Միջանցք լինելու է: Բայց առանց Հայաստանի Դարակազմիկ համաձայնագիր՝ Բաքվի և Թեհրանի միջև

Այսօր ադրբեջանա-իրանական հարաբերություններում առանց չափազանցության տեղի ունեցավ պատմական իրադարձություն: Բաքվում Ադրբեջանի և Իրանի միջև ստորագրվեց դարակազմիկ փոխըմբռնման հուշագիր՝ հաղորդակցական նոր կապերի ստեղծման վերաբերյալ։ Փաստաթղթի ստորագրումը համընկնում է երկու պետությունների միջև դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 30-ամյակի հետ։

Մենք ցանկանում ենք մանրամասն կանգ առնել այս հուշագրի մի քանի կարևոր կետերի վրա, որը հսկայական նշանակություն ունի ողջ տարածաշրջանի համար, քանի որ Իրանի տարածքով նոր կոմունիկացիոն կապեր են ստեղծվելու Ադրբեջանի Արևելյան Զանգեզուրի տնտեսական շրջանի և Նախչըվանի Ինքնավար Հանրապետության միջև։ Հուշագրի հիմնական նպատակն է նոր երկաթուղային և ավտոմոբիլային հաղորդակցություն, ինչպես նաև վերոնշյալ ադրբեջանական տարածքների միջև կապի և էներգամատակարարման գծեր ստեղծել ԻԻՀ տարածքով։ Այս մասշտաբային նպատակին հասնելու համար նախատեսվում է Արազ գետի վրայով կառուցել չորս կամուրջ՝ երկու ավտոմոբիլային (հետիոտնային անցումով) և երկու երկաթուղային։ Հատկանշական է, որ կամուրջներն անցնելու են Հայաստանի պետական սահմանից ընդամենը հինգ կիլոմետր հեռավորության վրա…

Ըստ հուշագրի՝ կողմերը պարտավորվում են պետականսահմանին հսկիչ անցակետ կառուցել, որը կկարողանա օրական ընդունել առնվազն 1000 բեռնատար։ Նախագծային փաստաթղթերի մշակման, Իրանի հետ Արևելյան Զանգեզուրի տնտեսական շրջանը կապող ավտոմոբիլային կամրջի կառուցման և շինարարական աշխատանքների վերահսկման, ինչպես նաև կապի և էներգետիկ գծերի անցկացման բոլոր ծախսերը իր վրա կվերցնի ադրբեջանական կողմը։

Իր հերթին, իրանական կողմը կհոգա նախագծային փաստաթղթերի պատրաստման և Իրանը Նախչըվանի Ինքնավար Հանրապետության Օրդուբադի շրջանի հետ կապող ավտոմոբիլային կամրջի կառուցման բոլոր ծախսերը։

Կողմերը պայմանավորվել են, որ կամուրջների նախագծման և կառուցման համար կստեղծվի համատեղ աշխատանքային խումբ՝ բաղկացած երկու կողմերի համապատասխան գերատեսչությունների ներկայացուցիչներից։ Ավտոմայրուղուն զուգահեռ կառուցվող երկաթուղու ֆինանսավորման վերաբերյալ առաջարկները կպատրաստվեն և 6 ամսվա ընթացքում կներկայացվեն երկու երկրների կառավարություններին։

Իրանի տարածքով նոր կոմունիկացիաների ստեղծման նախագիծը՝ չնայած, որ նեղ իմաստով կոչված է ապահովելու Նախչըվանի ինտեգրումը Ադրբեջանի հիմնական մասի հետ, լայն իմաստով հանդիսանում է մի նախագիծ, որը ռազմավարական փոփոխությունների կհանգեցնի տարածաշրջանի տրանսպորտային-կոմունիկացիոն քարտեզում։

Հարկ է ընդգծել, որ փոխըմբռնման հուշագիրը ժամանակային սահմանափակումներ չունի։

Եվ ահա մենք հասնում ենք ամենագլխավորին: Մեկուկես տարի Հայաստանը ամեն կերպ խոչընդոտում էր Զանգեզուրի միջանցքի ստեղծումը՝ տարբեր պատրվակներով ժամանակ ձգելով։ Եվ սա այն դեպքում, երբ միջանցքի ստեղծումը չափազանց կարևոր էր հենց Հայաստանի համար, որը կանգնած է լուրջ տնտեսական խնդիրների առաջ։ Այս մասին Caliber.Az-ը մանրամասն գրել է։ Հայաստանի իշխանությունները միամտորեն կարծում էին, որ նման կարևոր կոմունիկացիոն գծեր կարելի է ստեղծել միայն իր տարածքում և իր թույլտվությամբ։ Երևանում հուսով էին այդ գործոնն օգտագործել որպես Ադրբեջանի վրա ճնշում գործադրելու միջոց։ Հիմա ակնհայտ դարձավ, որ Հայաստանի կառավարությունը սխալվել է իր հաշիվների մեջ: