Իրական աշխարհաքաղաքականություն. Ինչո՞ւ Ադրբեջանը չի վախենում տարածաշրջանում որևէ արտաքին սպառնալիքից Ինչպես քաշել թշնամու սանձը

Ադրբեջանը շարունակում է արդյունավետորեն զսպել հայկական անջատողականության եռանդը տարածաշրջանում, հաշվի չառնելով արտաքին ուժերի ցանկացած հակազդեցություն և լոբբիստական ազդեցություն: Մեր բանակի և ժողովրդի անվերապահ վստահությունը հիմնվում է նրա վրա, որ Բաքուն հեռատեսորեն ստեղծել է տարածաշրջանում ռազմական և քաղաքական գերակայության սեփական մոդելը՝ խոհեմաբար ստանալով հուսալի ընկերների և դաշնակիցների աջակցությունը և ձեռք բերելով լավագույն, ամենաարդիական զենքեր։

Հայ լոբբիստները, Ադրբեջանին նախանձողներն ու թշնամիները, հիմա հետևելով, թե ինչպես է մեր քաջարի բանակը ակտիվորեն մաքրում սահմանամերձ տարածքները հայ զինյալներից, դյուրագրգիռ ձևացնում են, թե ով կարող է պատժել Բաքվին, «նրան իր տեղը դնել»։ Պետք է խոստովանել, որ տարածաշրջանում և դրանից դուրս ոչ բոլոր խաղացողները կարող են ընդունել այն ակնհայտ փաստը, որ վերջին քսան-երեսուն տարիների ընթացքում Բաքուն զգալիորեն լարել է իր մկանները և դարձել է տարածաշրջանում ակտիվ քաղաքական ուժ։ Նմանները, ըստ էության, բացարձակապես թքած ունեն մեր երկրի տարածքային ամբողջականության վրա, եթե դրա բացակայությունը հարմարավետ պայմաններ է ստեղծում գերիշխանության և սեփական շահերի իրացման համար։

Հայ լոբբիստները և Երևանի քաղաքական ազնվականության վերնախավը Բաքվին «սանձելու» մասին իրենց քարոզներում ապավինում են որոշ երկրների, որոշ պետությունների ղեկավարների վրա, որոնք իբր ունակ են ճնշում գործադրել մեր երկրի վրա։ Բայց հայացք չնետելով նման երևակայությունների թռիչքին և հայերի ու նրանց հովանավորների ինքնապաստան կոչերին, իրականում դասավորությունը փոքր-ինչ այլ է։ Բանը նրանում է, որ Բաքուն ձեռք բերելով ընկերների և դաշնակիցների վստահությունը՝ վաղուց և հիմնովին իրեն ապահովել է։ Հակառակ, ինչպես ասում են, թշնամիներին, առաջին հերթին՝ հայկական լոբբիին։

Այդուամենայնիվ, նման լոբբիի ազդեցիկ ներկայացուցիչներից մեկը՝ Մերձավոր Արևելքի և Կենտրոնական Ասիայի երկրների ուսումնասիրության կենտրոնի տնօրեն, ռուսաստանցի քաղաքագետ Սեմյոն Բաղդասարովը հայկական լրատվամիջոցներին տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ տվյալ դեպքում Հայաստանին պաշտպանել կարող է Ռուսաստանը, նաև հավանական է Իրանը։ Ինչպես պնդում է Բաղդասարովը, մասնավորապես Թեհրանում, հատկապես ի դեմս նախագահ Ռաիսիի, այնտեղ նոր կառավարության գալուց հետո, մեկ անգամ չէ, որ խոստացել են, որ թույլ չեն տա Հայաստանի հարավում սահմանների փոփոխություններ։ Բայց տեսեք, Թուրքիայի հզորացումը, նրա կարծիքով, չի համապատասխանում Թեհրանի շահերին, եւ առավել եւս՝ նրան ձեռնտու չէ Ադրբեջանի հզորացումը՝ հաշվի առնելով, որ «Իրանում գոյություն ունի ադրբեջանական գործոն»։

Վստահ լինելով իր հերյուրանքներում, Բաղդասարովը իրականում պարզապես բալասան է լցնում հայկական վերքերի վրա՝ չհնչեցնելով ակնհայտ իրականությունը, որը կայանում է նրանում, որ Թեհրանը, ըստ էության, արդեն արտահայտել է Ադրբեջանի կողմից իր սահմանամերձ տարածքներում հատուկ գործողություններին չմիջամտելու իր դիրքորոշումը։ Սահմանափակվելով այն հայտարարությամբ, որ համաձայն չէ Հայաստանի սահմանների վերափոխման հետ՝ Թեհրանը դրա վրա էլ կանգ է առել։ Եթե դա այդպես չլիներ, ապա, հավանաբար, հայ-իրանական սահմանին կնկատվեր Իրանի Իսլամական Հանրապետության զինված ուժերի կենտրոնացում։ Սակայն, նույնիսկ եթե դա տեղի ունենա, ապա ոչ պարոն Բաղդասարովը, ոչ էլ Հայաստանը չպետք է ավելի շատ բանի վրա հաշվարկեն։

Այնպես որ հայ լոբբիստները և Ադրբեջանի թշնամիները կարող են խոսել ու կառուցել վաղանցիկ պլաններ և օդում դղյակներ կառուցել՝ մերթ մեկին, մերթ մյուսին խնդրելով «բազմաչարչար» Հայաստանի օգնության մասին։ Իրականում մեր երկրի սահմաններում գտնվող հայ զինվորականներին դնգստում են ադրբեջանական, թուրքական և իսրայելական զինատեսակները։ Օրինակ՝ իսրայելական կամիկաձե «Հարոպ» անօդաչու թռչող սարքը, որն արդեն իսկ վերացրել է հայկական հակաօդային պաշտպանությունը S-300 համալիրի հետ միասին։ Դնգստում է հուսալի և տպավորիչ: Եվ, համապատասխանաբար, այդ զենքերի հետևում կանգնած է հենց Իսրայելի ամենաուղիղ քաղաքական աջակցությունը։ Իսկ Թուրքիայի դեպքում երաշխիք է հանդիսանում Շուշայի նշանավոր հռչակագիրը, որը ենթադրում է Անկարայի մեծ միջամտությունը, եթե հորիզոնում միայն նշմարվի իրանական սպառնալիքի ինչ-որ գործոն։ Իսկ հետո տեղի կունենա ադրբեջանա-թուրքական տանդեմին Թել Ավիվի արտակարգ միացումը։ Ադրբեջանը նաև ակտիվ ռազմական համագործակցություն ունի Իսլամաբադի հետ՝ Ադրբեջանը, Թուրքիան և Պակիստանը կազմում են միասնական ռազմական դաշինք։ Եվ սրանք բոլրովին էլ ոչ բոլոր ուժերի գործուններ են, որոնք կարող են ազդել Իրանի կասկածելի ակտիվության վրա, եթե այն հանկարծ դրսևորվի։

Թեև Բաքուն իրեն մի փոքր այլ կերպ էլ է ապահովել։ Հիմա Թեհրանը, Բաքվին, թեկուզ դիվանագիտական դաշտում, ցանկացած շոշափելի հակազդեցության մասին որոշում կայացնելիս ստիպված կլինի կշեռքներից հանել իր և միևնույն ժամանակ Ռուսաստանի հետ տնտեսական լուրջ համագործակցությունը։ Որը մակարդակով ու հեռանկարներով ակնհայտորեն գերազանցում է Երեւանի հետ Թեհրանի կապերին։ Իսկ Ռուսաստանի փոխվարչապետ Նովակի վերջերս՝ Հյուսիս-Հարավ միջազգային տրանսպորտային միջանցքի զարգացման հարցերով Ռուսաստան-Ադրբեջան-Իրան աշխատանքային խմբի հանդիպմանը մասնակցելու հետ կապված Բաքու կատարած այցը, համոզիչ կերպով վկայում է այն մասին, թե Ռուսաստանն ու Իրանը որքանով են կողմնորոշվել Ադրբեջանի հետ համագործակցելու հարցում: Մինչդեռ կա նաև անմիջապես Թեհրանի և Բաքվի միջև հուշագրով և այլ փաստաթղթերով ամրագրված լայնածավալ տնտեսական համագործակցություն։ Սա, ի թիվս այլ բաների, Ադրբեջանից Իրանի տարածքով Նախչըվան տրանսպորտային միջանցքի ստեղծումն է։ Եվ ի՞նչ, հիմա Թեհրանն այս ամենը կնետի թփերի մեջ՝ արձագանքելով Երեւանի աղաղակներին։

Միգուցե Հայաստանում հույս ունեն Եվրոպայում ընկերական հույզերի ինչ-որ պայթյունի, օրինակ՝ նույն Շառլ Միշելի մոտ, որին այնուամենայնիվ Փաշինյանը կարողացավ զանգահարել։ Եկեք լինենք անկեղծ. եթե նույնիսկ ենթադրել զուտ տեսականորեն, որ ԵՄ-ն հանկարծ թքած ունենա մեր երկրի տարածքային ամբողջականության վրա՝ Բաքվի հետ վիճելը Բրյուսելին հիմա ամենևին էլ ձեռնատու չէ՝ Ադրբեջանը այսօր ռուսական գազից Եվրոպայի էներգետիկ անկախությունը ապահովող գլխավոր ռազմավարական բաղադրիչներից մեկն է։

Կա նաև ավելի օբյեկտիվ գործոն, որի մասին մոռանում են հայ երազողները. Իրանը, Մոսկվան և նույնիսկ Վաշինգտոնը հիանալիորեն հասկանում են, որ հայկական հավակնություններն ու անջատողականությունը «ինչի համար պայքարեցին՝ դրան էլ դեմ առան» արդար բանաձևի համաձայն՝ հիմա ծանր ապտակ են ստանում: Եվ խաթարելով խաղաղության բանակցությունները, սահմանների սահմանազատման և սահմանագծման նույն հանձնաժողովի աշխատանքում առաջընթացը, խաղաղության համաձայնագրի նախապատրաստումը, անցնելով սադրանքների և փոխհրաձգությունների լեզվին՝ Երևանը ինքը իրեն խեղաթյուրեց՝ հայտնվելով «օրենքից դուրս» իրավիճակում։ Հրաժարվելով ճանաչել Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը և տորպեդահարելով Բրյուսելի և Մոսկվայի գծով բոլոր պաշտոնական բանակցությունները՝ Երևանը ողջ համաշխարհային հանրության աչքի առաջ համոզիչ կերպով ցույց տվեց, թե ինչպիսին է նրա իրական բանակցային ներուժը։ Իսկ այն, ըստ էության՝ զրոյական է։

Ի տարբերություն իր վերջին հայտարարությունների, բավականին հոռետես նախագուշակում է անում մեկ այլ հայտնի հայ լոբբիստ՝ Պետդումայի ԱՊՀ գործերով կոմիտեյի առաջին փոխնախագահ Կոնստանտին Զատուլինը։ Նույնպես ակնհայտորեն զրոյացնելով բոլոր հայկական հույսերը։ Լրիվ գիտակցելով հայկական քաղաքական ֆիասկոն՝ նա չի կասկածում, որ Հայաստանը այժմ քաղում է իր կապիտուլյացիայի պտուղները և չպետք է հույս դնի որևէ մեկի օգնության վրա։ Տեսեք, Իրանը նրա հռետորաբանության մեջ ընդհանրապես չի հայտնվում, Զատուլինը կարծես թե ամբողջությամբ անջատել է այդ գործոնը։ Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանին, Զատուլինի կարծիքով, նա հնարավորինս իրեն հեռու կպահի ռազմական գործողություններին ցանկացած միջամտությունից, միայն թե կարող է փորձել «քաղաքականորեն հանգստացնել» Ադրբեջանին։ Մինչդեռ, և այստեղ էլ ձախողում կա՝ ինչպես համարում է ռուս քաղաքական գործիչը, այն պայմաններում, երբ Ադրբեջանի թիկունքում կանգնած է Թուրքիան՝ դրան դժվար է հասնել։ Հետևաբար, նրա խոսքով, «Ռուսաստանը փորձում է դիվանագիտական միջոցներով առաջընթացի հասնել խաղաղության պայմանագրի կնքման հարցում»։

Ընդհանրապես, սրա վրա է և ողջ հեքիաթը, միայն թե Երևանին պետք է խորհուրդ տալ լսել իր լոբբիստներին։ Որպեսզի իզուր որևէ մեկին չաղոթի, ավելորդ էներգիա և փամփուշտներ չվատնի։ Իսկ վերջինը պահի իր համար։