Հայկական լոբբին և ընկեր Սաախովը «Ոչինչ չեմ արել, միայն ներս մտա»

«Վիրավորական է, երդվում եմ։ Վիրավորական է։ Ոչինչ չեմ արել։ Միայն ներս մտա»,- լեգենդար «Կովկասի գերուհի» ֆիլմից ընկեր Սաախովի թևավիր բառակապակցությունը կարծես թե նոր նախադեպ է նշում միջազգային իրավունքում՝ մեղադրել մի բան, որը չի եղել, և երբեք չի լինի: Հայկական սփյուռքի կանոնավոր քարոզիչները, այդ թվում՝ նրա ամերիկյան մասնաճյուղի ANCA-ն, ակնհայտորեն Գայդայի նկարահանած ֆիլմերի մեծ երկրպագուներ են և, բավականաչափ տեսնելով նրա գլուխգործոցները, որոշեցին գործել նույն սկզբունքով՝ դատապարտելով Ադրբեջանին ոչ ավելի, քան ցեղասպանության մեջ:

Նույնիսկ ծիծաղելի չէ՝ Հայաստանից և Ղարաբաղի մարզից վտարել մեկ միլիոն ադրբեջանցիների, երեսուն տարի օկուպացնել օտար հողերը, իսկ հետո հայտարարել, որ խոշտանգել և սպանել է Հայաստանի կեսը, չէ որ «ցեղասպանություն» հասկացությունը ենթադրում է ինչ որ մեկի չար կամքով հսկայական թվով մարդկային զոհեր։ «Ադրբեջանցի ավազակների» ձեռքով զոհվածների (չհաշված ռազմական կորուստները) թիվը, սակայն, ոչ մի տեղ չի ճշտվում։ Այնուամենայնիվ, ANCA- Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբը լրջորեն որոշել է Ադրբեջանին մեղադրել «Բերձորի (Լաչին - խմբ.) և Աղավնոյի հայերի դեմ էթնիկ զտումների մեջ», այսինքն՝ Լաչինի և Զաբուխի, որոնք, ընդհանրապես, դեռևս գտնվում են հենց հայերի և ռուս խաղաղապահների վերահսկողության տակ։

«Ադրբեջանի կողմից Աղավնոյում (Զաբուխ), Բերձորում (Լաչին) և Ղարաբաղի մյուս շրջաններում անցկացվող էթնիկական զտումները իրենից ներկայացնում են Միջազգային քրեական դատարանի հռոմեական կանոնադրության 7-րդ հոդվածի 1(d) բաժնի ակնհայտ խախտում, որը արգելում է «բնակչության արտաքսում, կամ բռնի տեղահանում»,- պնդում են ANCA-ի իրավաբանները։

Կարճ ասած, քննությունը անցկացվել է և դատավճիռը կայացվել է, բայց կցանկանայի ստանալ այս հարցի պատասխանը. «Իսկ ի՞նչ եք ընդհանրապես խմում, պարոնայք։ Հո թթի արաղ չի, որը հայերը քաշում են Ղարաբաղում։ Դրանից ծանր խումար չունե՞ք: Իսկ եթե ամեն ինչ այդպես չէ, ապա ինչու եք պատճառը շփոթում հետևանքի հետ։ Բայց ինչպե՞ս, հարց է տրվում, կարելի է մեղադրել նրանում, որը չի եղել, բայց դուք ինչպես եք գտնում, անպայման լինելու՞ է։ Եվ մինչ ANCA-ի ուղեղային վերլուծական կենտրոնը տառապում է խումարի սինդրոմից, ուզում ես հիշեցնել, որ Բաքուն, ի տարբերություն այդ նույն ընկեր Սաախովի, նույնիսկ «դեռ չի մտել» ձեր կողմից «ցեղասպանության» համար նախօրոք պատրաստած բնակավայրերը այլ միայն շրջանցիկ ճանապարհ է կառուցել, որպեսզի, նկատեք, հայերը կարողանան բեռնա-և-ուղևորափոխադրումներ իրականացնեն Հայաստանի և Ադրբեջանի Ղարաբաղի մարզի միջև։

Եթե այնուամենայնիվ նմանակերպություն անցկացնենք Գայդայի ֆիլմի հետ, ապա դա կարելի է համեմատել այն դրվագի հետ, երբ ընկեր Սաախովը դեռ դռները չի բացել և միայն մրգերի սկուտեղ էր փնտրում Նինային այցելելու համար։ Իսկ գուցե ANCA-ի ակտիվիստներն տիրապետում են այնքան հետաքրքրասեր խելքի, որ հաջողեցրել են կառուցել ժամանակի մեքենա և տեղափոխվելու ապագան՝ Լաչինի և Զաբուխի շրջանում հայտնաբերել են ինչ որ էթնիկական զտումներ։ Դե այդ մասին նրանք հայտարարել են այնտեղ, որտեղ դեռ լիովին չեն հոգնել իրենց անհեթեթությունները լսելուց։ Թեև, երևի թե, այստեղ ակնհայտորեն առանց թթի օղու գործը գլուխ չի եկել՝ ամեն ինչ ցավալիորեն սահուն է բնանկարվում։

Բայց եթե լուրջ ասենք, ապա իրական կյանքում տարածաշրջանի հայերը՝ Եռակողմ Հայտարարության ստորագրումից հետո մեկուկես տարի ժամանակ ունեին, որպեսզի որոշել հետագա անելիքները՝ մնալ Ղարաբաղում, Ադրբեջանի քաղաքացիություն ստանալ, տեղափոխվել Հայաստան կամ մեկ այլ տեղ։ Եվ նույնիսկ հիմա, թեև ավելի քիչ, բայց դեռ ժամանակ կա ընտրություն կատարելու և նույնիսկ անհրաժեշտության դեպքում իրերը հավաքելու մեկնելու համար՝ միայն օգոստոսի 25-ին Լաչինը և շրջակա գյուղերը լիովին կվերադառնան Ադրբեջանի վերահսկողության տակ։

Ինչ վերաբերում է «նախապատրաստվող ցեղասպանության մասին» հայտարարությանը, ապա կասկած չկա, որ այն ժամանակից շուտ էր հորինվել, իսկ լցոնումը ծրագրված էր, ըստ երևույթին, Ղարաբաղում հերթական լարվածության և Ադրբեջանի վարչակազմի ընդմիշտ Լաչին ժամանելու սուր պահին։ Ճիշտ է, ANCA-ում ինչ-որ բան չեն հաշվարկել և շտապել են, չսպասելով այս վայրերի հայ բնակիչներից գոնե մի քանիսի հեռանալուն, որպեսզի կեղծ լուսանկարների ֆոնին սկսեին բղավել հալածանքների մասին։ Հայերը, ինչպես հայտնի է, սիրում են տեսողական բովանդակությունը: Սակայն ակցիան տապալվեց սփյուռքի մարմիններում ինչ-որ մեկի անփութության պատճառով։

Սակայն, նման լցոնումը ինքնին թույլ է տալիս եզրակացնել, որ անկախ նրանից, թե ինչպես կզարգանար իրավիճակը Լաչինում, հայկական լոբբին ժամանակից շուտ պատրաստել է մի տեսակ կեղտոտ «տեղեկատվական ռումբ», որպեսզի վարկաբեկել Ադրբեջանին։ Եվ ցանկացած դեպքում այն կգործարկեր։

Բայց ինչ վերաբերում է միջազգային քրեական դատարանին վերաբերող տարբեր իրավական ձևակերպումներին, ապա այստեղ հայերը, ինչպես Օստապը, ակնհայտորեն դուրս են տվել։ Ընդ որում, ոչ միայն տափաստանում, այլեւ տայգայում։ Իսկ այ սրա համար միանգամայն հնարավոր է նրանց բերել նույն դատարան ու նույնիսկ շատ շուտով ու միանգամայն օրինական։ Հասկանալի է, որ հայերը «հին» ժողովուրդ են, և «Հռոմի օրենսդրության բաժին» բառերն անասելի տպավորություն են թողնում նրանց վրա, բայց ոգեշնչման փոշու մեջ նրանք բառացիորեն իրենց քթի տակից բաց են թողել ավելի ակնհայտ փաստաթղթեր։ Մասնավորապես, այն, որ Հայաստանը, ըստ միջազգային իրավունքի նույն սահմանմանը՝ օկուպանտ երկիր է, ագրեսոր և կապիտուլատոր, ինչպես նաև այն, որ ադրբեջանական տարածքների ապաօկուպացման հետ կապված բոլոր գործողությունները կարգավորվում են մեկ այլ կարևոր փաստաթղթով՝ նույն միջազգային իրավունքի սկզբունքների հիման վրա կնքված 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ի Եռակողմ հայտարարությամբ։

Եվ այնտեղ հստակ նշված է ադրբեջանական Լաչինը և մյուս գյուղերը ազատելու հայկական կողմի պարտավորությունը, երբ կառուցվի այդ բնակավայրերը շրջանցող նոր ճանապարհը։ Այսինքն հայ բնակչությունը պետք է կա՛մ մնա, ընդունի ադրբեջանական քաղաքացիություն և խաղ ու պարով ապրի նույն Ղարաբաղում, կա՛մ հանգիստ հավաքի իր իրերը ու հեռանա։ Այնպես որ պետք չէ ստել և խեղաթյուրել, հայազգի բնակիչների իրավունքների և շահերի ոչ մի ոտնահարումներ փաստաթուղթը թույլ չի տալիս։ Մնացեք և ապրեք: Միայն ադրբեջանական օրենքներով, այլ ոչ թե քրեական անօրինականությամբ։ Հակառակ դեպքում կդատվեք ադրբեջանական դատարանով։

Դե, եթե մեծ հաշվով վերցնենք, ապա հայերն ընդհանրապես իրավունք չունեն Բաքվին ինչ-որ բանի համար նախատելու։ Նախ և առաջ, ևս մեկ անգամ ընդգծենք՝ Ղարաբաղը դե յուրե ադրբեջանական հող է, և այստեղի բոլոր բնակավայրերը մտնում են ադրբեջանական պետության կազմումի մեջ։ Այնպես որ, խելացի տերմիններով ձեռնածություն անելով մի կոտրատվեք:

Դե, և ամենագլխավորը, չպետք է երեսուն տարի առաջ ներխուժեիք մեր հողը և անխղճորեն Ղարաբաղից վտարեիք և սպանեիք նրա իսկական, բնիկ բնակիչներին՝ ադրբեջանցիներին։ Եվ ի՞նչ, ըստ էության, էթնիկ զտումները ձեզ՝ ամերիկական, ֆրանսիաակն և այլ սփյուռքահայերի սրտո՞վ է։ Ուրեմն ինչու եք հիմա ցնցվում, վերջապես հիշելով ժողովրդական իմաստությունը՝ «պարտքը վճարմամբ է գեղեցիկ», և այն մասին, որ ամեն ինչ միշտ վերադառնում է բումերանգի պես: Իսկ որտե՞ղ է դա՝ ձեր ամբարտավան հայկական իմաստությունը։ Ինչ-որ այն գնալով ավելի ու ավելի հաճախ է արժեզրկվում լիովին հիմարության: