Կենդանի մեռելներ Հայաստանում ոչ մի նոր բան

Հայաստանում, երկար ամառային ընդմիջումից հետո անվերջ ֆարսի հերթական  ակտ է անցկացվել։ Ղարաբաղյան անջատողականների նախկին պարագլուխ Սամվել Շահրամանյանը հայտարարել է, որ անջատողական խունտայի լուծարման մասին փաստաթուղթը «իրավական ուժ չունի»։ Նրա խոսքով, իր կողմից ստորագրված փաստաթուղթը «հակասահմանադրական է»։ Նա նաև հայտարարել է, որ Ղարաբաղի հայերը՝ «իրենց հայրենիք վերադառնալու և զարգացնելու մեծ ցանկություն» են զգում, սակայն նրանք պետք է «միջազգային երաշխիքներ ունենան»։ «Մեր վերադարձը պետք է լինի արժանապատիվ»,- ասել է Շահրամանյանը։
 
Սա առաջին անգամ չէ, երբ Շահրամանյանը հրաժարվում է սեփական ստորագրությունից։ Մինչդեռ, նրա խոսքերում մեկ խելամիտ հատիկ այնուամենայնիվ կա՝ նրա ստորագրությունը իսկապես հակասահմանադրական է, ինչպես նաև «լղհ»-ի ստեղծումն ու գործունեությունը։ Ադրբեջանի համար, ինչպես նաև ողջ աշխարհի համար հակասահմանադրական է այն ամենը, ինչով զբաղվել կամ ստորագրել են Ղարաբաղի այսպես կոչված ինքնահռչակ անջատողական կազմավորման ղեկավարները։ Դրանով հանդերձ մենք մեզ չենք զրկել՝ կեղծ առաջնորդներին ինքնալուծարման մասին որոշում կայացնել ստիպելու հաճույքից, քանի որ միանգամայն կարևոր էր վերջում այս ամբողջ պատմությունը շրխկացնելով փակել անջատողականների սեփական ձեռքերով։ Սակայն  հիմա խոսքը  այլ բանի մասին է։  
 
Մեզ այս կոնկրետ դեպքում հետաքրքրում է ոչ թե Շահրամանյանի քաղաքական իրավունակությունը, այլ բուն վարքագծային մոդելը, երբ սկզբում ինչ-որ բան ես անում կամ ասում, իսկ որոշ ժամանակ անց հայտարարում ես, որ, պայմանականորեն, «խոսքերդ հետ ես վերցնում» և ընդհանրապես «ես կատակ եմ արել»։
 
Ցավալիորեն ծանոթ ձեռագիր է, այնպես չէ՞: Միթե նույն կերպ չի՞ վարվում նաև Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։ Հանուն արդարության, հարկ է նշել, որ նա այս հարցում հասել է ամենաբարձր մակարդակի։
 
Մենք արդեն մեկ անգամ չէ, որ եղել ենք նրա ականատեսներ, թե ինչպես նա ասել է մի բան, անում է մեկ այլ բան, հետո հրաժարվել է իր խոսքերից, գործողություններից ու նախաձեռնություններից։ Նման մոտեցման վերջին դրսեւորումներից մեկ էր Փաշինյանի վերջին հայտարարություններն այն մասին, որ իբր Ադրբեջանի սահմանադրությունը պարունակում է տարածքային պահանջներ Հայաստանի նկատմամբ։ Դրա հետ մեկտեղ, դեռ բոլորովին վերջերս, այս տարեսկզբին, Փաշինյանը հանդես էր եկել սահմանադրությունը թարմացնելու առողջ նախաձեռնությամբ՝  այն իրական, այլ ոչ թե առասպելական Հայաստանին համապատասխանեցնելու նպատակով։ Ստացվում է, որ այդ նախաձեռնությունն ընդամենը ծխածածկույթ էր։
 
Ադրբեջանի սահմանադրության մեջ Հայաստանի նկատմամբ պահանջների մասին պատմությունը՝ Հայաստանի ղեկավարության կողմից հասարակության մեջ նետվում է Հայաստանի հիմնարար օրենքի նկատմամբ Ադրբեջանի արդարացի պահանջը «արտացոլելու» և սահմանադրությունը փոխելու գաղափարից հրաժարվելու, իսկ նշանակում է, Ադրբեջանի նկատմամբ տարածքային պահանջները պետական մակարդակով պահպանելու վերջնական նպատակով։
 
Ընդ որում այդ նպատակը, ըստ նրա հեղինակների, պետք է իրականացվի քայլ առ քայլ՝ որպես թիվ մեկ քայլ՝ հայերը փորձում են վերակենդանացնել ղարաբաղցի հայերի կարգավիճակի հարցը։
 
Շահրամանյանի հայտարարությունը ճիշտ և ճիշտ համընկնում է՝ այս հարցի քննարկումը վերսկսելուն ուղղված քայլերի մի ամբողջ տարապատկերին։ Երևանն ու նրա հովանավորները՝ «Թրիլլեր» փոփ-երաժշտության թագավորի տեսահոլովակի մեռելների պես մութ անկյուններից բարձրացնում են զանազան խոսնակներ, որպեսզի նրանցից հավաքելով քննադատական զանգված՝ զոմբիների այդ գետը ուղղեն Բաքվի վրա։ Դրանց թվում կարելի է դասել Օկամպոին, OCCRP-ի «հետաքննող լրագրողներին» և այլն: Այս ողջ ընկերախմբի վրա սավառնում է հայկական դիվանագիտության «հոր»՝ Վարդան Օսկանյանի օրհնությունը։ Եվ վերջապես, գործընթացին օրինականություն է հաղորդում Հայաստանի ղեկավար Նիկոլ Փաշինյանի պահվածքը, ով իր գործողություններով լիակատար համերաշխություն է հայտնում նրանց բոլորին։ Իսկ Սամանտա Փաուերի, Ջեյմս Օ’Բրայենի և Փիթեր Ստանոյի հայտարարությունները կոչված են այս միտումին լրջություն հաղորդելուն։
 
Այստեղից կարելի է գալ այն եզրակացության, որ Հայաստանը պայմանաունակ չէ, նա խաղաղություն չի ուզում այն պարզ պատճառով, որ «լղհ» նախագծի փլուզումը նրանց համար այդպես էլ չդարձավ «միացում» գաղափարի փլուզում։ Մեծության և էթնիկական գերակայության գաղափարները հայ հասարակության մեջ գերակշռում են խաղաղության և բարիդրացիության գաղափարներին։ Ընդ որում հմուտ քաղտեխնոլոգների կողմից դա իրականացվում է ժողովրդական զանգվածներում հակառակ. «Թուրքերը չեն թողնի, որ մենք հանգիստ ապրենք, նրանք քնում են և տեսնում են, թե ինչպես կոտորել բոլոր հայերին, ուստի մենք պետք է միշտ նրանց դիմակայենք, իսկ  հնարավորության դեպքում առաջինը հարձակվենք» միտքը ներմուծելու ճանապարհով։
 
Ինչպես արևմտյան տերությունների, այնպես  էլ Հնդկաստանի կողմից Հայաստանի ակտիվ զինումը, ամերիկացիների հետ համատեղ զորավարժությունները, ԵՄ-ի այսպես կոչված անդրսահմանային քաղաքացիական, բայց իրականում հետախուզական առաքելության մշտական աճը՝ այս բոլոր գործոնները, Հայաստանի ղեկավարության երկիմաստ հայտարարությունների հետ միասին, ինչպես նաև Շահրամանյանի նման անձանց գործունեության թույլատրումը ոչ այլ ինչ է, քան Հայաստանի կողմից նոր պատերազմի պատրաստության վկայություն։
 
Այս ֆոնին Հայաստանի խաղաղության ձգտման մասին բոլոր հայտարարությունները, մեղմ ասած, անհամոզիչ տեսք ունեն։ Ամեն ինչ խոսում է այն մասին, որ Հայաստանին ոչ թե խաղաղություն է պետք, այլ կարճատև դադար,  որպեսզի լիզի պարտված պատերազմի վերքերը, վերականգնվի շոկից և նորից հարձակվի Ադրբեջանի վրա։
 
Միայն թե նրանք մոռացել են, որ Ադրբեջանը այն չէ, ինչ ավելի քան երեսուն տարի առաջ էր, և ցանկացած նոր ագրեսիա խաչ կքաշի ոչ միայն «միացում» գաղափարի վրա, այլ, լիովին հնարավոր է, որ նաև Հայաստանի հանրապետության ինքնին պետականության վրա։