանգվածային հակաքարոզչությանը վերածվելու հակառակ էֆեկտ։

Նախ, բրիտանացի իրավաբան Դիքսոնը հերքել է արգենտինացի շառլատան Օկամպոյի՝ «Ղարաբաղում հումանիտար իրավիճակի մասին» զեկույցում մատից ծծված օդիոզ եզրակացությունները։ Իսկ վերջերս այդ գործին ձեռնամուխ են եղել հրեաները, և ոչ թե ինչ-որ, այլ Ատլանտյան օվկիանոսի երկու կողմերում գտնվող աշխարհի կրոնական հրեական համայնքների բարձրագույն ղեկավարությունը: Մեծարգո ռաբբիներին վրդովեցրել է համաշխարհային մամուլում գնալով ավելի նկատելի դարձող Ղարաբաղի հայ համայնքում տեղի ունեցողը Հոլոքոստի հետ նմանականությունը։ Հասկանալի է, որ այս ստոր արշավը ձեռնարկվում է, որպեսզի Իսրայելի կառավարությանը համոզել հրաժարվել Ադրբեջանի հետ ռազմավարական համագործակցությունից։

Ինչպես նշում է իսրայելական «Վեստի» ռուսալեզու պարբերականը, Ամերիկայի և Եվրոպայի 18 առաջատար ռաբբիները հանդես են եկել Ադրբեջանի աջակցության օգտին։ «Դրանով հանդերձ, նրանք արձագանքել են Բաքվի ռաբբին Զամիր Իսաևի կոչին, ով տեսաուղերձ է տեսագրել, որում նա ներկայացրել է փաստագրված վկայություններ, որ «Ղարաբաղում հայերի ցեղասպանության» մեջ Ադրբեջանի մեղադրանքները հանդիսանում են հորինվածք»,- ասվում է հրապարակման մեջ։

Զամիր Իսաևի դիմումի ինքնին փաստը՝ նրա վկայությունն է, որ Բաքուն կարողանում է աշխատել և՛ լրատվամիջոցների, և՛ սփյուռքի հետ, այդ թվում նաև այնպիսի հզոր, ինչպիսին հրեականն է: Թեև այս կոնկրետ դեպքում, ինչպես ինձ է թվում, հրեա ժողովրդի հոգևորականները իրականում որևէ բան ապացուցելու կարիք չունեին՝ սրբապղծությունը չափազանց ակնհայտ է և համարժեք արձագանք պահանջող:

Որպես հրեաների վրա բուռն գրոհելու հիմնական թեզ՝ հայերը առաջ են քաշում պարզամիտ թեզը այն մասին, որ Հոլոքոստը վերապրած ազգն այժմ իբր ինքն է վերածվում Ղարաբաղում հայերի «ցեղասպանության մեղսակցի»: Մասնավորապես, Կալիֆորնիայի հայկական ծագումով ռոք երաժիշտ Սերժ Թանկյանը գրել է իսկ և իսկ այսպիսի հուսահատ թվիթ. «Ադրբեջանը պատրաստվում է հարձակվել Հայաստանի վրա և իսրայելական զենքի օգնությամբ իրականացնել «արցախի» էթնիկ զտումներ... Եվս նրա մեկ օրինակ, թե ինչպես են Հոլոքոստի թոռները օգնում սպանել «ցեղասպանության» թոռներին»։

Սրբապղծության նմանվող նման համեմատությունների դեմ իրենց բողոքն են հայտնել հրեական աշխարհի երկու տասնյակ հեղինակավոր ռաբբիները։ Մասնավորապես, նրանք իսկապես վրդովված են Ռուբեն Վարդանյանի հայտարարությունից, ով պնդում է, թե «հայերի տառապանքն ավելի մեծ է, քան Հոլոքոստի զոհերի տառապանքը...»։ Ռաբբիները ոչ պակաս զայրացած են ընկալել Փաշինյանի կողմից Ադրբեջանի իշխանություններին մեղադրումը նրանում, որ նրանք Ղարաբաղի հայ բնակիչների համար ստեղծել են «իսկական գետտո» և «նախապատրաստում են հերթական Հոլոքոստ»։

Եվ իրոք, որքանո՞վ վստահ պետք է լինել իր անպատժելիության մեջ, որպեսզի այ այդպես սրբապիղծ և անամոթաբար զուգահեռներ անցկացնել՝ երևակայական մարդասիրական աղետի և ժամանակակից պատմության մեջ աննախադեպ մարդատյաց արարքի միջև: Հոլոքոստը հրեական բնակչության զանգվածային ոչնչացումն է Երրորդ Ռեյխում, նրա արբանյակ պետություններում և նրանց կողմից օկուպացված տարածքներում։ Այդ հանցագործության զոհ է դարձել ավելի քան վեց միլիոն մարդ։ Եվ դա համեմատել երևակայական սովի, քաղաքականացված շոուի հետ՝ նշանակում է վիրավորել ոչ միայն զոհված վեց միլիոն հրեաների հիշատակը, այլ նաև այսօր ապրողների զգացմունքները:

Հայերն այս դեպքում ճակատագրական սխալ են թույլ տվել։ Դա կայանում է նրանում, որ հայությունը, իր բացահայտ կեղծ և հեշտությամբ հերքվող քարոզչությամբ վտանգում են իրենից հրել հրեական աշխարհի այն հատվածը, որն ավանդաբար համակրում է իրեն, այն է՝ ձախ-լիբերալական թևին:

Չէ որ նույնիսկ Ռուսաստանի օրինակով երևում է, որ հայկական գաղափարին ամենահավատարիմ է հանդիսանում հրեաների այն մասը, որը ներկայացնում է ռուսական լիբերալ, արևմտամետ դաշտը՝ պայմանական շենդերովիչները, լատինիները և այլն։ Որքան էլ նրանց ապացուցես ճշմարտությունը, միեւնույն է, նրանք սեր կսփռեն հայերի հանդեպ։ Սա արդեն ավանդույթ է, նրանց աշխարհազգացողության մի մասը։ Նրանք հիմնականում գրողների, քննադատների, գրական թարգմանիչների զավակներ են, որոնք մոր կաթի հետ միասին կլանել են «թուրքերի վայրագությունների» մասին պատմությունները, որը խոհանոցային հավաքույթների ժամանակ իրենց հայ ընկերները քսել են հայկական կոնյակով ու բաստուրմայով։ Մի տեսակ շաղախ, որը կարելի է բնութագրել «ալիխանյան-բոներ» համակցությամբ։ Հնարավոր եմ համարում, որ այս կամ այն չափաբաժնով սխալմամբ լիբերալ հրեաների հետ կապված իրավիճակը նման բնույթով է դասավորված նաև մյուս երկրներում: Այս ֆենոմենի հիմնական պատճառը (կոնյակն ու բաստուրման, իհարկե, լուրջ են, բայց ոչ որոշիչ գործոն) հանդիսանում է այն, որ եվրոպացի լիբերալ հրեաները, իսկ նրանց են պատկանում նաև շատ ռուս հրեաներ, այս գաղափարախոսության հետ մեկտեղ, բնականաբար, ընդօրինակել են աշխարհի նկատմամբ եվրակենտրոն հայացք, որում, ըստ սահմանման, թուրքերն ու մահմեդականները՝ բարբարոսներ են, իսկ հայերը՝ եվրոպական քաղաքակրթության պատվար են Արևելքում։

Կարծես թե այդ միջավայրում հայկական քարոզչությունը պետք է գնա բուռն կերպով, բայց ինձ թվում է, որ հայերը այստեղ չափն անցել են։ Բանը նրանում է, որ Հոլոքոստը մի թեմա է, որը հավասարապես համախմբում է և՛ ձախ, և՛ աջ հրեաներին, ինչպես Իսրայելում, այնպես էլ համաշխարհային հրեաների շրջանում: Տեղեկատվության մատչելիության դարաշրջանում, երբ առաջին կտտոցով աչքիդ առաջ հայտնվում են Խանքենդիի խնջույքների լուսանկարները մի կողմից և ալյուրով ադրբեջանական բեռնատարները, որոնց «սովյալները» չեն ցանկանում ընդունել, մյուս կողմից, այդ նույն լիբերալ հրեաների՝ Հոլոքոստի ողբերգության հետ այս անզուսպ խրաղճանքի անալոգիային արձագանքը շատ չի տարբերվի պահպանողականների անդրադարձից: Կրկնում եմ, հրեա լիբերալներն ու հրեա պահպանողականները Իսրայելում և ամբողջ աշխարհում, երբեմն ինչ-որ հարցերի շուրջ վեճերի թեժ պահին, պատրաստ են միմյանց աչքերը հանել, սակայն ազգային ինքնագիտակցության հիմնարար հարցերում ցուցաբերում են լիակատար համերաշխություն։ Այդպիսի հարցերից մեկն է հանդիսանում Հոլոքոստի մասին հիշատակը։ Յուրաքանչյուր հրեայի համար սուրբ հասկացողությունների շահարկումով անհամեմատելիի հետ անամոթ համեմատությունը հզոր սեպ կդառնա համաշխարհային հայության և հրեական լիբերալ վերնախավի միջև։

Եվ այսօր մեր խնդիրն է՝ մերկացնելով միլիոնավոր հրեաների մահվան անբարոյական լկտի համեմատությունը Ղարաբաղում երեւակայական սովի հետ, ինչպես Իսրայելի ձախ ուժերի, այնպես էլ ընդհանրապես ողջ աշխարհի համար հայկական նախագծի էությունը բացահայտելն է։ Սառույցը, ինչպես ասում են, շարժվեց։ Հրեական սփյուռքը տիրապետում է լրատվական մեծ ռեսուրսի։ Իսկ սա նշանակում է, որ աշխարհում էլ ավելի շատ մարդիկ կիմանան այն մասին, որ հայերը բացահայտ ստում են։

Ընդ որում, այստեղ թաքնված է ևս մեկ էական պահ, որը նույնպես լավ բան չի խոստանում հայերին։ Նրանք որքան շատ գոռան 2023 թվականի երևակայական ցեղասպանության մասին, այնքան շատ կժխտվեն տարբեր կողմերից։ Համաշխարհային հասարակության գիտակցության մեջ ամուր կնստի համաշխարհային հայության խարդախ էության գաղափարը։ Դա վաղ թե ուշ կբերի նրան, որ ամբողջ աշխարհում կսկսեն հարց տալ՝ ստացվում է, որ հայերը ճիշտ այդպես էլ ստե՞լ են 1915 թվականի իրադարձություների հետ կապված։

1915-ի «ցեղասպանության» վերաբերյալ կասկածներն այլևս սրբապիղծ չեն թվա, և նրանք, ովքեր իսկապես կցանկանան հասկանալ դրանք, այլևս հայկական նարատիվները, որպես տրված չեն ընդունի, այլ հետաքննությունը կսկսեն զրոյից: Իսկ դա հեռու չէ բացահայտումից։

Կարող է թվալ, թե մենք հայերին հուշում ենք, թե ինչպես չպետք է վարվել։ Բոլորովին ոչ։ Նրանք միևնույն է եզրակացություններ չեն անի։ Որովհետև կեղծիքն ու հիստերիան դադարեցնելը նրանց համար նշանակում է հրաժարվել հայկական գաղափարից, որպես այդպիսին։ Իսկ դա ինքնին լավ բան է։ Բայց, ցավոք, անիրատեսական։

Մենք ստիպված ենք շատ երկար զբաղվել այդ գործով...