Վարդանյան, ով որպես քաղաքական գործիչ մահացել է չհասցնելով ծնվել Ուղարկվածը շարունակում է Ղարաբաղի հայերին քարշ տալ դեպի անդունդ

«Արցախի ժողովուրդի մոտ կա այն գիտակցումը, որ մենք հայտնվել ենք լուրջ ճգնաժամի առաջ, ավելի լուրջ, քան շրջափակումը»,- հայկական լրատվամիջոցներին հայտարարել է ադրբեջանական հասարակության մեջ, որպես Ղարաբաղում անօրինական կազմավորման «պետնախարար» հայտնի Ռուբեն Վարդանյանը։

Ընդհանուր առմամբ, Վարդանյանի հետ, անշուշտ, կարելի է համաձայնվել։ Ղարաբաղի հայ բնակչությունը իրոք հայտնվել է ծանր ճգնաժամի առջեւ, առավել լուրջ, քան հորինված «շրջափակումը»։ Միայն նա դիտավորյալ մինչև վերջ չի ասում, որ մեծապես իր շնորհիվ է, որ Ղարաբաղում ապրող հայերը հայտնվել են լիովին տարակուսանքի մեջ՝ ո՞ւմ հավատալ և ո՞ւր գնալ։ Չէ՞ որ հենց նա է նրանց կերակրում դատարկ խոստումներով ու «փրկության» կեղծ հույսերով։ Թեեւ, ըստ էության, ռուս խաղաղապահների ժամանակավոր վերահսկողության գոտում ապրող մարդկանց պետք է փրկել հենց այդ նույն «պետնախարարից» ու նրա հանցավոր «կառավարությունից»։

Վարդանյանը լռում է նաեւ այն մասին, որ Լաչինի ճանապարհին այսօրվա իրավիճակը, այսինքն այն, ինչ նա անվանում է «ճգնաժամ», մարմնավորվել է իր ջանքերով։ Բոլորն էլ հիշում են, որ հենց Վարդանյանի վարձվորներ էին, որ ադրբեջանական հանձնաժողովին ցուցադրաբար թույլ չտվեցին մտնել ռուսական խաղաղապահ քանակակազմի (ՌԽՔ) ժամանակավոր պատասխանատվության գոտում գտնվող հանքը, ինչի հետևանքով ադրբեջանցի քաղաքացիական ակտիվիստները Լաչինի ճանապարհին բողոքի ցույց կազմակերպեցին։

Փքվելով լրագրողների առջև՝ Վարդանյանը դիմել է նաև հայ բնակչությանը գոյություն չունեցող սպառնալիքներով և մոտալուտ դժբախտություններով ավանդական վախեցնելով, միաժամանակ փորձելով առաջացնել միջազգային հանրության կարեկցանքը՝ միլիոնմեկերորդ անգամ նրա ուշադրությունը գրավելով «բազմաչարչարների տանջանքներին»։

Ներկայացնելով բնապահպանական ցույցի 24-րդ օրը Ղարաբաղում տիրող իրավիճակը՝ Վարդանյանը, ինչպես սովորաբար, նվնվացել է։ «Մենք արդեն օգտվում ենք պահուստային ֆոնդից։ Խանութներում ապրանքներ գործնականում չկան։ Կառավարությունը ձգտում է ինչ-որ կերպ լուծել սննդի, դեղորայքի, բենզինի հարցը։ Մենք սովից չենք մեռնի։ Բայց պայմանները, որոնցում մարդիկ ապրում են, ծայրահեղ ծանր են։ Այս իրավիճակը կարող է երկար տևել, և մենք պատրաստվում ենք դրան՝ հասկանալով, որ իրավիճակն այնպիսին է, որ պետք է պատրաստ լինենք երկարաժամկետ շրջափակմանը»,- հեռարձակել է այդ դեր-նախարարը՝ գծագրելով Ղարաբաղի հայ բնակչության ապագա զրկանքները: Ակնհայտ է, որ «մենք սովից չենք մեռնի» ասելով, Վարդանյանը նկատի ուներ իրեն և իրեն շրջապատող անջատողական վարչակարգի ներկայացուցիչներին։

Դատելով ամեն ինչից, Ղարաբաղի հայ բնակչությունը իրականում դժվար ժամանակներ է ապրում, թեև նախկինից ոչ շատ ավելի վատ, մինչև այս հողի իրական տերերի վերադարձը։ Այո և ադրբեջանցի ակտիվիստների բողոքի ակցիան, հակառակ Վարդանյանի պնդումների, նույնպես դրա հետ կապ չունի։ Պարզապես օկուպացիոն վարչակարգը ղեկավարած ավազակները, որոնք հասել են առնվազն մի խղճուկ ուժի, այս տարիների ընթացքում թալանել են սեփական ցեղակիցներին, իսկ հանցագործների մնացած կույտը շարունակում է դա անել մինչ օրս։ Այո, ղարաբաղցի հայերը 44-օրյա պատերազմից առաջ էլ ապրում էին սարսափելի պայմաններում։ 30 տարի նրանց ավելի լավ գոյության հույսերը սնվում էին միայն վարչակարգի դատարկ խոստումներով։ Իսկ Վարդանյանը չսկսեց նորից հեծանիվ հայտնագործել՝ շարժվեց քաղցր խոստումների ու փայլուն հեռանկարների նույն արահետով, փորձելով փչել կործանարար հույսի վառվող պատրույգը։

Նա նախ մատնանշել է փակուղուց «ելքը»։ Նրա խոսքով, «օդային հումանիտար միջանցքի ստեղծումը՝ իրավիճակը իսկապես փոխելուն ունակ միակ լուծումն է»։ Ինչպես վստահեցնում է այս ստահակը, Խոջալուի օդանավակայանը պատրաստ է ընդունել միջին չափի ինքնաթիռներ, «բայց սա քաղաքական հարց է»…Հանցավոր վարչակարգը առաջին անգամ չի հնչեցնում օդանավակայանի մասին իր պատրանքները և հիանալիորեն գիտի, որ այստեղ ոչ մի քաղաքական ենթատեքստ չկա։ Պարզապես ողջ աշխարհը, բացի անջատողականներից, գիտակցում է, որ Խոջալուի օդանավակայանի բացումը, առավել ևս այնտեղից թռիչքները հնարավոր է միայն նրանից հետո, երբ այս օդային նավահանգիստը նորից անցնի Ադրբեջանի լիովին վերահսկողության և կառավարման տակ, ուրիշ ճանապարհ չկա: Հիշում եմ, որ Հայաստանի երրորդ նախագահ Սարգսյանը նույնպես խոստացել էր դառնալ Խոջալուի օդանավակայանի առաջին ուղեւորը, բայց այդպես էլ գնաց անգոյության մեջ՝ առանց ինքնաթիռով Երեւանից Ղարաբաղ թռչելու։

Անջատականները համառորեն չեն ուզում ընդունել նաև այն փաստը, որ Ադրբեջանը իրենց հետ երբեք չի նստի բանակցությունների սեղանի շուրջ, թեկուզ միայն այն պատճառով, որ քննարկման առարկա չկա։ Չնայած դրան՝ Վարդանյանը, խոսելով այն մասին, թե ինչքան ինտենսիվ են ընթանում Լաչինի ճանապարհին քաղաքացիական ակտիվիստների ակցիայի հետ կապված բանակցությունները, նշել է. «Դրանք (բանակցությունները) գործնականում չկան։ Եվ սա խնդիրներից մեկն է։ Մենք հայտարարել ենք միջազգային բնապահպանական փորձագետներին ընդունելու մեր պատրաստակամության մասին և դրանում ոչ մի խնդիր չենք տեսնում, սակայն արձագանք չկա։ Եվ այս տեսանկյունից մենք գտնվում ենք մի իրավիճակում, երբ բանակցություններ չեն անցկացվում», մոռանալով, սակայն, որ Բաքուն չի բանակցել օկուպանտների հետ նույնիսկ այն ժամանակ, երբ Ադրբեջանի տարածքների 20%-ը գտնվում էր նրանց վերահսկողության տակ։ Իսկ հիմա, 2020 թվականի աշնանը հայկական բանակի լիակատար պարտությամբ ավարտված Հայրենական պատերազմից հետո, ծիծաղելի է նույնիսկ թաքուն հույս ունենալ, որ Բաքուն կլսի իրենց։ Բայց ինչպես տեսնում ենք, անջատողականները իրենց նպատակներին հասնելու համար չեն խորշում ոչ մի խեղաթյուրումից։ Սարսափելի է պատկերացնել, թե նրանք ինչին կարող են դիմել փրկելով իրենց թշվառ իշխանությունն ու կյանքը։ Բայց չէ որ նման վտանգ նրանց համար առավել քան իրական է։ Օրեցօր ղարաբաղցի հայերը ավելի ու ավելի են հասկանում, որ նրանց բոլոր խնդիրները գալիս են հենց անջատողական վարչակարգից, մասնավորապես այն ղեկավարող Վարդանյանից։ Ղարաբաղի հայ բնակիչները սկսել են սոցիալական ցանցերում ավելի հաճախ արտահայտել իրենց դժգոհությունը այսպես կոչված «իշխանությունների» դեմ։

Վարդանյանի պլանները տապալել է նաև ադրբեջանական բնապահպանների շարունակվող ակցիան՝ թույլ չտալով իրենց նենգ նպատակների համար օգտագործել «շրջափակման մասին» արհեստականորեն առաջացրած թեզը։ Մինչդեռ օրեցօր համաշխարհային հանրությանն ավելի ու ավելի պարզ է դառնում, որ ոչ մի շրջափակում չկա։ Մի խոսքով, ամենուր արդեն հասկացել են, որ Վարդանյանը՝ քաղաքական գործիչ է, ով մահացել է չհասցնելով ծնվել, քանի որ իր կարիերայի առաջին իսկ օրերից նետվեց դեպի անդունդ, որտեղ Երկրորդ ղարաբաղյան պատերազմից հետո վաղուց հանգչում է «միացումի» ջատագովների զորքը։