Մոսկվան ու Երևանը. նոր պառակտում` ըստ դիրքորոշումների և ըմբռնումների «Հատուցումը», որպես հայ-ռուսական հարաբերությունների բարոմետր

Մոսկվայի և Երևանի հետ գրեթե նույն պատմությունը, ինչ ծերունին համառ էշուկի հետ, որտեղ կենդանին իր վրա նստելու մտադրությունը ակնհայտորեն չի կիսում։ Տարիների ընթացքում նա դարձել է կամակոր։ Բայց էշի համառության համար, ինչպես գիտեք, միշտ կգտնվի երկար մտրակ։

Գերանդին քարի դեմ

«Հատուցում» գործողությունը դարձել է հայ-ռուսական հարաբերությունների ամրության թեստը և ուժաչափը։ Եվ այս թեստը Հայաստանի մոտ լուրջ հիվանդություն է բացահայտել, ճանապարհին մերկացնելով Մոսկվայի և Երևանի միջև հիմնարար հակասությունները։ Ե՞րբ են սկսել։ Առհասարակ տարաձայնություններ միշտ էլ եղել են, իսկ վերջին ժամանակներում բոլորովին խորացել են։ Թեկուզ այն պատճառով, որ այդքան էլ ջերմ չկազմավորվեցին հասարակության բոլորովին տարբեր շերտերից և տարբեր մակարդակի քաղաքական փորձ ունեցող մարդկանց՝ Պուտինի և Փաշինյանի հարաբերությունները։ Եթե Պուտինը ավելի շուտ պետական համակարգի արգասիք է, ապա Փաշինյանը՝ կորպորատիվ մտածելակերպի բացակայությամբ փողոցային ընդդիմադիր է։ Մոսկվան ավելի սովոր է գործ ունենալ հին դպրոցի կառավարիչներ՝ Քոչարյանի, Սարգսյանի, հետ, իսկ այստեղ՝ այ քեզ անակնկալ...

Հին քաղաքական հակառակորդ՝ Քոչարյանի հանդեպ ատելությունը, ում դեմ Վովաևիչը արդեն վաղուց ոխ է պահում, հակառակ է գնում Պուտինի հետ նախկին նախագահի ջերմ բարեկամությանը։ Եվ Փաշինյանի կողմից նախաձեռնված նրա ընդհուպ մինչև ազատազրկում հետապնդումները խիստ սրտնեղեցին Վլադիմիր Վլադիմիրովիչ Պուտինին։ Երևանի գերանդին դեմ առավ Մոսկվայի քարին.. և արագ բթացավ։ Իսկ Ռուսաստանի ցուցադրական չմիջամտությամբ 44-օրյա պատերազմի իրադարձությունները Փաշինյանին հասկացրեցին, որ ավելի լավ է Քոչարյանի վրա այլևս փտածություն չսփռել և նրան քննություններով և մեկուսարաններով քարշ չտալ՝ ավելի թանկ կնստի…

Այստեղ կա նաև ինչ որ ավելի խոր բան: Փաշինյանի կիսապրոլետարական գավառական գիտակցության և Քոչարյանի ու Սարգսյանի նման «օրենքով գողերի» հեղինակության բախում։ Եվ պատահական չէ, որ իշխանության գալու հետ միասին Վովաևիչը անմիջապես սկսեց հանցավոր ենթամշակույթի, գողական հասկացությունների լիկվիդացման արշավ, ընդհուպ մինչև նախկին իշխանության մերձավորների որսումները ու կալանավորումը։ Բայց մենք շեղվեցինք։

Սանտա-Կլաուսը Երևանում

Մոսկվայի և Երևանի միջև հարաբերությունների նոր թաքստարանային սրումը ըստ ժամանակի կարելի է վերագրել մոտավորապես գարնան կեսերին, երբ Հայաստանի մայրաքաղաքի հրապարակներում սկսեցին հատկապես բարձր մռնչալ ռևանշիստ-ընդդիմադիրները և Փաշինյանին պարզ դարձավ, որ առանց Կրեմլի ձեռքի այստեղ գործը գլուխ չի եկել։ Հատկապես այն ժամանակ, երբ ընդդիմադիրները սկսեցին Երևանի հրապարակներում զանգվածաբար տեղադրել տաքացված վրաններ և լափել ակնհայտ դրսից եկած միջոցներով տաք կերակուրը։ Արդյունքում Փաշինյանը հաղթեց ընդդիմությանը, բայց իր քաղաքական հակառակորդների հետ Մոսկվայի սիրախաղից նստվածքը, անշուշտ, մնաց։

Հետո սկսվեց համաչափ «պատասխանիկների» շարանը. Հայաստանի մայրաքաղաքում Կանադայի դեսպանատան բացումը և կեռասը տորթի վրա՝ Ամերիկայի քաղաքական հետախուզության գլխավոր հետախույզի ժամանումը Երևան: Ինչը ցնցեց Մոսկվային ոչ պակաս, քան երեխաները Սուրբ Ծննդյան նախօրեին, երբ նրանք մարմնավոր տեսան Սանտա-Կլաուսին: Պարզ դարձավ, որ Փաշինյանը պատրաստում է Վաշինգտոնի հետ գրեթե սեպարատ բանակցություններ, կամ էլ, ծայրահեղ դեպքում տնտղում է հողը։

Իսկ Հայաստանի ղեկավարը, միևնույն ժամանակ, սկսեց ինչ որ «անհնազանդության» ակտեր կազմակերպել իր մոսկվացի ավագ եղբոր նկատմամբ, օրինակ, ակնհայտորեն հրաժարվեց տարածաշրջանում տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակումից, ինչը Կրեմլին հիմա իսկապես շատ անհրաժեշտ է: Եվ ամենուր Հայաստանում հակառուսական տրամադրությունները սկսեցին ծառերի բողբոջները պես ուռչել ու ծաղկել։ Ի դեպ, Փաշինյանի համար բավականին հեշտ է կարգավորել նման տրամադրությունները: Հայաստանում կան բազմաթիվ ամերիկամետ և սփյուռքյան ոչ կառավարական կազմակերպություններ, որոնց համար Ռուսաստանը՝ ակնհայտորեն չսիրված եղբայր է։

Մոսկվայի ֆիզկուլտողջույնը

Փաշինյանը չէր շտապում նաև Ղարաբաղից դուրս բերել հայկական զինված կազմավորումները՝ մոծակների այնպիսի օգտակար երամ, որը ժամանակ առ ժամանակ բզբզում էր Երևանի խնդրանքով, եթե հանկարծ ինչ-որ մեկը վիրավորեր վարչապետին։ Բայց ինչ-որ պահի Կրեմլը որոշեց խորամանկել և անձամբ ֆիզկուլտողջույն կազմակերպել Փաշյանյանի համար։ Երբ հնարավորությունը հայտնվում է: Թող նույնիսկ ինչ-որ կերպ ի վնաս սեփական շահերի, քանի որ ցուցադրական ճիպոտահարման էֆեկտը այնուամենայնիվ ավելի կարևոր է։ Ինչպես նաև ուսանելի տարր՝ Մոսկվայի մյուս բոլոր հովանավորների համար։

«Հայանոսապարտիզանոս» ձևաչափի տականքների և «արցախյան ոգի» քարոզող բոլոր երևանյան քաղաքական գործիչների գոռոզությունը հիմնովին տապալած Ադրբեջանական «Հատուցում» գործողությունը՝ դարձավ նաև Փաշինյանի համար բացահայտման պահ՝ նա վերջապես հասկացավ, որ ամեն ինչ այդպես չի գնում, ինչպես պետք է։ Մոսկվան գործնականում ինքնամեկուսացվել է իրավիճակը մեկնաբանելուց, իսկ ռուս խաղաղապահները, որոնց ժամանակավոր պատասխանատվության գոտում իրականացվել է գործողությունը, ինչ-որ կերպ հաջողությամբ գոլորշիացել են հենց ադրբեջանական հատուկ ջոկատայինների հարվածների ժամանակ։ Կարծես թե բոլորը միանգամից գնացել են ճաշելու։ Չնայած այս հանգամանքների համընկնման հավանականությունը առհասարակ մոտ է զրոյի։

Մոսկվան այսպիսով միանգամից երկու նապաստակ սպանեց. ցույց տվեց, որ լսել է Ալիևի վերջին հայտարարությունը և մտրակեց Փաշինյանին։ Եվ այս դեպքում Կրեմլը գործել է նպատակաուղղված՝ հստակ ֆիզիկուլտողջույն է փոխանցել Երևանին, ինչը հատկապես ակնհայտ է Ֆարուխ լեռան հետ մարտի միջադեպի համեմատ, երբ Մոսկվան վրդովմունքի փոթորիկ բարձրացրեց՝ գործնականում Բաքվին մեղադրելով անօրինական գործողությունների մեջ։ Թեև օրինականությամբ, և՛ այն ժամանակ, և՛ հիմա ամեն ինչ կարգին էր՝ 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ի Եռակողմ հայտարարության 4-րդ կետին լիովին համապատասխանությամբ։

Իսկ դուք որտե՞ղ էիք:

Բայց ահա Փոքր Կովկասի լեռնաշղթայի ռազմավարական բարձունքների նկատմամբ վերահսկողության հաստատմամբ «Հատուցում» լայնածավալ գործողության վերաբերյալ Մոսկվան գերադասեց առանձնապես չարձագանքել։ Հասկանալի է, իհարկե, որ հայերը, առանց չափազանցության, լկտիացել են Լաչինի միջանցքի նկատմամբ իրենց վերջնագրային դժգոհության մեջ՝ ինչպես շունը խոտի դեզի վրա, որն ինքը ոչ մի բան չի ուզում անել, ոչ էլ պատրաստվում է որևէ մեկին թողնել այդ խոտի դեզի մոտ։ Այնուամենայնիվ, Մոսկվան դեռևս ընտրություն ուներ խաղալ Երևանի հետ՝ լրջորեն զայրացնելով Բաքվին, կամ մնալ կողքին: Եվ, ի վերջո, Փաշինյանին նման բոնուս չտրամադրվեց, ինչն էապես թուլացրեց հայ պարտիզանների, այդ թվում նաև Ղարաբաղում հարությունյանական կլիկի դիրքերը։ Եվ հիմա այս ռազմականացված խառնախումբը գտնվում է ադրբեջանցի զինվորականների հսկողության տակ. նստել եմ բարձր, նայում եմ հեռուն։

Այս շրջադարձն առաջացրեց Փաշինյանի վրդովմունքը. Ով կպատկերացներ մինչև վերջերս, որ Երևանն ու Մոսկվան կարող են բախվել ամենասուրբ առիթի՝ Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահների ներկայության համար։ Ավելին, Մոսկվան հայերի համար հարմար դիրք է գրավել Ղարաբաղում խաղաղապահների տեղակայման գոտու հետ կապված՝ հիվանդանոցներ կառուցել, մարդասիրական օգնություն տեղափոխել, խնամել անջատողականներին և հայ երեխաներին գրեթե մանկապարտեզներ տարել։ Իսկ հիմա Փաշինյանը, իր պնդումներում Մոսկվային վրդովված հարցրեց՝« իսկ դուք որտե՞ղ էիք», - գրեթե, ինչպես հարսը սկեսուրի մոտ, ով աչքաթող է արել իր երեխային, երբ մայրը աշխատանքի էր: Պուտինին ուղղված Փաշինյանի զանգը ակնհայտ զգացմունքային էր։

Ստացեք և ստորագրեք

Հետևաբար Մոսկվայից հնչող բոլոր պատասխան բացատրությունները ավելի շատ նման են չարամիտ ժպիտի՝ ի պատասխան անշնորհակալ կապիտուլյանտի։ Շատ հեգնանքով։

Ռուսական կողմն անհիմն է համարում որոշակի քննադատական հայտարարությունները ղարաբաղյան տարածաշրջանում խաղաղապահ կոնտինգենտի հասցեին։ Այս մասին հինգշաբթի կայացած ճեպազրույցում հայտարարել է՝ ՌԴ ԱԳՆ տեղեկատվության եւ մամուլի դեպարտամենտի փոխտնօրեն Իվան Նեչաևը։

«Ինտենսիվ քաղաքական շփումների հետ մեկտեղ շարունակվում է նաև ակտիվ աշխատանքը ռուս խաղաղապահների կողմից, որոնք անհրաժեշտ ջանքեր են գործադրում իրավիճակը կայունացնելու համար։ Ե՛վ Բաքուն, և՛ Երևանը բազմիցս նշել են ռուսական խաղաղապահ կոնտինգենտի կարևոր դերը։ Խաղաղապահների առանձին քննադատությունը համարում ենք չարդարացված։ Իսկ լրացուցիչ մանրամասների համար նրանց կառաջարկեինք դիմել Ռուսաստանի Պնախարարությանը»,- ասել է Նեչաևը։

Մտրակ առանց քաղցրաբլիթի

Ըստ երևույթին, Մոսկվան որոշել է համառ էշին դրդել կոնկրետ գործողությունների, և եթե նա դիմադրի և ցատկոտի Վաշինգտոնի ուղղությամբ կամ շարունակի արգելափակել տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապասառեցումը՝ կսանձի և կտանի ճիշտ ուղղությամբ։

Ակնհայտորեն նախաձեռնությունը իր ձեռքը վերցնելու մտադրությամբ՝ մերժելով Բրյուսելի խայծը Երևանից, Մոսկվան հայտարարեց մինչև օգոստոսի վերջը՝ Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի առաջին դեմքերի միջև բանակցություններ անցկացնելու մասին։ Ընդ որում, կարծես թե Երեւանին այդ համառ էշի պես քարշ են տալիու այդ հանդիպմանը։ Եվ կհետևեն, որպեսզի ինչ որ կերպ ավելորդ բաներ չասի։ Այլ կսկսի փնթփնթալ։

Մինչդեռ պարզվում է, որ Հայաստանի ընդդիմությունն աշնանը գլոբալ հարձակում է նախապատրաստում Փաշինյանի դիրքերի վրա։ Ոգեշնչված, կարծես, Կրեմլի աշտարակներով։ Սահմանադրական դատարանի ապարատի նախկին ղեկավար, ընդդիմադիր Էդգար Ղազարյանը նույնիսկ բարձրաձայնեց ռեւանշիստների վիթխարի ծրագրերը՝ ներկայացնելով Նիկոլ Փաշինյանին անվստահության քվեի հետ կապված պաշտոնանկ անելու ռազմավարությունը։ Դե, իսկ սկզբի համար նախատեսվում է անցկացնել երեք հանրահավաք։

«Առաջինը՝ օգոստոսի 23-ին, երկրորդը՝ սեպտեմբերի 2-ին, սա Դիմադրության շարժման հանրահավաքն է, երրորդը՝ սեպտեմբերի 21-ին՝ ԱԺ-ում Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի հարցի քննարկման ժամանակ»,- նշել է Ղազարյանը։ .

Նրա ազդարարած նոր կազմակերպությունը կոչվելու է «Անկախության շարժում»։ Նրա ակցիան մեկնարկելու է օգոստոսի 23-ին՝ Հայաստանի Անկախության հռչակագրի ընդունման օրը, և կավարտվի սեպտեմբերի 21-ին՝ Հայաստանի Հանրապետության անկախության օրը։ Եվ,Ղազարյանի խոսքով, «ամենաուշը սեպտեմբերի 21-ից Նիկոլ Փաշինյանը չպետք է լինի Հայաստանի վարչապետ»։

Ահա այսպիսի տպավորիչ մտրակը, ըստ երևույթին, և կստիպի Փաշինյանին գործել խիստ Մոսկվայի օրակարգի շրջանակներում...