Վերամիավորվեք խնդրեմ Կօգնենք իրերը հավաքել

«Ղարաբաղի հայերի նվիրական երազանքը միշտ եղել է վերամիավորումը մայր Հայաստանի հետ։ Հատկապես հայրենիքի հետ վերամիավորման երազանքն է Ղարաբաղի հայերին հրապարակ դուրս բերել 1988 թվականին։ Այն մտավորականության կողմից հստակ հնչեցվել է՝ խորհրդային կենտրոնական իշխանություններին երկար տարիների ընթացքում հասցեագրված նամակներում։ Հայերը համախմբվեցին Ղարաբաղում, Հայաստանում, Ջավախեթիում, Սփյուռքում և ամենուր, որպեսզի վերջնականապես լուծել մայր Հայաստանի հետ Ղարաբաղի վերամիավորման հարցը»,- հայտարարել է ռուս խաղաղապահների ժամանակավոր պատասխանատվության գոտում անջատողական կազմավորման մնացորդների «օմբուդսմեն» Գեղամ Ստեփանյանը։

(ժպտալուց դեմքը լայնացավ) Հա, միթե՞ մենք դեմ ենք, դու իմ թանկագին մարդ։ Մենք, ընդհակառակը, պատրաստ ենք ամեն կերպ բարենպաստել մայր Հայաստանի հետ Ղարաբաղի այն հայերի վերամիավորման գործընթացին, ովքեր չեն ցանկանում ընդունել Ադրբեջանի քաղաքացիությունը։ Ճանապարհի համար գումար չենք խոստանում, բայց կօգնենք իրերը փաթեթավորել։ Նույնիսկ ձեր հետևից մի քիչ ջուր շաղ կտանք: Որպեսզի ճանապարհը լինի հարթ, իսկ կյանքը Հայաստանում՝ կուշտ ու քաղցր։ Եվ Ադրբեջանի նախագահն էլ բազմիցս հավաստիացրել է, որ մենք չենք պատրաստվում որեւէ մեկին ուժով պահել։ Իսկ որպեսզի Հայաստան, կամ ուր նրանց սիրտն է ուզում գնացողներին չտանջի Ղարաբաղի սարերի ու ձորերի կարոտը՝ կարող եմ խորհուրդ տալ վերցնել մի բուռ հող և փաթաթել թաշկինակի մեջ։ Սա հինավուրց, գեղեցիկ և, հետևաբար ճիշտ սովորույթ է, մենք դեմ չենք: Բայց միայն մեկ թաշկինակ, ոչ ավելի։ Թե չէ մենք ձեզ լավ գիտենք, դուք սիրում եք հեռանալով, տներ քանդել ու պատերին խոզի արյուն քսել։ Պետք չէ։ Բաժանվենք, առայժմ մեր լավիկներ՝ բարի կամքով, մեզ պետք չէ ոչ ավելորդ արյուն, ոչ գլխացավ։ Դեպի ելք իրերի հետ: Աստված ձեզ հետ, մի ուշացեք։

«Հատկապես այս պարզ իրողություններն են մեզ թույլ տալիս պնդել, որ ղարաբաղյան շարժումը՝ անջատողականություն չէ, ինքնանպատակ չէ, այլ ազգի մի մասի բնական ցանկություն և իրավունքն է վերամիավորվել հայրենիքին, որտեղից նրանք արհեստականորեն և անարդարացիորեն բաժանվել են»,- իր խանդալիցության մեջ վեր է թռնում Ստեփանյանը։ Հրաշալի տրամաբանություն։ Ուզում եմ շարունակել բանավոր շարքը. «սպանությունը բնական գործընթաց է, որով ուղեկցում է քաղաքակրթության զարգացումը և ազդեցության ոլորտի ընդլայնումը»։

Վրացի ընկերներին հիշեցնելու համար. խորհուրդ եմ տալիս ուշադրություն դարձնել, որ այն վայրերի ցուցակում, որտեղ հայերը միավորվել են, առկա է ոչ միայն մեր Ղարաբաղը, այլ նաև ձեր Ջավախեթիան։ Աբխազիայի անջատողականների հետ պատերազմում Բաղրամյանի անվան հայկական գումարտակն առանձնանում էր նրանով, որ նրա զինյալները սիրում էին մինչև վերջ սպանել վիրավոր վրացի զինվորներին։ Իհարկե, անպաշտպանների վրա ավելի քիչ փամփուշտներ և էներգիա է ծախսվում, իսկ հմտություններն ընդհանրապես պետք չեն։ Եվ մի մոռացեք այն մասին, որ Հայաստանում համոզված են՝ «Թբիլիսին հայկական քաղաք է, և այդ մենք ենք վրացիներին տվել քրիստոնեությունն ու այբուբենը։ Մխեդրուլին Մաշտոցի վաստակն է»։ Այնպես որ ես ձեր փոխարեն նախօրոք կմտածեի, իսկ արդյո՞ք պետք չէ Ջավախեթիում որևէ մեկին օգնել վերամիավորվել մայր Հայաստանի հետ: Ակնարկեք նրանց այն մասին, որ ցանկացողները կարող են որքան հնարավոր է շուտ հեռանալ Ջավախքից։ Հայաստանին պետք է «ելք դեպի ծով», այնպես որ լավ մտածեք և մի մոռացեք մեր տխուր փորձի մասին, հետո կարող է ուշ լինի…

Բայց սա էլ դեռ ամենը չէ: Առհասարակ, սա ինքնակոչ Ստեփանյանի պատասխանն էր ինքնակոչ Ռուբեն Վարդանյանին, ով հայտարարել է, որ «արցախցիները» երբեք չեն դառնա ուղղակի Հայաստանի մի մասը, նրա մարզերից մեկը։ «Սա բավականին լուրջ մշակում պահանջող բարդ կառուցվածք է»։ Այսինքն առկա է անջատողականների միջև ներքին կոնֆլիկտ, որտեղ օմբուդսմենը՝ Հայաստանի մարդն է և հանդես է գալիս «վերամիավորման» օգտին, իսկ «պետնախարարը» Ռուսաստանի մարդն է, ով կարծում է, որ «երկու հայկական պետությունն ավելի լավ է, քան մեկը, եւ թող Հայաստանը վայելի Ֆրանսիայի հովանավորությունը, իսկ «Ստեփանակերտը»՝ Ռուսաստանի»։ Միայն ի՞նձ է թվում, որ մեր անմիջական պարտավորությունն է՝ խորացնել պառակտումը անջատողականների միջև, խաղալով նրանց հովանավորողների հակասությունների և շահերի վրա։ Կարծում եմ, որ ոչ միայն ինձ է այդպես թվում, և մեր համապատասխան մարմինների մոտ կան «իրենց մարդիկ Հավանայում»։

Հարևանուհիների գլխի մեջ ամուր նստել է, որ «բոլորի համար բավարար չի լինի» և «բարի կամքը և դյուրահավատությունը անհեթեթ հիմարություն է»: Հետո ստանալով համապատասխան վերաբերմունք իրենց նկատմամբ՝ զարմանում են։ Կյանք չէ, այլ մուլտֆիլմ Փոքրիկ ջրարջի մասին. նախ փայտով մոտենում է լճակին և ծամածռում է դեմքը, հետո վախենում, վազում է ջունգլիներով, կլպելով կողերը և իր հովանավորներին բարձրաձայն բողոքելով «սարսափելիի և լճակում մահակով նստածի» վրա։

Մի տեսակ տրամաբանության մեջ, իհարկե, չես մերժի, բայց հենց նա է, որ տանում է փակուղի։ Երկու հայկական պետություն չի լինի։ «Միացում»-ը նույնպես։ Ընտրությունը մեծ չէ. տեղափոխվել, Ադրբեջանի քաղաքացիության ընդունում, կամ զոհվել դիմադրություն ցուցաբերելու դեպքում, մարդասիրական միջանցքի տրամադրմամբ։