Հայաստանը խզում է խաղաղությունը Ադրբեջանի հետ Եվ տարածաշրջանը նետում է նոր արյունոտ հորձանուտի մեջ

Հետկոնֆլիկտային ողջ ժամանակահատվածում (իսկ այն ոչ պակաս շուրջ երկուսուկես տարի է) մեր տարածաշրջանում իրավիճակն այնքան լարված չի եղել, որքան այսօր։ Եղել են տարբեր պահեր՝ նշմարվող մերձեցումներից մինչև հայկական կողմի համար ամեն անգամ ողբալի ավարտով նոր բարդություններ։ Բաքուն բազմիցս հորդորել է Երևանին խելքի գալ։ Սակայն Հայաստանի ղեկավարության անընդհատ անկյունից անկյուն նետվելը, հաճախ ոչ միայն ներքին «ճուռակների», այլեւ օտար «խորհրդականների» ազդեցության տակ հանգեցրեց նրան, որ Հայաստանի ամոթալի կապիտուլյացիայից երկուսուկես տարի հետո խաղաղության պայմանագիրը դեռ ստորագրված չէ։

Բայց չէ որ անցած տարվա ողջ երկրորդ կեսը կարելի էր անվանել դիրքորոշումների մերձեցման ժամանակ։ Մինչ Պրահայի գագաթնաժողովը նկատվում էր, կարծես դրական թվացող միտում։ Երկու պետությունները ընդհուպ մոտ էին խաղաղության համաձայնագրի կնքմանը։ Եվ նույնիսկ չնայած գործընթացին Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի միջամտությանը (անկոչ հյուրն ավելի վատ է, քան ֆրանսիացին կամ ավելի լավը, քան ֆրանսիացին՝ դա դեռ պետք է պարզել), ով ավելի ուշ պաշտոնական Բաքվի կողմից հեռացվեց նույն հեշտությամբ, ինչպես Փարիզը, փաստորեն, և խծկվել էր գործընթացի մեջ՝ առաջընթացը թեև մի փոքր դանդաղել էր, բայց բանակցությունները այնուամենայնիվ չէին դադարել։ Այդ շաբաթ ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինկենի՝ զգալի առաջընթացի առընչությամբ լավատեսական հայտարարությունը նույնպես իզուր չէր արվել՝ նույնիսկ նախապատրասվել էր երկու երկրների ԱԳՆ ղեկավարների մակարդակով կարևոր հանդիպում։

Սակայն Հայաստանը կրկին որոշեց խափանել գործընթացը և դիմեց իրավիճակի սրման։ Այդ երկրի ղեկավարությունը, ինչպես նախկինում, դիմել է սաբոտաժի և բանակցությունները ձգձգելու սիրված մարտավարությանը։ Այստեղ չէր խանգարի հիշել Երևանի նմանատիպ պահվածքը, թեկուզ Նիկոլ Փաշինյանի չարագույն քաղաքական հակառակորդներից մեկի՝ Սերժ Սարգսյանին վերաբերվող ժամանակներից։ Հիշեցնենք, որ այդ ժամանակ՝ 2014 թվականին, Ֆրանսիայի նախագահ Ֆրանսուա Օլանդի միջնորդությամբ Փարիզում շատ արդյունավետ հանդիպում անցկացվեց Ադրբեջանի և Հայաստանի նախագահների միջև։ Հայրենիք վերադառնալուն պես Սարգսյանը անսպասելիորեն, այն ժամանակ դեռ օկուպացված Աղդամում 50 հազար զինվորականների մասնակցությամբ լայնամասշտաբ զորավարժություններ անցկացրեց։ Եվ նույնիսկ որոշեց ստուգել առաջնագծում ադրբեջանական բանակի ներվերը՝ երկու ուղղաթիռ ուղարկելով շփման գիծ։ «Վուր, հրամանատար, վուր» էպոպեան անհաջող ավարտվեց ոչ միայն նրանցից մեկի անձնակազմի, այլև ողջ դիվանագիտական ջանքերի համար: Ի՞նչ հաջողություն կարելի էր ակնկալել զորավարժություններով նման սադրանքից հետո։ Սա այն սակավաթիվ օրինակներից է, երբ Երևանը խաթարում է բանակցային ուղու վրա նշմարվող առաջընթացը:

Այսօր կազմավորվում է շատ նման իրավիճակ։ Ադրբեջանը բանակցում է Հայաստանի հետ խաղաղության պայմանագրի շուրջ, և դրանց սկզբից ի վեր զգալի առաջընթաց է ձեռք բերվել: Առավել ևս, Բաքուն զուգահեռաբար նախաձեռնել է անմիջական շփումներ ղարաբաղցի հայերի հետ՝ նրանց առաջարկելով շրջել ոչ վաղ անցյալի դառը էջերը և սկսել նայել ապագային։

Սակայն Հայաստանի ղեկավարությունը նորից որոշել է ձախողել դիվանագիտական զարգացումները և թույլ չտալ հասնել խաղաղ պայմանագրի ստորագրմանը։ Վերջին օրերին ձնագնդի պես աճում են ծայրաստիճան սադրիչ և երբեմն էլ բացահայտ վիրավորական հայտարարությունները, որոնց հեղինակներն են հանդիսանում այդ երկրի պաշտոնյաներ՝ Արարատ Միրզոյանը, Արմեն Գրիգորյանը, իսկ երբեմն էլ նաև հենց Նիկոլ Փաշինյանը։ Երեւանը ոչ միայն միջամտում է Ադրբեջանի ներքին գործերին, այլեւ բաց տեքստով, ինչպես նաեւ իր գործողություններով հասկացնում է, որ չի պատրաստվում ճանաչել Ղարաբաղի պատկանելությունը Ադրբեջանին։ Անմիջապես ադրբեջանցի զինվորականների աչքի առաջ շարունակվում են զենքի մատակարարումները Ղարաբաղ։ Ադրբեջանցի զինվորականների տեսողական հսկողության տակ գտնվող շրջանցիկ ճանապարհներով ընթանում է Ղարաբաղ կենդանի ուժի տեղափոխում։ Լկտիաբար։ Վերջապես, մարտի 20-ին պետական սահմանի Զանգիլանի ուղղությամբ ադրբեջանցի սահմանապահի վիրավորումն այլ կերպ, քան բացահայտ սադրանք, չի կարելի անվանել։

Միանգամայն ակնհայտ է, որ Հայաստանը որոշել է ձախողել խաղաղության կնքման համար վերջին հնարավորությունը։ Իրավիճակը հասել է շատ վտանգավոր կետի։ Սա ոչ թե նախազգուշացում է, այլ ծանր իրողությունների արձանագրում, առանց որևէ չափազանցության։ Միջազգային հանրությունը պարտավոր է քաշել Հայաստանի ղեկավարության սանձը, և դա պետք է անել անհապաղ, քանի որ ժամանակը սպառվել է։ Վրա հասնող աղետի ողջ պատասխանատվությունը, որն այժմ արդեն թվում է անխուսափելի, ամբողջությամբ ընկնելու է Երևանի վրա։